nsan Haklar Eylem Plannn Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoan tarafndan 2 Martta açklanmasyla Yarg Reformu Strateji Belgesindeki bir hedef daha gerçekletirilecek.
11 ilke, 9 amaç ve çok sayda hedef ile faaliyetten oluan nsan Haklar Eylem Plannn kamuoyuyla paylalmasnn ardndan yasal ve idari düzenlemeler için çalmalara balanacak.
Bu kapsamda Meclise Yarg Reformu Strateji Belgesi çerçevesinde sunulacak yeni yarg paketleriyle plandaki amaç ve faaliyetler yasalaacak, yeni uygulamalar devreye girecek.
Cumhurbakan Erdoan tarafndan 30 Mays 2019da nsan Haklar Eylem Plann da içeren Yarg Reformu Strateji Belgesinin açklanmasnn ardndan bugüne kadar belgedeki 256 faaliyetten 122si çok sayda idari düzenleme ve yasal çalmalarla tamamland.
Yaklak yüzde 50si hayata geçirilen belge kapsamnda bugüne kadar Mecliste 3 yarg paketi yasalat.
Birinci paketle, ifade özgürlüüne ilikin mevzuatta yaplan deiikliklerle bireylerin hak ve özgürlük alanlar geniletildi. Terörle Mücadele Kanununun 7nci maddesine, Haber verme snrlar içerisinde yer alan, eletiri amacyla yaplan düünce açklamalar suç oluturmaz. hükmü getirildi.
fade ve toplanma özgürlüünü ilgilendiren yarg kararlarna kar istinaf incelemesinden sonra Yargtaya da bavuru imkan tannd.
Uzun tutukluluk halinin ortadan kaldrlmas amacyla soruturma aamas için ayr bir azami tutukluluk süresi belirlendi. Suça sürüklenen çocuklar için azami tutukluk süreleri ksaltld.
nternet eriim engelleme usulleri, ifade özgürlüü çerçevesinde revize edildi. Hakim ve savclk mesleklerine giriteki mülakat snavnn daha geni temsile dayal bir heyet tarafndan yaplmas saland.
HUKUK MESLEKLERNE GR SINAVI
Hukuk fakültesi mezunlarnn hakim, savc, avukat ve noter olabilmeleri, Hukuk Mesleklerine Giri Snavnda baarl olmalar artna baland. Yarglamalarn daha hzl tamamlanabilmesi için istinaf usulüne ilikin deiiklikler yapld.
Birlikte ilenmi suçlardan dolay istinaf mahkemesince verilen lehte bozma kararndan istinaf kanun yoluna bavurmayanlarn da yararlanabilmesi saland.
Avukatlarn farkl alanlardaki haklar gelitirildi ve bu kapsamda hususi damgal pasaport alabilmeleri saland.
Vatandalarn ilerinin kolaylatrlmas ve lekelenmeme hakknn daha etkin korunmas için ceza usulündeki ön ödeme ve kamu davasnn açlmas kurumlar revize edildi.
Vatandalarn uzun yarglama süreçleri ile kar karya kalmamas için baz fiillere yönelik soruturmalarn fail ile savc arasnda anlamayla sonlandrlabilmesi seri muhakeme usulüyle saland.
Soruturma aamasnn eksiksiz tamamlanmas ve bu suretle yarglamalarn daha hzl sonuçlandrlmas için iddianamenin iadesi müessesesinin kapsam geniletildi. Baz suçlarn basitletirilmi ve hzl bir yarglama usulüyle görülmesini salayan basit yarglama usulü getirildi.
çocuklarn lekelenmeme hakknn daha iyi korunmas için suça sürüklenen çocuklara özgü kamu davasnn açlmasnn ertelenmesinin kapsam geniletildi.
Özellikle cinsel iddet maduru çocuklarn ve kadnlarn adli süreçte ikincil örselenme yaamamas amacyla çocuk izlem merkezi ve adli görüme odalarnn kullanlmas zorunlu klnd.
Adliyelerde görev yapan uzmanlarn (psikolog, pedagog ve sosyal çalmaclar) tüm adli süreçlerde psikososyal destek hizmeti sunulabilmesi mümkün hale getirildi.
KNC PAKETLE GETRLEN DÜZENLEMELER
kinci yarg paketi kapsamnda ise adalet personeli almna ilikin snavlarda mesleki ve teknik liselerin adalet alanlarnn mezunlarna öncelik tannmas saland.
Yeni bir infaz hakimlii modeli oluturuldu, infaz uygulamalarnn uzmanlam hakimler tarafndan yürütülmesi uygulamasna geçildi.
Baz suçlarda kovuturma aamasnda da etkin pimanlk hükümlerinden yararlanlmas mümkün hale getirildi, böylece onarc adalet anlay güçlendirildi.
NFAZ SSTEMNDEK YENLKLER
nfaz sistemi revize edildi ve alternatif infaz usulleri gelitirilerek infazda adalet ve etkinlik saland.
Koullu salverilme kapsamnda ceza infaz kurumlarnda geçirilmesi gereken süreler yeniden belirlendi.
