Proje yürütücüsü Marmara Üniversitesi çevre Mühendislii Bölümü Öretim Üyesi Doç. Dr. Bilge Alpaslan Kocamemi, younluun olduu üniversite kampüsleri, örenci yurtlar, havaalanlar gibi noktalardan alnacak atk su örnekleri ile virüsün bu noktalardaki yaylmnn hzl ve ekonomik bir ekilde kontrol edilebileceini belirtti. Kocamemi, Numuneler stanbul haricinde iki haftada bir, stanbul için haftalk alnyor. Dalgann geliini atk sularda çok daha önceden görmeye balyorsunuz. Ayrca ne kadar ciddi boyutta olduunu da daha salkl olarak görüyorsunuz. Üniversite kampüslerinden numuneler alnarak erken uyar sistemi oluturulabilir dedi.
Tarm ve Orman Bakan Bekir Pakdemirli, Türkiyede koronavirüsün dalmna ilikin detayl bilgi edinmek ve erken uyar sistemini gelitirmek amacyla, Türkiye Su Enstitüsü Bakanl koordinatörlüünde çalma yaplacan duyurdu. 2020 ylnn Nisan ayndan bu yana devam eden çalmalarla, Türkiye genelindeki atk sularda virüs taramas yaplyor. Virüsün yaylmnn daha salkl, hzl ve ekonomik bir ekilde gözlemlenmesini salayan bu kapsaml çalmalarda Türkiye, Avrupa ve Afrikadaki yetkililer tarafndan öncü ülke olarak anlyor. En büyük amaçlarndan birinin yaptklar ölçümleri vaka saylarnn artn öngörmek olduunu söyleyen Marmara Üniversitesi çevre Mühendislii Bölümü Öretim Üyesi Doç. Dr. Bilge Alpaslan Kocamemi, bunun erken uyar sistemi için önemli olduunu vurgulad. Yaplan ölçümlere ait haritalarn bakanlk sayfasnda hem Türkçe hem ngilizce olarak yaynlandn söyleyen Doç. Dr. Kocamemi yeni çalmalar hakknda bilgi verdi.
4-5 GÜN ÖNCEDEN SÖYLEYEBLYORUZ
22 pilot ehirden alnan numuneler ile çalmalara devam edildiini belirten Doç. Dr. Bilge Alpaslan Kocamemi, ülke genelinde virüsün yaylm hakknda nasl çaltklarn anlatt.
Kocamemi, 21 ilden ve stanbuldan da olmak üzere toplam 22 ilden rutin olarak numuneler alnyor. Bu atk su numunelerinde qPCR analizleriyle Covid-19 virüsü baklyor. 22 ilin dnda yaz aylarnda Akdeniz ve Egedeki 27 adet turistik yerlekeden de atk su numuneleri alnyor. Bu numuneler stanbul haricinde iki haftada bir, stanbul için haftalk alnyor. Dalgann geliini atk sularda çok daha önceden görmeye balyorsunuz. Ayrca ne kadar ciddi boyutta olduunu da daha salkl olarak görüyorsunuz. Neden? çünkü atk sularda sadece semptom gösteren kiilerin deil, hiç semptom göstermeyen Covid-19 hastalarnn da atklarnda bu virüs olduu için toplumdaki esas Covid-19 yaylmnn gerçek tablosunu atk sularda bölgesel olarak çok net görebiliyorsunuz. Projenin esas maksad kesinlikle nerede ne kadar vaka var gibi bir say vermek deil, projenin esas maksad vakalarn yaylm ülke genelinde nasl diye bakmak. Hangi bölgede daha youn, hangi bölgede daha az buna bakyoruz. Hangi bölgede art trendine girdi, hangi bölgede azal trenine girdi, özellikle bu art trendi ksm çok önemli. çünkü erken uyar verebiliyoruz. Diyoruz ki; u bölgede vakalarda art olmaya balyor, bunu 4-5 gün önceden söyleyebiliyoruz. Projenin en önemli maksatlarndan birisi bu. imdi virüsün hiç görünmemesi, virüsün orada olmad anlamna gelmiyor. PCR testi dediimiz testler baz cihazlarda da yaplyor. Bu cihazlarn da ölçüm aralklar var, belirli bir aral yani belirli bir konsantrasyonun altna dütüünde virüs miktar cihaz bunu ölçemiyor çok düük olduu için. Bizim dört tane skalamz var; yüksek, orta, düük, çok düük. Gözlemlediimiz alanlarda virüs düükse vaka sfr anlamna gelmiyor. Orada vakann dediim gibi göreceli olarak karlatrma yaplmas gerekiyor. ifadesini kulland.
ERKEN UYARI SSTEM OLUTURULABLR
Üniversiteler, örenci yurtlar, havaalanlar gibi insanlarn çok youn olduu yerlerde atk sulardan numuneler alnarak toplumdaki virüs yaylmnn hzl ve ekonomik bir ekilde rutin takip edilebileceini ifade eden Doç.Dr. Kocamemi, imdi bu projenin maksatlarndan en önemlisi erken uyar demitik, bu erken uyary sadece illerin atk su artma tesislerinin alnan analizler olarak deerlendirmeyelim. Biz bunlara hotspot diyoruz yani insan younluu fazla olan belirgin noktalar. Nedir bunlar; üniversite kampüsleri, örenci yurtlar, havaalanlar gibi. nsanlarn çok youn olarak bulunduu bu noktalardan atk sularndan alnacak birkaç numune ile kiilere tek tek sürüntü testi yapmak yerine fazla sayda insan hzl ve ekonomik bir eklide o topluluktaki Covid-19 yaylm açsndan taramak mümkün. Örnein Marmara Üniversitesinde oldukça fazla sayda örencimiz var. Alacamz belirli yurtlardan numunelerde yapacamz analizlerle buradaki örenciler arasnda vakalarn artp azalmadn yoksa rutin olarak ayn seviyede gidip gitmedii konusunda da bilgi alnabilir diye konutu.
AKTF OLARAK NTERNET ORTAMINDA YAYINLAYAN TEK ÜLKEYZ
Atk su numunelerinde Haziran 2021 den itibaren gerçekletirilmekte olan Yeni Nesil Sekans analizleri ile mutant virüslerin takibinin salandn söyleyen Doç. Dr. Kocamemi, mevcut mutant virüslerin ve yeni oluacak mutant virüslerin atk su artma tesislerinden alnan numunelerle taranmasnn güvenilir, çok hzl ve ekonomik bir yöntem olduunu belirtti.
Doç. Dr. Kocamemi, Analizlere, Tarm Orman Bakanl Haziran 2021 tarihinden itibaren tüm Türkiye genelinde 9 ilde balad. Yani en yeni gelimelerden birisi bu yönde. kinci en önemli gelime Tarm ve Orman Bakanl aktif bir Web sayfas yapt. covid19.tarimorman.gov.tr Web adresinde projeye ait tüm geçmi bilgiler tüm geçmi haritalar ve güncel olarak yaplan her ölçüm hem Türkçe hem ngilizce olarak yaynlanyor. Bu uygulamay bizim ülkemiz gibi tüm ülke çapnda yürüten baka bir ülke yok. Ayrca bu çalmay haritalama yöntemiyle yapan tek ülke de Türkiye. Avrupa Birlii Ortak Aratrma grubu da bu yönde bir çalmaya balad. Buna da Türkiyeyi davet etti. Tarm Orman Bakanlnn bu Web sitesi Avrupa Birlii Web sitesine de entegre olacak diye konutu.