Nöroloji Uzman Doç. Dr. Bar Metin, beyin sal ve sosyal hayat arasnda çok önemli bir ilikinin bulunduunu söyledi.
Beyin sal, sosyal yaam dorudan etkiliyor
Beyin salnn sosyal yaam dorudan etkileyen bir faktör olduunu belirten Doç. Dr. Bar Metin, unlar söyledi:
Bu ilikinin doru olduunu, birçok hastalk durumunda sosyal yaamn bozulmasndan anlayabiliriz. Sk gördüümüz beyin hastalklar, psikolojik ve nörolojik olarak ayrlabilir. Hem psikolojik hem de nörolojik rahatszlklar sosyal yaam üzerinde olumsuz etkiler gösterebilir. Psikolojik rahatszlklardan örnek verirsek uzun süre kaldrabileceimizden fazla strese maruz kalmak kiiyi alngan, krlgan ve sinirli yapabilir. Bu durumda aile ve sosyal yaamda ilikileri bozabilir. Nörolojik hastalklar da sosyal yaam bozabilir. Birçok nörolojik bozuklukta dikkat, konsantrasyon, bellek gibi bilisel yetilerde zayflama görülür. Alzheimer hastal gibi bunamalar bellei bozarak hastann ailesi ve çevresiyle iletiim becerisini zayflatr. Sonuçta hastalarda sosyal izolasyon yani geri çekilme durumu görülür. Sosyal izolasyon ve yalnzlk da bunamann iddetini daha fazla artrarak bir ksr döngü oluturur.
Otizm, sosyal yaam kstlyor
Uyku bozukluklarnn, özellikle uyku apnesi ve uykuya dalma bozukluklularnn sonuç olarak gündüz ar uykululuk ve dikkat-konsantrasyon bozukluuna yol açtn belirten Doç. Dr. Bar Metin, Bu bozukluklar da kiinin çevresi ile iletiimini bozabilir. Sosyal yaamn en temelden bozulduu nörolojik hastalk ise otizmdir. Bilindii gibi otizmi olan çocuklar sosyal olarak iletiime geçmek istemezler. Otizm sadece çocuklarda deil, erikinlerde de görülebilir ve kendini sosyal yaamda kstllk eklinde gösterebilir. Uyku bozukluklar, Alzheimer hastal, Otizm ve psikolojik bozukluklar için verdiimiz sosyal etkilenme örneklerini aslnda tüm nörolojik ve psikiyatrik bozukluklara genelleyebiliriz. Sosyal yaammz beynimizin salkl olmasna, dikkat ve belleimizin çalmamza ve empati kurabilmemize baldr diye konutu.
Beyin ve sosyal ilikiler balants: Gace Olgusu
Beyin ile sosyal yaam arasndaki ilikinin ilk olarak ABDde demiryolu içisi olan Phineas Gace isimli kiinin yaadklar sonucu gündeme geldiini belirten Doç. Dr. Bar Metin, Bu kii kaza öncesinde çevresi tarafndan iyi sosyal ilikiler kuran, etrafa saygl ve ailesine bal olarak deerlendirilen bir kiiydi. Bir kaza sonras beynin ön bölgesine metal bir çubuk girmi ve aadaki ekilde gösterildii üzere beyninin ön ksmnda önemli hasara neden olmutur. lginç bir ekilde Gace, bu kazadan sa kurtulmutur. Kaza sonras yaknlar, ailesi ve arkadalar Gace de önemli deiiklikler gözlemitir. Gace etrafna kar sabrsz ve sinirli davranmaya balam, sklkla küfür eden, ar içki tüketen ve iddete eilimli bir bireye dönümütür. Gace Olgusu sinirbilim dünyasn derinden etkileyerek ilk kez beyin ve sosyal ilikilerin ne kadar yakn ilikili olduunu göstermi ve salkl sosyal ilikilere sahip olmak için salkl bir beyne sahip olmamz gerektiini düündürmütür dedi.