Ceza infaz kurumlarnda bulunan vatandalarn haklarnn geniletilmesi saland. Bu kapsamda hapis cezalarnn hafta sonu, geceleyin veya konutta infazna ilikin mevcut uygulamann snrlar artrld. Kadnlar ve yallar için öngörülen konutta infaz usulünün ceza snr artrld ve çocuklar da bu usule dahil edildi.
Yeni doum yapan ve toplam 3 yl veya daha az süreli hapis cezasna mahkum olan kadn hükümlülere cezalarn konutunda infaz edebilme imkan getirildi ve hamile kadnlarn cezasnn 1,5 yl ertelenebilecei hükme baland.
Ceza infaz kurumlarnda bulunanlarn koullu salverilmesi, açk ceza infaz kurumlarna geçebilmesi ve dier baz haklar açsndan önem tayan iyi hallilik deerlendirmesi revize edildi. Bu kapsamda hükümlülerin iyi hal deerlendirmesinin infazn tüm aamalarnda ve 6 ayda bir yaplmas uygulamas getirildi. yi hal deerlendirmesini yapan kurulun yaps revize edildi.
Zorunlu ve ivedi durumlarda, Cumhuriyet basavclnn hapis cezasnn infazna 6 ay ara verebilmesine ilikin yetkisi 1 yla çkarld.
Hükümlülerin e veya çocuklarnn sürekli hastalk veya malullükleri halinde infaza ara verilebilmesine imkan tannd. çocuk hükümlülere verilebilecek ödül imkannn kapsam geniletildi. Hükümlülerin hediye kabul etme hakk geniletildi ve çocuk ile 65 yan tamamlam hükümlüler ile beraberinde çocuu bulunan kadn hükümlüler bakmndan belirli zaman dilimi dnda da hediye alabilme imkan saland.
Açk ceza infaz kurumunda bulunan hükümlülerin 3 günlük mazeret izin hakk 7 güne çkarld. Hükümlülere hasta olan yaknlarn ziyaret edebilmeleri amacyla verilen mazeret izin hakk geniletildi.
ÜçÜNCÜ YARGI PAKETYLE BALAYAN DÜZENLEMELER
TBMMde kabul edilerek yasalaan üçüncü yarg paketi kapsamnda da hukuk uyumazlklarnn daha ksa sürede görülebilmesi için basit ve yazl yarglama usulünde ön inceleme aamasna ilikin yeni düzenlemeler getirildi.
Uyumazlklarn daha az masrafla ve ksa sürede çözülebilmesi için tüketici uyumazlklarnda zorunlu ara buluculuk getirildi.
Baz davalarn (ticari davalar, fikri ve snai haklardan kaynaklanan davalar gibi) ihtisaslam hakimler tarafndan il merkezlerinde görülebilmesinin önü açld.
Hukuk mahkemelerindeki durumalara avukatlarn bulunduklar yerlerden video konferans yöntemiyle balanmalarn salayan e-Duruma uygulamas balatld.
Ticari davalarda basit yarglama usulünün uygulama snr yükseltildi ve bu suretle yarglamalarn daha hzl tamamlanmasnn önü açld.
Görevsizlik veya yetkisizlik kararlarnn, verildii anda kesin olmas halinde taraflara tebli edilmesi saland ve bu ekilde hak arama hürriyetinin güvencesi artrld.
Durumalarn gizli olarak yaplabilecei haller arasna yarglama ile ilgili kiilerin korunmaya deer üstün bir menfaatinin bulunmas hali de eklendi.
Delil avansnn, dava açlrken mahkeme veznesine pein olarak yatrlmas zorunluluu kaldrld ve bu suretle vatandalarn mali yükü azaltld.
DAR FAALYETLER KAPSAMINDA HAYATA GEçRLEN HEDEF VE FAALYETLER
dari faaliyetler kapsamnda hakim ve savclarn milletine taahhüdü olan Türk Yarg Etii Bildirgesi kamuoyuna ilan edildi ve HSK tarafndan uygulanmaya baland.
Hakim ve savc adaylarnn meslee daha iyi hazrlanabilmeleri için Türkiye Adalet Akademisi yeniden yaplandrld.
Hakim ve Cumhuriyet savclarnn kararlarnn, AYM ve AHM kararlarna uygunluunun meslekte yükselme süreçleri ve denetimlerinde gözetilmesi saland.
Hukuk eitiminin kalitesinin artrlmas için hukuk fakültelerine girite aranan ve 190 bin olan baar sralamas önce 125 bine, daha sonra da 100 bine yükseltildi.
Kayseri, Van, Diyarbakr ve Trabzon bölge adliye mahkemeleri faaliyete geçirilerek bölge adliye mahkemelerinin says 9dan 15e çkarld.
Adana Bölge dare Mahkemesi faaliyete geçirilerek bölge idare mahkemelerinin says 7den 8e çkartld.
Adalete eriimin gelitirilmesi için baz avukatlk hizmetlerindeki KDV oran yüzde 18den yüzde 8e düürüldü.
