Prof. Dr. Dilek Neciolu Örken, 21 Eylül Dünya Alzheimer Günü nedeniyle Alzheimera kar alnmas gereken önlemler hakknda bilgi verdi.
Bunama yani demans, bilisel ilevlerin beyindeki bir bozuklua bal olarak kaybdr. Demans olarak nitelendirilebilecek bir zihinsel bozulma, öncelikle birden fazla bilisel ilevi bozmaktadr. Ayrca mesleki performans, sokakta ve mali ilerde bamszlk, sradan aygtlarn kullanm, hobiler, ev ileri ve kendine bakm ile özetlenebilecek günlük yaam aktivitelerinde kayda deer bir bozulmaya yol açacak iddette, kalc ve sklkla da ilerleyici olmaktadr. Demansn en sk görülen tipi Alzheimer hastal olmakla birlikte baka pek çok türü vardr.
K GÜNLÜK YAAMINI DEVAM ETTREMEYECEK DURUMA GELEBLYOR
Alzheimer, hafza, düünme yetisi ve davranlar etkileyen bir bunama türüdür. Semptomlarn sonunda kii gündelik ilerini yapamayacak kadar iddetli hale gelmektedir. Alzheimer, demans vakalarnn büyük çounluunu oluturmaktadr. Alzheimer, yalanmann normal bir parças deildir ancak Alzheimer üzerindeki en büyük risk faktörünün ya olduu bilinmektedir. Genellikle de Alzheimer hastalarnn çou 65 ya ve üzerindedir.
ALZHEMERIN BULGULARINA DKKAT!
Hastaln çeitli belirtileri bulunmaktadr. Bunlar u ekilde sralamak mümkündür:
yaamn etkileyen hafza kayplar,
Aile içinde görevlerin yerine getirilmesinde zorluk,
Dil problemleri,
Zaman ve yer oryantasyonunda bozulma,
Azalm ya da zayflam akl yürütme,
Soyut düünme zorluklar,
Eyalar yanl yere koyma,
Duygu durum ve davran deiiklikleri,
Kiilik deiiklii,
nsiyatif kayb.
Depresyon her hastada Alzheimer için ayrc tanda yer almaldr. Depresyon, yalanc demansa neden olabilmektedir. Dier semptomlarla birlikte tan konulurken B12 eksiklii kurun ve civa zehirlenmesi, hipotiroidizm, vaskülopatiler, subdural hematom, normal basnçl hidrosefali, yava büyüyen tümörler, santral sinir sistemi enfeksiyonlar da incelenmelidir. Tanda ayrntl nörolojik muayene, radyolojik görüntüleme yöntemleri ve nöropsikolojik deerlendirme kullanlmaktadr.
TEDAVDE AMAç SEMPTOMLARIN LERLEMESN YAVALATMAK
Alzheimer, bunama semptomlarnn giderek kötületii ilerleyici bir hastalktr. Hastaln erken evrelerinde hafza kayb hafiftir. Ancak ileri evre vakalarda hastalar pek çok yeteneini kaybeder. Bu hastalk ABDde ölüm nedenleri arasnda ilk alt sradadr. Alzheimerda tedavide amaç demans semptomlarn yavalatmaya çalmaktr. Tedavi açsndan, hastaln balangcn geciktirmek için dünya çapnda bir çaba gösterilmektedir.
SATRANç GB ZHNSEL AKTVTELER FAYDALI
Alzheimer önlemek için çalmalarca kantlanm baz öneriler bulunmaktadr. Bunlarn arasnda erken yalarda alnabilecek kadar fazla eitim almak bulunmaktadr. Bunun yannda satranç gibi zihni çaltran aktivitelerde bulunmak, düzenli egzersiz yapmak, kilo kontrolü, sigara içmemek, uykuya dikkat etmek de Alzheimer önleyici önlemler arasnda yer almaktadr. Dier önlemleri u ekilde sralamak mümkündür:
Beyin damar hastalklarn önlemek: Salkl yaam eklinin yan sra damar sertliini ve beyin damar hastalklarn önleyen ilaçlar ile beyin damarlar salkl tutulmaldr. nme geçiren kiiler, özellikle de serebral mikrokanamalar olanlarn bilisel fonksiyonlar yönünden yakn takip edilmelidir.
Düzenli kan basnc: 65 yan altndaki kiiler salkl yaam biçimi önlemleri ile yüksek tansiyon hastalndan kaçnmaldr. Ortostatik hipotansiyonu (ayaa kalkmakla olan tansiyon dümesi) olan kiilerin bilisel fonksiyonlar yakn takip edilmelidir.
Homosistein seviyesini düzenli takip etmek: Homosistein yükseklii olan kiiler B vitamini/folik asit ile tedavi edilmeli ve de bilisel fonksiyonlar yakn takip edilmelidir.
C vitamini: Yiyeceklerle ya da takviye olarak alnan C vitamini yardmc olabilir.
eker hastaln önlemek: Diyabet, demans riskini artrr. Salkl yaam ekli ile eker hastalndan uzak durulmaldr. eker hastalarnn bilisel fonksiyonlar yakn takip edilmelidir
Kafa bölgesini korumak: Kafa travmas geçirmek beyni olumsuz etkileyebilecei için ba bölgesi yaralanmalarndan korunmaldr.
Krlganlktan çekinmek: lerleyen yalarda salkl ve güçlü olunmaldr. Artan krlganlk gösteren kiilerin bilisel fonksiyonlar yakn takip edilmelidir.
Depresyona kar korunmak: Akl saln korumak için önlemler alnmal ve depresyon belirtileri gösteren kiilerin bilisel fonksiyonlar yakn takip edilmelidir
Atrial fibrilasyona dikkat: Kalp damar saln korumak için önlemler alnmal ve atrial fibrilasyon tedavi edilmelidir
Stresten uzak olmal: Zihin boaltlmal ve günlük stresten uzak durulmaldr