Beyinde elektriksel aktivitenin bozulmasyla birlikte belli nöbet ataklaryla görülen epilepsi ylda 100 bin kiiden 50sini etkiliyor. Bu orann, doum srasndaki zorluklar ya da tedavi edilmesi gereken hastalklardaki gecikmeler nedeniyle, gelimemi ülkelerde 80 ila 100e kadar çkabildiini ifade eden Nöroloji Uzman Prof. Dr. Canan Aykut Bingöl, 26 Mart Epilepsi Farkndalk Günü dolaysyla önemli açklamalarda bulundu.
LK 5 YAA VE 40 YA SONRASINA DKKAT
Hastaln her yata ortaya çkabildii gibi ilk 5 ya içinde görülme orannn daha sk olduunu belirten Nöroloji Uzman Prof. Dr. Canan Aykut Bingöl, 10 yana kadar belli bir oranda gözlenir. 10-40 ya arasnda daha az rastlanr. 40l yalardan sonra ise, damar ve beyin hastalklarnn görülme sklna paralel olarak epilepsi görülme skl da artar diye konutu.
AKRABA EVLL RSK ARTIRIYOR
Akraba evliliinin hastalk riskini 40 kat artrdn belirten Prof. Dr. Canan Aykut Bingöl, konuyla ilgili gerçekletirdikleri aratrmaya dayanarak u bilgileri paylat:
Epilepside genetik bir yatknlk olabiliyor. Ancak bugün itibariyle tanmlanm, genetik tans konmu çok az bir grup epilepsi hastal var. Özellikle akraba evliliklerinin görülme orann artrdn biliyoruz. Geçmi yllarda Türkiyede yaptmz bir aratrmada, akraba evlilikleri olan 7 aileden yaklak 2 bin kiilik bir grubu inceledik. Aratrmamzn sonucunda, epilepsi hastalnn akraba evlilii yapanlarda, yapmayanlara göre 40 kat fazla olduunu gördük. çünkü genetik olarak yatknl olan kiilerde hastalk ortaya çkmayabiliyor. Ancak akraba evlilii yapan çiftlerde genlerin bir araya gelmesiyle hastalk görülebiliyor. Bununla birlikte ülkemizde son yllarda akraba evliliklerinin azalmas nedeniyle bununla ilgili olan epilepsilerin orannda azalma olabilir.
HASTALIKTA GENETK ETK MÜMKÜN MÜ?
Yaplan ayrntl genetik çalmalarda da belirli bir gen tespit edilmediini ifade eden Prof. Dr. Canan Aykut Bingöl, Epilepsinin özellikle tanmlanm bir geni olmadn ancak genlerden etkilendiini biliyoruz. Baz epilepsilerde yaa, epilepsi tipine, EEG özelliklerine göre deimekle birlikte tanmlanm baz genler bulunuyor. Yani, hangi gende nasl bir bozukluk sonucu olutuu bilinen epilepsi tipleri var. Ancak bunlar toplam epilepsi hastalarnn yüzde 1inin bile altndadr. Bunun dndaki epilepsilerde belirli bir gen tespit edilmemitir. Ancak genetik yapmzn, hastalklara yakalanmamzda ya da onlara eilim göstermemizde etkin olduu biliniyor diye konutu.
AIRI UYKUSUZLUK NÖBETLER TETKLYOR
Epilepsiyi beyindeki bir ritim bozukluu olarak ifade eden Prof. Dr. Canan Aykut Bingöl, bu bozukluun çocukluktan ileri yalara kadar her zaman ortaya çkabileceini hatrlatarak sözlerine öyle devam etti:
Hastaln belirtileri, ortaya çkt yaa göre deiebilir. Bununla birlikte nöbetleri tetikleyen çevresel baz etkenlerin olduu biliniyor. Örnein, uyuturucu kullanm nöbetleri tetikliyor. Ayrca, ar uykusuzluk, stres, alkol ve baz ilaçlarn nöbetleri tetiklediini biliyoruz. Vücuda kimyasal olarak etkisi olabilecek birçok ey nöbetleri tetikleyebilir.
ÖRENME GÜçLÜÜNÜN ALTINDA EPLEPS YATABLR!
Örenme güçlüü yaayan çocuklarn tansnda epilepsinin de deerlendirilmesi gerektiini belirten Prof. Dr. Canan Aykut Bingöl, Dardan fark edilmeyen epilepsi nöbetleri, örenme güçlüü ve bellek problemleri yaratabiliyor.Bu durumda, çocuun okul baars düüyor. liki kurmakta zorlanyor. Örenme güçlüü yaayan çocuklar, psikolog ve nörologlar beraber deerlendirerek, epilepsiyi ayrt etmeye çalrz. Örenme güçlüü, dikkat eksiklii ile gelen çocuklar epilepsi tansyla tedavi ettiimizde okul baars ve arkadalaryla ilikilerinin düzeldiini; akranlaryla ayn noktaya geldiklerini görüyoruz. dedi.
