Sinema dünyasının usta yönetmeni

Yönetmen, senarist ve akademisyen Ömer Lütfi Akad, vefatının 14. yılında anılıyor.

Haberler 18.11.2025 - 11:27 Son Güncelleme : 18.11.2025 - 11:27

İstanbulda 2 Eylül 1916da dünyaya gelen Akad, ilk eğitimini Fransız Sainte Jeanne dArc Okulunda tamamladı.

Ünlü yönetmen, 1938de Galatasaray Lisesinde, 1942de ise İstanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Okulunun maliye bölümünde eğitim aldı.

Askerliğini yaptıktan sonra bankacılık, yapım amirliği ve muhasebecilik alanlarında çalışan Akad, gençlik yıllarında halkevlerinin tiyatro oyunlarında dekoratör ve amatör oyuncu, sinema alanında ise yardımcı asistan ve yapım yönetmenliği görevleri üstlendi.

Sinema alanında çeşitli yazılar da kaleme alan usta kalem, edebiyat, sinema, resim, tiyatro ve müzikle ilgili yazılara yer verilen fikir ve sanat dergisi Beş Sanatı okurlarla buluşturdu.

- Tiyatro geleneğinden sinema tekniğine geçişi başlattı

İlk yönetmenlik deneyimini 1946da Şakir Sırmalının yönettiği Domaniç Yolcusu adlı filmde kazanan Akad, Seyfi Haverinin Damga filminin yarım kalan sahnelerini de çekerek tamamladı. Akad, böylece Türk sinemasında tiyatro geleneğinden sinema tekniğine geçişi başlatmış oldu.

Ömer Lütfi Akad, Halide Edip Adıvarın aynı adlı romanından uyarlanarak beyazperdeye aktarılan Vurun Kahpeye adlı yapımda 1948de ilk kez tek başına yönetmenlik yaptı.

Senaristliğini ve yönetmenliğini üstlendiği Lüküs Hayat adlı müzikali 1950de sahneye koyan Akad, sonrasında Tahir ile Zühre, İngiliz Kemal Lawrense Karşı ve Arzu ile Kamber filmlerinde yönetmenliği üstlendi.

Gerçek bir hikayeden uyarlanan ve başrolünde Ayhan Işıkın yer aldığı Kanun Namına filmiyle 1952de Türk sinemasında polisiye türünün başlamasına öncülük etti.

- Polisiye filmleriyle sinema dilini geliştirdi

Ünlü yönetmen, sanat hayatı boyunca mesleğini halk masalları uyarlamalarıyla sürdürdü ve polisiye filmlerle sinema dilini geliştirmeyi başardı.

Usta yönetmen, Gelin filminde Yozgattan İstanbula taşınan bir ailenin büyük kentte yaşadıkları sorunları, Düğün filminde de Şanlıurfalı bir ailenin aynı eksende başına gelenleri, Diyette ise emekçilerin dramını anlattı.

Senaryo yazarlığı, sinema ve tiyatro yönetmenliğinin yanı sıra belgesel, televizyon filmleri ve birçok diziye de imza atan Akad, 1964-1974 döneminde 10a yakın belgesel ve televizyon filmi çekti.

Bu tarihten sonra sinema piyasasında yaşanan sorunlar dolayısıyla bir daha film çekmeyen Akad, Türk sinema tarihinin önemli süreçlerini ele aldığı Işıkla Karanlık Arasında adlı deneme kitabını yazdı.

TRT için Ömer Seyfettinin Ferman, Pembe İncili Kaftan, Diyet ve Topuz adlı öykülerini filmleştiren Akad, Faruk Eremin Bir Ceza Avukatının Anıları adlı eserinden kısa televizyon filmleri çekti.

- Televizyondaki son çalışması Dört Mevsim İstanbul oldu

Dört Mevsim İstanbul başlıklı belgesel, Akadın televizyondaki son çalışması olarak kayıtlara geçti.

Sinema alanında yüzlerce öğrenci yetiştiren Akad, 1974te Türkiyede ilk defa İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi bünyesinde Film Arşivi tarafından başlatılan eğitim çalışmalarına katıldı.

Yönetmen Akad, kendisinden önceki sinemacılardan farklı olarak geliştirdiği sinema tekniği ve diliyle, sinema tarihi yazarları tarafından belirlenen Muhsin Ertuğruldan sonraki sinemacılar veya Yönetmenler Kuşağı dönemlerinin öncülerinden oldu.

- Ulusal ve uluslararası ödüllere layık görüldü

Ömrünü Türk sinemasına adayan usta yönetmen, ulusal ve uluslararası alanda birçok ödül aldı.

Ömer Lütfi Akada, sinemaya katkı ve hizmetleri dolayısıyla 1988de Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Kültür ve Sanat Büyük Ödülü, 1998de ise Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü verildi.

Sanat hayatı boyunca birçok başarıya imza atan Akad, Hudutların Kanunu ile 4. Antalya Film Festivalinde En İyi İkinci Film Ödülü, Vesikalı Yarim ile Antalya Film Şenliğinde En İyi İkinci Film Ödülü, Yaralı Kurt ile 4. Adana Film Festivalinde En İyi İkinci Film Ödülü, Irmak ile 4. Adana Film Festivalinde En İyi Üçüncü Film Ödülü, başyapıtlarından Gelin ile 5. Adana Film Festivalinde En İyi Film Ödülü, Düğün ile 11. Antalya Film Festivalinde En İyi Film Ödülü ve En İyi Yönetmen Ödülü, Canım Kardeşim ile de 5. Adana Film Festivalinde En İyi İkinci Film Ödülünü aldı.

Akad, 19 Kasım 2011de 95 yaşında İstanbulda vefat etti. Cenazesi, Ulus Mezarlığına defnedildi.

Ana Sayfaya Git