Tüm dünyay 1 yl akn süredir etkisi altna alan koronavirüs, son dönemlerde mutasyona urayarak bulacln artrd. Özellikle ngiltere, Güney Afrika ve Brezilyada ortaya çkan mutasyona uram koronavirüs vakalarnda bulaclk yüzde 70 orannda yükseldi. Türkiyeye de görülen mutant virüsler hakknda deerlendirme yapan Prof. Dr. Aynur Karadenizli, mutasyon yaanmasnn tüm virüslerin doasnda olan normal bir durum olduunu söyledi. SARS CoV2 olarak bilinen koronavirüsün u ana kadar yaklak 5 bin mutasyon geçirdiine dikkat çeken Prof. Dr. Karadenizli, büyük pandemilerde ilerleyen zamanlarda iyi yönde mutasyonlar ortaya çktn, ancak Covid-19 virüsünün henüz bu aamaya ulamadn belirtti.
COVD-19 ETKEN, MDYE KADAR YAKLAIK 5 BN MUTASYON GEçRMTR
Virüste yaanan mutasyonlarn hastaneye bavuran kii saysn yükselterek salk sisteminin yükünü artracan belirten Prof. Dr. Karadenizli, Geçen mart ayndan itibaren pandemi ülkemizin de sorunu haline geldi. Tüm dünyada büyük bir sorun ve halen yayoruz bunu. Son 3-4 aydr mutasyonlar ön plana çkt. çünkü virüsler devaml mutasyon geçirirler. SARS CoV2, yani Covid-19 etkeni, imdiye kadar yaklak 5 bin mutasyon geçirmitir. Ama bunlar hastalar üzerindeki etkisi çok fazla olmayan mutasyonlard. Son eylül aynda saptanan mutasyonun etkisini özellikle ngilterede gördük. ngilteredeki mutant virüs, normal virüse göre yüzde 70 orannda daha fazla bulac. Daha bulac olmasna ramen, virülans, yani hastalk yapc etkisi çok yüksek deil. Bulac olmasnn sonucunda, enfekte olan hasta saysnn çok artmas, salk kurumlarnn hastalarla dolmas ve çok sayda hasta olursa, tabii ki bunlarn içerisinde belli bir yüzdede ar hasta olmas ve youn bakmlarn dolmas bizim en çok çekindiimiz nokta. Bu mutant virüsler salk sisteminin ar yüklenmesine ve ar yorgunlua neden oluyor. Zaten salk çalanlar yaklak 1 yldr büyük bir yorgunluk içerisinde çalyor. Bu büyük bir sorun dedi.
BÜYÜK PANDEMLERDE, LERLEYEN ZAMANLARDA Y YÖNDE DEMLER OLUR
Mutasyonlarn virüslerin yapsnda doal olaylar olduuna dikkat çeken Prof. Dr. Karadenizli, öyle devam etti:
Mutasyonlar aslnda virüslerin genel yapsnda olan bir eylemdir. Devaml mutasyon gerçekleir. öyle düünelim, bir fabrikada bir i yaplyor ve bu srada küçük küçük deiiklikler gerçekleiyor. Ayn ekilde, virüsler de hücre içerisinde çoalrken birçok noktada hatalar oluuyor. Bunlar bazen iyi yönde oluyor. Aslnda büyük pandemilerde, ilerleyen zamanlarda iyi yönde deiimler olur ve sonrasnda virüs hastalk yapc etkisi çok düük bir hale gelir. nsanlk da bu etkenden kurtulur. Ama biz henüz bu evrelere gelemedik. yi anlamda mutasyonlar az da olsa var. Fakat u an baskn olan mutasyon çok iyi bir mutasyon deil. Mutant su diyoruz biz bunlara. ngiltere, Güney Afrika ve Brezilya olmak üzere u an 3 mutasyon var. Yarn baka bir mutasyon da çkabilir. Umarz, iyi yönde mutasyonlarla karlarz ve hastaln yaylm hz da düer. Bu mutasyonlarla maalesef, bu virüse ait hücreye giri mekanizmasnda daha da kolaylama gerçekleti. Bu da bulacl çok artran bir özellik. Baz mutasyonlar, özellikle Güney Afrikadaki mutasyon, ngilteredekinden biraz daha farkl özellikler tayor. Bunda da bulaclk yüksek. Baz alama çalmalarnda, Oluan antikorlara kar direnç olabilir mi? sorusu gündeme geldi. Bu, büyük bir korku yaratt. Bu noktada RNA alaryla ilgili yaplan çalmalarda, etkinlikte büyük bir azalma olmadn biliyoruz. Bu alarn kullanmyla ilgili imdilik bir sorunumuz yok. Biz ülkemizde yaygn olarak çin as kullanyoruz. çin asyla ilgili ise henüz yaplm geni bir çalma yok.
ÖNCE PCR TEST YAPIYORUZ, SONRA MUTANT ANALZNE GEçYORUZ
Bir kiide mutasyona uram virüs saptandnda yakn çevresi ve temasllarnn karantinaya alnmasnn önemine vurgu yapan Prof. Dr. Aynur Karadenizli, Mutant bir virüs saptadmzda, o mutant virüse sahip olan kiinin yakn çevresi ve temasllarnn mutlaka izole edilmesi lazm. Onun için mutasyonun saptanmasna çok önem veriyoruz. Bu mutant virüslerde pozitif bulduumuz olgularla ilgili filyasyon çalmas yaplmas gerekiyor. Bunun için biz laboratuvarmzda pozitif bulduumuzda il salk müdürlüüne haber veriyoruz ve bu ekilde filyasyon çalmalar balatlm oluyor. Sokaktaki vatanda, Bende mutant virüs var m, yok mu? diye hastaneye bavuramaz. Öncelikle bir ikayeti olmas gerekiyor. Covid-19 ile ilgili halsizlik, öksürük, ate gibi klasik bulgulardan varsa öncelikle PCR testi ile bu kiide virüs olup olmadna bakyoruz. Ondan sonra mutasyon analizine geçiyoruz diye konutu.