EPLEPSY, MGREN GB DÜÜNÜN
Epilepsi nöbetlerinin hastada depresyona neden olabileceini belirten Prof. Dr. Canan Aykut Bingöl, bunun nedeninin çevreden görülecek tepkiler olduunu ifade etti. Epilepsi hastalarnn toplumdan dlanma korkusu yaadklarn söyleyen Prof. Dr. Bingöl, kiinin bu durumu migren gibi görmesi gerektiini belirterek hastalara u tavsiyelerde bulundu:
Genelde bu kiiler akl hastal ile e deer tutulur, toplumda dlanr. Bu durumda, depresyon, yalnzlk hastalarn en önemli sorunu halini alr. Hayatnda 3 kez nöbet geçirip de depresyondan çkmayan hastalarmz var. çünkü bir kez bu tany alan kiiler kolay kolay üstlerinden atamazlar. Hastalk ilaçla tedavi edilse dahi, sadece ismi bile kiiyi depresyona itmeye yetebilir. Bu konuda en önemli uyar noktas, kiinin tüm çevresininbu durumu migren hastal gibi görüp, ilaçlarla kontrol altna alnacan bilmesi ve hastaya destek olmasdr.
HASTALARIN YÜZDE 70 LAçLA KONTROL EDLEBLYOR
Hastalarn yüzde 70inin ilaçlarla tedavi edilebileceini kaydeden Prof. Dr. Canan Aykut Bingöl, yüzde 15lik grubu oluturan hastalarda ise cerrahi ya da sinir stimülasyon yöntemlerini kullanarak nöbetlerin kontrol edilebildiini anlatt.Cerrahi olan hastalarn, daha sonra nöbet geçirme riskleri azald için biraz daha ans olduunu belirten Prof. Dr. Canan Aykut Bingöl, Cerrahi tedavi, ilaca cevap vermeyen yüzde 15lik ksmda kullanlyor. Nöbetler baladktan sonra ne kadar erken zamanda tedavi deerlendirilir ve gerekiyorsa cerrahiye yönlendirilirse, sonrasndaki baar, yani nöbetlerin tekrar etmeme durumu, o kadar iyi olabiliyor. Dolaysyla hastalarn iyi deerlendirilmesi ve hastalarn doru merkezlere yönlendirilmesi son derece önemlidir.
NÖBET GEçREN KYE NASIL YAKLAMALI?
Nöbet geçiren bir kiiye nasl yaklalmas gerektii konusunda Prof. Dr. Canan Aykut Bingöl u bilgileri verdi:
Burada bilinmesi gereken en temel nokta, bu nöbetin bir boalm olduu ve çok ksa süre içinde sonlanacadr. Bu boalm srasnda hastann beyninde ya da vücudunda kendiliinden bir hasar olumaz. Ancak düerek koluna ya da ban bir yere çarpmas durumunda bir zarar oluabilir. Genelde hastalarn bu durumda nefes almad fark edilse de, beyinde oksijensiz kalmalar gibi bir durumlar yoktur. Bu nedenle, nöbet srasnda vücudunda herhangi bir zarar olumayacak ekilde hastay konumlandrmak, kafasn yana çevirmek ve tehlikelerden korumak yeterlidir. Nöbetler en fazla bir-iki dakika sürer. Ancak o an yaamak kolay olmad için hastaya çok daha uzunmu gibi gelebilir. Nöbet sonrasnda 15-20 dakika içinde hastann bilincinin yerine gelmesi gerekir. Eer hasta kendine gelmiyorsa hastaneye götürmek gerekir. Ancak özellikle altnn çizilmesi gereken nokta, nöbet srasnda sakin olup, beklemek gerektiidir.
ZAYIFLAMA AMAçLI KETOJENK DYETN TEDAVDE YER YOK
Epilepsi tedavisinde beslenmenin de önemli olduunu belirten Nöroloji Uzman Prof. Dr. Canan Aykut Bingöl, son yllarda popüler olan ketojenik diyet hakknda ise unlar söyledi:
Öncelikle kiinin aç kalmamas gerekiyor. Öün atlamak, aç kalmak ve kan ekerinin dümesi nöbetleri tetikliyor. Ketojenik diyet, ilaçla tedavide zorlandmzda ve özellikle çocuklarda kullandmz bir yöntem. Bu tedavi yöntemini, hastay hastanede yatrarak uygularz. Katk maddesi olan yiyeceklerden uzak durmak bizim önerdiimiz bir durumdur. Ama özellikle zayflamak amacyla kullanlan ketojenik diyetin epilepsi tedavisinde yeri yoktur.