Kadn Hastalklar ve Doum Uzman Op. Dr. Müjde ekerou, gebelikte anne adaylarnn yaad stresin bebee etkileri hakknda bilgi verdi.
STRES ANNE KARNINDAK BEBE DREKT ETKLYOR
Gebelikte yaanan stresin kaynaklar farkldr. Deprem, sel, frtna gibi doal felaketler ya da sava, terörizm gibi önlenmesi pek mümkün olamayan sebeplerden olabilecei gibi; aile içi iddet, evde veya iyerindeki olumsuz insan ilikilerinden de kaynaklanabilir. Sebebi ne olursa olsun, stres vücut dengesi için bir tehdittir ve beden orijinal koula geri dönmek için çeitli yapsal, ilevsel ve davransal cevaplar oluturur. Bu da gelimekte olan bebein zihinsel ve fiziksel sal üzerinde olumsuz etkilere neden olur. Beyin geliimini olumsuz etkilemenin yan sra; erken doum, bebein büyüme hznda yavalama, düük doum arl ve bebein ba çevresinde geri kalma gibi durumlar oluturabilir.
STRES ANNE VE BEBE 2 EKLDE ETKLYOR
Anne karnnda strese maruz kalan bebekler üzerinde yaplan çalmalar, ilerleyen dönemlerde duygusal problemlerin ve davran bozukluklarnn görülme sklnn yüksek olduunu göstermektedir. Prenatal dönemde yaanan stres anne ve bebek saln iki farkl yönden etkiler. Birincisi stres hormonlar salgsnn artmas ile vücut dorudan etkilenir. kincisi ise stres belirtileri yaayan annede madde kullanm, gebelik kontrollerine gitmeme gibi bilinçsiz davranlar ile anne ve bebek sal dolayl olarak etkilenmektedir.
Stresin gebeliin 12-22.haftalar arasnda yaanmas durumunda etkilenme daha fazla olabilir. Annede artan stres hormonlar plasentadan geçen kan akmn azaltarak oksijende azalmaya neden olabilir. Normal koullarda plasenta annedeki stres hormonunun bebee geçiini azaltr fakat uzun süreli devam eden stres durumunda plasentada stres hormonunu etkisiz hale getiren enzim azaldndan bebee geçen hormon miktar artar. Artan stres hormonu bebein beyninde yapsal deiiklikler yapar ve bireylerin ileri evrelerdeki stres yantnda arta neden olarak psikopatolojik bozukluklara yatknln artrr.
Prenatal stres yaamn ilerleyen dönemlerinde kronik hastalklara yatknl artrmaktadr. Epigenetik mekanizmalar yani çevresel koullarn hangi genlerin aktif olacan belirlemesi kiinin d görünüünü ve saln etkilemesine neden olur. Anne karnnda yüksek miktarda kortizole (stres hormonu) maruz kalan bebekte salksz gen aktivasyonlar olabilir. Mesela ktlk döneminde gebelik geçirmi bir annenin bebeinde obezite görülme ihtimali çok yüksektir. çünkü genleri d ortamda ktlk varm gibi çalr ve ya depolamaya eilimli olur. Yüksek miktarda stres hormonu salkl barsak florasn da bozarak baklk sistemini olumsuz etkiler. Son zamanlarda, kordon kanndaki lökositlerdeki telomer uzunluundaki bir deiikliin, gebelie özgü stres ile ilikili olduunu gösteren çalmalar mevcuttur. Yaplan çalmalar ile prenatal strese maruz kalmann daha ksa telomer uzunluuyla ilikili olduunu tespit edilmitir. Telomer ksalmasnn insan hücresinin ömür uzunluunun ksalmasnda evrensel bir rol oynad ve bu durumun da yalanma üzerindeki rolleri yaplan çalmalarla dorulanmtr. Yani; anne karnnda yaanan stres vücudu yetikin dönemindeki strese daha dayanksz hale getirmektedir.
Özellikle aile içi iddet ve iletiimsizliin neden olduu strese maruz kalan anne adaynn bebei ileride zor bir kiilik yapsna sahip olma ihtimali yüksek olduundan, ailesi ve toplum açsndan stres nedeni olabilecektir.
Gebelik süreci ve doum ekli, çocukluk ve ergenlik dönemini, yetikinlikteki davran ve duygusal süreçleri, kiilik yapsn, hayatla ve olaylarla ba etme eklini, tüm ilikilerimizi yani ksacas tüm insanlk tarihini etkiler. Bu nedenle gebelik döneminde annelere mümkün olduunca huzurlu ve stresten uzak bir ortam salamak birey ve toplum sal açsndan olumlu sonuçlar douracaktr.