Türkiyede Nevruz bir gelenek olarak halk arasında kutlanırken Türki cumhuriyetlerde bu gün resmi bayramdır. 1995 yılından itibaren Nevruz Türkiye Cumhuriyeti tarafından da Bayram olarak kabul edildi.
YILGANAK NEDİR?
Türk Takviminde bir gün 12 bölüme ayrılır, her bölüme çağ adı verilirdi. Bir çağ iki saat, dolayısıyla bir gün de 24 saattir. Her bir çağ ise sekiz Keh ten ibarettir.
Yılbaşı olarak gece-gündüz eşitliğinin yaşandığı 21 Mart, Nevruz günü olarak kutlanır. Bu güne ve yeni yılın başladığı ana Yılgayak denir.
NEWROZ TÜRKLER İçİN YILBAŞI DEMEK
Oniki Hayvanlı Takvim ve Melikşahın Celali Takviminde yılbaşı olarak belirlenen 21 mart, Divnu Lügatit-Türkte de ilkbaharın gelişi olarak belirtilir. Türk edebiyatı ve musikisine de Nevruz; Nevruz-ı Asl, Nevruz-ı Arap, Nevruz-ı Bayati, Nevruz-ı Hicaz, Newroz -ı Acem ve Nevruz-ı Seba olarak girmiştir.
Tarihte pek çok devlet tarafından bayram ve gelenek olarak kutlanmıştır. Bunların başında Anadolu beylikleri, Eski Mısır, İran, Safavi, Sasani, Moğollar, Selçuklu ve Osmanlı gelir.
NASIL KUTLANIRDI?
Selçuklu ve Osmanlıda mill bayram olarak kutlanan Newroz, Nevruziye adlı şiirlere ve şenliklerle ziyafet verilerek kutlanırdı. Özel olarak hazırlanan Nevruziye adlı macun Osmanlı döneminden kalan bir kültür olarak bu gün hl Manisada 21 Martta Mesir macunu şenlikleri yapılmaktadır.
Alevi ve Bektaşiler arasında da kimi yörelerde eski takvime atfen Mart Dokuzu adı verilerek kutlanan Nevruzda özel ayinler yapılırdı, yine Zerdüştler ve Yezidilerde 21 Martı bayram olarak kabul etmişlerdir.
DÜNYADA NEVRUZ BAYRAMI YILI
2010da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 3000 yıldan beri kutlanmakta olan Pers kökenli bu şenliği, Dünya Newroz Bayramı ilan etmiştir.
Birleşmiş Milletler Manevi Kültür Mirası Koruma Kurulu da nevruzu Dünya Manevi Kültür Mirası Listesi ne dahil etmiştir. 2010dan başlayarak Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 21 Martı Dünya Nevruz Bayramı olarak kabul etmektedir.
Newroz KELİMESİNİN ANLAMI NEDİR?
Newroz kelimenin aslı eski Farsçadan gelir. Nevruzun anlamı yeni gün/günışığı dır. Newroz teriminin tarihte ilk yer aldığı kayıtlar, M.S. 2. yüzyıldaki Pers İmparatorluğu kayıtlarıdır.
TÜRK DEVLETLERİNDE NEVRUZUN ADI NE?
Newroz birçok Türk devlet ve topluluklarında da kutlanıyor. Bunlardan Azerbaycandaki ismi Novruz, Kazakistanda Nawrız meyramı , Kırgızistanda Nooruz , Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde Mart dokuzu , Kırım Türklerinde Navrez, Batı Trakya Türklerinde Mevris adları ile anılır.
Newroz un Farsçada yazılışı Nouruzdur. Kazakistanda Nevruz bayramı Navrız meyrami adı ile kutlanır. Nevruz Arnavutlukta ise Sultan Nevruz olarak isimlendirilir.
KIRIM TÜRKLERİNİN İLGİNç NEVRUZ KUTLAMASI
Navrez , Nevruz Bayramının Kırım Tatarları arasında söylenen adıdır. Kırım Tatarları bu bayramda erkenden kalkarlar. Ağaçtan bir dal keserler. Bu dala çiğdem, Kardelen gibi erken bahar çiçekleri asarlar.
çocuklar bu dalı alıp topluluklar halinde kapıları tek tek gezerler. Kapıda Navrez türküsünü söylerler. Ev sahipleri çocuklara hediye olarak yumurta, şeker gibi yiyecekleri sepetlere koyar, verdikleri mendilleri de dala bağlarlar. Bütün evler dolaşıldığında çocuklar verilenleri kendi aralarında paylaştırırlar.
HABER MERKEZİ