Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoann müjde olarak açklad Fatih sondaj gemisinin Türkiye tarihindeki en büyük doal gaz kefi, ülkenin son dönemde denizlerde youn bir ekilde yürüttüü sismik arama ve sondaj faaliyetlerinin ilk somut meyvesi oldu.
Türkiyenin Karadenizdeki münhasr ekonomik bölgesinde, yaklak 170 kilometre açkta gerçekletirdii ve ülkenin doal gaz ithalatnn önemli bir ksmn karlayabilecek bu keif, bundan sonra denizlerde yürütülecek arama ve üretim faaliyetleri açsndan yeni bir dönemin kapsn aralyor.
Türkiyenin bu kefinin uluslararas irketlerin Karadenize olan ilgisini artrmas beklenirken, bölgedeki dengeleri deitirebilecek bir gelime olarak deerlendiriliyor.
BUGÜNE KADAR TÜRKYEDE 16,6 MLYAR METREKÜP GAZ ÜRETLD
Türkiyenin kara ve deniz sahalarndan doal gaz üretimi 2019 sonu itibaryla 473,8 milyon metreküp seviyesine yükselirken, bugüne kadar ülke içinde üretilen toplam gaz miktar ise 16 milyar 615 milyon metreküp oldu. Bu üretimin bir ksm TPAO, bir ksm ise yerli ve yabanc irketler tarafndan gerçekletiriliyor.
Türkiyenin yllk mevcut üretimi ise 45 milyar metreküp seviyesindeki toplam gaz ihtiyacnn ancak yüzde 1ini karlyor. Doal gaz ihtiyacnn yüzde 99u Rusya, Azerbaycan, randan boru hatlaryla, ABD, Norveç, Katar, Cezayir ve çeitli ülkelerden de svlatrlm doal gaz (LNG) ithalatyla gerçekletiriliyor.
Türkiyenin doal gaz ithalat faturas petrol fiyatlarna bal olarak deiiklik gösteriyor. Petrol fiyatlarnn 120 dolar seviyesinde olduu 2014te doal gaz ithalatna ödenen miktar 20 milyar dolarn üzerine çkarken, petrol fiyatlarnn 30-60 dolar bandnda seyrettii 2015 ve sonrasnda Türkiyenin doal gaz ithalat faturas 10-15 milyar dolar arasnda deiiklik gösterdi.
Türkiyenin kantlanm ve ekonomik olarak üretilebilir kalan doal gaz rezervinin ise kara sahalar arlkl olmak üzere 3,3 milyar metreküp seviyesinde olduu hesaplanyor.
Bu kapsamda, Karadenizde yaplan 320 milyar metreküplük gaz rezervinin kefi Türkiyenin bugüne kadar ürettii toplam doal gaz miktarnn da neredeyse 20 kat seviyesinde bulunuyor.
Sakarya Gaz Sahasndan ylda 10 milyar metreküp doal gaz üretimi gerçekletirilmesi durumunda, Türkiyenin 32 yllk doal gaz ihtiyacnn 5te biri sadece bu noktadan salanabilir. Dier yandan, bu keif bölgede yeni rezervlerin habercisi olurken, bu miktarn yeni sondajlarla artmas bekleniyor.
TÜRKYENN DENZ SONDAJ STRATEJS
Türkiyenin deniz sondajlar Akdeniz ve Karadeniz olmak üzere 1970te balad. Karadeniz-1 kuyusundaki ilk sondajn ardndan iki ve üç boyutlu sismik aramalara da hz verildi. Bu kapsamda TPAOnun Karadenizde yürüttüü hidrokarbon arama faaliyetleri 2004 ylndan itibaren younlat.
Karadenizde 2004-2019 yllar arasnda ruhsatlandrlan bloklarda eletirilere ramen istikrarl bir sismik arama stratejisi yürütülerek 142 bin kilometre iki boyutlu ve 37 bin 610 kilometre üç boyutlu sismik veri topland. Toplanan verilerin yorumlanmasnn ardndan, toplamda 6 derin deniz ve 10 s deniz arama kuyusu kazld. TPAOnun Akçakoca-3 ve Akçakoca-4 kuyularndaki gaz kefinin ardndan Akçakoca üretim sahasnda da 24 kuyu kazld ve bu sahadaki üretim faaliyetleri devam ediyor.
Ayrca, TPAO Karadenizde BP, Petrobras, Exxon Mobil ve Shell ile ortaklk yaparak çeitli sismik arama faaliyetleri gerçekletirdi.
MLL SSMK ARAMA GEMLER DENZLER TARADI
TPAOnun envanterindeki Barbaros Hayrettin Paa ve Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüü (MTA) envanterinde olan MTA Oruç Reis sismik arama gemileriyle Türkiye, kendi imkanlaryla denizlerde sismik arama çalmalarna 2013te balad.
Söz konusu gemiler Karadeniz, Akdeniz ve Marmara denizini tarayarak Türkiyenin hidrokarbon kaynaklarnn fotorafn çekerken, gemilerin denizlerden toplad veriler deerlendirilerek Yavuz ve Fatih gemileriyle sondaj çalmalar da younlat.