Negatif uyaranlardan kaçnlmaldr
Sosyal ilikilerin güçlü olmas, bireyin arkadalarnn olmas, aile ve çevreyle kurulan ilikilerin de beyin sal üzerinde olumlu etkileri olduunu ifade eden Doç. Dr. Bar Metin, Beynimiz uyarana baml bir organdr. Saln korumas için beynimiz sürekli uyaran almaldr. Ancak bu uyaranlarn nitelii de önemlidir. Negatif uyaranlar, youn stres, bozuk ilikiler insanlarn depresyona girmesine neden olur. Depresyon da beyin saln negatif etkiler. Dikkat ve konsantrasyon gibi yetiler youn stres yaayan bireylerde zayftr uyarsnda bulundu.
hmal edilmi çocuklar, dikkat ve örenme sorunu yayor
Beynimizde yer alan bir grup hücrenin, özellikle sosyal uyaranlara duyarl olduunu kaydeden Doç. Dr. Bar Metin, Bu nöronlar çevremizdeki kiilerin duygularn anlayp yorumlamamz, onlarla empati yapmamz salar. Sosyal olarak uyaran almamamz veya negatif uyaran almamz beynimizin sosyal nöronlarn çalamaz hale getirebilir. Böyle durumlarda örenme fonksiyonlar ciddi zarar görebilir. Bu duruma verilecek en tipik örnek ihmal edilmi çocuklardr. Büyüme dönemlerinde yeterince sosyal uyarana maruz kalmayan çocuklarda erikin çada dikkat ve örenme sorunlar görülmektedir. lginçtir ki, bu sorunlar 0-1 ya aras bebeklik döneminde ilgi görmeyen bireylerde de youn olarak görülmektedir. Bu bulgular beynimizin doumdan itibaren sosyal temasa ihtiyaç duyduunu göstermektedir dedi.
Yalnz yallar bunamaya yatkn oluyor
nsan sosyal bir canldr ve sosyal iliki kurmadan yaayamaz diyen Doç. Dr. Bar Metin, Salkl beyin fonksiyonlarmzn olmas için salkl ilikilerimizin olmas gereklidir. Özellikle herhangi bir beyin hastal olan bireylerin, Alzheimer-bunama hastalarnn sürekli sosyal uyarana ihtiyaçlar vardr. Bu bireyleri yalnz ve sosyal uyaranlardan mahrum kalacaklar ortamlarda tutmamak gerekir. Yallarn yalnzla kar korunmalar, yalnz kalacaklar ortamlarda kalmamalar gerekir. Yalnz yallar çok daha erken bunamaya yakalanmaktadr uyarsnda bulundu.
Beyin sal için yalnzlktan kaçnn
Doç. Dr. Bar Metin, bunamas olmayan bireylerin de sosyal beyinlerini çaltrmak için yeterli uyaran almaya özel önem göstermesi gerektiini belirterek Beyin sal için yalnzlk ve izolasyondan kaçnmak gerekir. Aileyle ve çevreyle vakit geçirmek, bizi nörolojik ve psikiyatrik hastalklardan koruyan bir faktördür dedi.
Sanal temas yetmiyor
Son yllarda sosyal medyann yaygnlamas, kiilerin aile ve arkada ilikilerin bozulup sosyal temasn sanal ortamlara kaymasna neden olduunu vurgulayan Doç. Dr. Bar Metin, Sanal sosyal temas, asla gerçek sosyal temasn yerini tutmaz. Bunun en nemli nedeni gerçek sosyal temasn empati, dokunma, ses, görüntü gibi birçok duyu ve beceriyi kapsayacak ekilde çok boyutlu olmasdr. Sosyal medyada ar zaman geçirme kiinin asl sosyal yaamn bozarak aslnda bir sosyal izolasyon ortam yaratmaktadr diye konutu.