2019 Nisan ay itibaryla noterlikler, hafta sonlarnda da hizmet vermeye balad.
Yurt dnda yaayan vatandalarn konsolosluklarda yaptklar noterlik ilemlerinin bir örneinin, Türkiyedeki noterlerden annda alnabilmesi saland.
2019da bir noterden yaplan ilemin baka bir yerdeki noterden annda alnabilmesi saland. Bu uygulama ile mesafeler ortadan kaldrld ve zaman kaybnn önüne geçildi.
2020de tüm noterliklerde güvenli ödeme sistemine geçilerek taraflar arasndaki para transferinin ilem tamamlanmadan gerçeklememesi saland.
Noterlik hizmetlerinde dijital dönüüm çalmalar kapsamnda e-Noter uygulamas ile vatandalara kolaylklar getirildi. Bu kapsamda ilgili tarafndan e-bavuru uygulamasna kullanc girii yaplmadan, sadece asgari bilgiler ile istenilen noterlikten randevu alnabilmesinin önü açld.
lgilinin Türkiye Noterler Birlii Biliim Sistemine üye olarak noterlik ilemlerinin hazrlanmasn salayarak sadece imza için noterlie gitmesi, ilginin noterlie hiç gitmeksizin e-imza sahibi olmas kaydyla ihtarname, ihbarname ve çeviri gibi bir ksm noterlik ilemlerini bulunduu yerden yapabilmesi saland.
Yargda effafln bir gerei olarak kiisel verilerin korunmas kaydyla Hakimler ve Savclar Kurulunun hakim ve savclar hakknda verdii disiplin kararlarnn bazlarnn kamuoyuna açklanmas saland.
Makul sürede yarglanma hakknn daha etkin korunmas için HSK Tefti Kurulu bünyesinde Yargda Performans Ölçüm ve Takip Merkezi kuruldu.
Bilirkiilik reformu kapsamnda Bilirkiilerin Uyaca Rehber lkeler ve Bilirkii Raporlarnda Bulunmas Gereken Standartlar belirlendi.
SAVCILAR ASLYE CEZA MAHKEMELERNDE YENDEN DURUMALARA çIKTI
Asliye ceza mahkemelerinin durumalarnda savclarn bulunmas saland.
Hakim, savc ve avukatlar ile personel için zaman ve emek tasarrufunu salayan e-Duruma sistemi 2020de baz mahkemelerde balad. Sistem 2021de ülke geneline yaygnlatrlacak.
Kadna yönelik iddet konusunda özel önlemler alnd. Bu kapsamda 2019da Ailenin Korunmas ve Kadna Kar iddetin Önlenmesine Dair Kanunun Uygulanmas konulu genelge yaymlanarak birçok yeni uygulamaya iaret edildi ve somut admlar belirlendi.
2020de 6284 sayl Kanun uyarnca verilecek kararlar konusunda HSK tarafndan tedbir mahkemeleri kuruldu ve faaliyete geçirildi. Her adliyede kadna yönelik iddet vakalar hakknda tedbir uygulanmasna karar veren alannda uzmanlam hakimler belirlendi. Özellikle nitelikli ve tekrarlanan iddet vakalarnda hakknda verilen tedbir kararlarnn, tedbir istenilen kiilere kolluk vastasyla teblii uygulamas balatld. Aile içi ve kadna yönelik iddet vakalarnn Cumhuriyet basavclklarnda kurulan özel bürolarda görevli Cumhuriyet savclar üzerinden takip edilmesi saland.
Madur haklarna ilikin olarak Suç Madurlarnn Desteklenmesine Dair Cumhurbakanl Kararnamesi 10 Haziran 2020de yaymland. Bu kapsamda madur odakl adalet yaklamnn bir gerei olarak madur haklarna ilikin kurumsal yaplanma oluturuldu. 2020de Adalet Bakanl bünyesinde Adli Destek ve Madur Haklar Dairesi Bakanl kuruldu.
7 adliyede faaliyete geçirilen ve madurlara adli süreç boyunca bilgilendirme, yönlendirme ve psikososyal destek hizmetleri sunulmas amacyla oluturulan adli destek ve madur hizmetleri müdürlüklerinin says bugün itibaryla 108 oldu.
Adli süreçte krlgan gruba mensup madurlarn sank ile yüz yüze gelmeden ve ikincil örselenme yaamadan ifade ve beyanlarnn özel ortamlarda alnmas için 89 adliyede 93 adli görüme odas (AGO) kuruldu.
2020de eitim öretim dönemi itibaryla hükümlü ve tutuklularn infaz sonrasnda meslek sahibi olabilmeleri için ceza infaz kurumlarnda mesleki eitim merkezleri açlmaya baland. Yarg süreçlerinde oluabilecek maduriyetlerin giderilmesi ve yarg süreçlerinin daha hzl bir ekilde yürütülmesi amacyla stanbul Havalimannda Gaziosmanpaa Adliyesine bal bir birim kuruldu.