Bu kapsamda 2017de TPAO envanterine katlan ve Türkiyenin ilk milli sondaj gemisi olan Fatih, stanbulun fethinin 567. yl dönümü 29 Maysta Karadenizdeki ilk milli sondaj gerçekletirmek üzere Haydarpaa Limanndan uurland. Fatih sondaj gemisinin 103 metre uzunluundaki kuleleri stanbul Boazndan geçebilmesi için söküldü. Gemi, kuleleri yeniden monte edilmek üzere 6 Haziranda Trabzon Limanna demir att.
Buradaki hazrlk sürecinin ardndan tekrar yola çkan Fatih, 20 Temmuzda Zonguldak açklarndaki ilk olarak Tuna-1 olarak isimlendirilen lokasyonda 3 bin 500 - 4 bin metre derinlik hedefiyle Karadenizdeki ilk milli derin deniz sondajna balad.
Cumhurbakan Erdoan, sahann Sakarya gaz sahas olarak adlandrldn açklad.
YATIRIM MKTARINI BRçOK ETKEN BELRLEYECEK
Güney Korede 2011de ina edilmesinin ardndan Türkiyede milliletirme çalmalar tamamlanan ve 6. nesil teknolojiye sahip Fatih, 12 bin 200 metre derinlikte ve çok yüksek basnç altnda dahi deniz sondaj yapabiliyor.
Yüksek teknolojiye sahip dünyadaki ilk 5 gemi arasnda yer alan Fatih, açk derin deniz (offshore deep gas) sondaj gerçekletiriyor.
TPAOnun bir kamu irketi olmasna bal olarak sahann gelitirilmesi ve üretime geçmesine yönelik nihai yatrm kararnn daha ksa sürebilecei ve ticari kayglarla hareket eden uluslararas irketlere kyasla daha hzl sonlandrlmas planlanyor. Cumhurbakan Erdoan, Karadeniz gaznn 2023te üretime geçmi olmasnn hedeflendiini açklad.
Dier yandan, sahann üretilmesi için yaplacak yatrm miktar da kullanlan teknolojiye, açlacak kuyularn says ve bölgenin jeolojik yapsna göre deiiklik gösteriyor. Açk deniz gaz üretimi yatrmlarnda kuyu ba maliyetler 25 ila 75 dolar arasnda seyrediyor. Bu açdan, Türkiyenin Karadenizde yapaca yatrm hacminin açlacak kuyu says ve rezerv miktarna göre ortaya çkabilecei ifade ediliyor.
Tuna-1 lokasyonunda üretime geçilebilmesi için öncelikle sahadaki kantlanm rezervin hesaplanmas ve üretim planlamasnn yaplmas, gerekli üretim tesisleri ve platformlarn kurulmas gerekiyor. Bu srada, yeni sondajlar da yaplarak gaz kefi çalmalar sürdürülürken, sahada üretime geçildikten sonra çkarlan gazn karaya ulatrlmas için bir boru hattnn döenmesine de ihtiyaç bulunuyor.
KARADENZDE EN BÜYÜK REZERV ROMANYA KEFETT
Öte yandan, Karadeniz açklarnda Romanya, Bulgaristan ve Ukrayna da arama ve sondaj faaliyetleri yürütüyor.
Romanyann 170 kilometre açndaki Neptün bloundaki 42 ila 84 milyar metreküp potansiyel üretilebilir rezerv ise Karadenizde bugüne kadar gerçekletirilen en büyük keif olarak kaytlarda yer alyor.
DOU AKDENZ TAM GAZ
Türkiyenin yeni sahalar kefederek gaz üretimini artrmas ithalatn önlenmesi ve da bamlln azaltlmas açsndan kritik önem arz ediyor.
Bu kapsamda, arama ve sondaj çalmalarn Akdenizde de younlatran Türkiye, Yavuz ve Fatih gemileriyle denizlerde 9 derin deniz sondaj gerçekletirdi.
Türkiyenin bu yl banda envanterine katt üçüncü sondaj gemisi Kanuninin ise Mersinde bakm ve oranm çalmalar sürüyor. Bu çalmalarn tamamlanmasnn ardndan Kanuninin de sondaj çalmalarna katlarak Dou Akdenizde göreve balamas planlanyor.
DOAL GAZ HRACATI MKANI DOABLR
Türkiye Doal Gaz Datclar Birlii (GAZBR) Bakan Yaar Arslan, Türkiyenin geçen yl 45,3 milyar metreküp doal gaz ithalat gerçekletirdiini anmsatarak, Yllk doal gaz maliyetimizin 12 milyar dolar olduu düünüldüünde, kefedilen doal gaz kuyusundan yllk 10 milyar metreküp üretim yaplmas durumunda doal gaz ithalat faturamz her yl yaklak olarak 2,6 milyar dolar azalacaktr. bilgisini paylat.