AK Parti ve MHP, bakanlk sistemini içeren Anayasa deiiklii paketi üzerinde uzlat. Zonguldakta halka seslenen Babakan Binali Yldrm, Yarndan itibaren AK Parti olarak teklifimizi Meclise veriyoruz dedi.
Babakan Yardmcs Nurettin Canikli ise, Bugün (Cuma) TBMM Bakanlna sunulacak. Hiçbir pürüz kalmad diye konutu. Canikli, 2019a kadar seçim olmayacak. O tarihe kadar bu sistem devam edecek. 2019da Cumhurbakanl ve Meclis seçimleri ayn anda yaplacak ifadelerini kulland. Nurettin Canikli, referandumun ne zaman yaplacann henüz belli olmadn söyledi.
Seçim sistemi ne olacak?
Bakanlk sistemine geçildii takdirde, seçim sisteminin nasl olaca, kuvvetler ayrlnn hangi kurallarla belirlenecei henüz yantsz.
Siyaset bilimci Prof. Dr. Üstün Ergüdere göre bakanlk tartmalar, sadece bakann yetkilerine odaklanmamal. Türkiyede ill ki bakanlk sistemi diyorsak, muhakkak kontrol ve dengelerin getirilmesi lzm diyor. Bu noktada parlamentonun nasl oluacann, yani seçim sisteminin nasl olacann, yarg organlarnn yetkilerinin önemli olduunu vurguluyor. Seçim sisteminin de deimesi gerektiini söylüyor:
Bizim sadece bakann yetkileri üzerine deil, parlamentonun ve yarg organlarnn da yetkilerine odaklanmamz lzm diyen Ergüder, Parlamentoyu güçlendirecek tedbirlerin alnmas lzm. Biz imdi partili cumhurbakann getirip, u andaki seçim sistemini kullanrsak, yandk. Cumhurbakan ya da parti lideri kimse, o adaylar tespit eder. Sen istediin kadar kanunlarla parlamentonun yasama yetkisini artr, ie yaramaz.
Bakanln 3 olmazsa olmaz
Doç. Dr. Yunus Emre de Bakanlk sisteminin demokratik bir ileyie kavumas için üç önemli hususun altn çizmek gerekiyor: Kuvvetler ayrlnn salanmas, seçim sistemi ve parti düzenlemesinin siyasal tekel yaratmayacak biçimde tasarlanmas ve otoritenin yerel yönetimlere datlmas diyor. Emreye göre kuvvetler ayrlnn gerçeklemedii bir bakanlk kesinlikle demokratik olamaz:
Demokratik bir bakanl mümkün klacak kuvvetler ayrlnda meclisin konumunun güçlendirilmesi ve özellikle meclisin denetim ilevinin daha etkili klnmas gereklilii ortada. Bunun için akla gelen ilk yol, iki kamaral bir meclis yaps ve bu yap içinde meclis komisyonlarnn gücünün arttrlmas. Böylece hem parlamentonun yasa fabrikas gibi çalmas önlenebilir hem de daha etkili bir denetim ilevi gerçekletirilebilir. Dieri ise gensoru ve güven oylamasnn bulunmad bir sistemde siyasi ve cezai sorumluluun nasl mümkün olaca hakknda ifadalerini kullanyor.
Kuvvetler ayrlnn dier boyutu olan yarg için ise temel prensip yarg bamszlnn ve tarafszlnn salanmas. Ancak HSYK, Anayasa Mahkemesi ve yüksek yarg için Bakan ve Meclisin yar yarya atama yapmas gibi bir düzenleme yarg bamszln ortadan kaldrr. Hele ki Meclis atamasnn da basit çounlukla yaplmas siyasal iktidardan bamsz bir yargy imknsz klar.