Yrd. Doç. Dr. Ferit Duranku, Bu virüs daha çok yaz ve sonbahar mevsimlerinde görülmektedir. Grip salgnlarndan sonra salgn yapabilen ikinci önemli etkendir. Kalabalk yaayan toplumlarda, çevre düzenlenmesinin bozuk olduu ülkelerde, kiisel hijyenin iyi olmad toplumlarda, virüs bulam su ve besinlerin bulunduu ortamlarda sk görülür. Etken vücut salglar ile veya bu enfekte salglarla temas etmi yüzeylerden bulaabilir. Solunum yolundan damlackla, direk salg temas ile, oyuncaklarla, ellerle, dk ile bulaabilir dedi.
BURUN VE AIZ SALII
Vücuda burun veya azdan giren virüs mukozal bölgeden lenf nodlarna ular. Burada çoalr ve viremi meydana getirir. Sinir sistemine, deriye, kalp dokusuna ve dier sistemlere kan yolu ile ular. Viremi sonunda gittii organlarda hücre hasar sonucunda hastal meydana getirir. Birçok farkl organ tuttuu için klinik bulgular da çeitlilik gösterir. çocuklarda bu virüslere kar koruyuculuk düzeyi düük olduundan enfeksiyon hastalk semptomlar ile seyrederken, erikinlerde asemptomatik de olabilir.
çocuk Sal ve Hastalklar Uzman Yrd. Doç. Dr. Ferit Duranku, El-Ayak-Az Hastal hakknda merak edilenleri anlatt.
El-Ayak-Az hastalnn en tipik özellii çocuk ya gurubunda özellikle de üç ya altnda görülmesidir. Bulamay takiben kuluçka dönemi 5-7 gündür. lk klinik bulgular halsizlik, krgnlk halidir. Bunu düük düzeyde bir ate takip eder. Ate 38-38,5 C dir. Atein süresi ortalama 3 gündür. Bu süre 7 güne kadar da uzayabilir. Bu ateli dönemde boaz ars, yeme sorunlar itahszlk elik eder. Bunun neticesi oral alm kstlanr ve çocuklarda sv kayplar görülebilir. IV sv vermeyi gerektirecek düzeyde olabilir.
ATELE BERABER GELEN
Döküntüler atele beraber veya ateten ksa süre sonra çkabilir. Döküntüler az boluunda daha sonra da deride gözlenir. Eer deride döküntü olmaz sadece az boluunda kalrsa herpangina olarak adlandrlr. Az boluunda sklkla arka ksmda yer alr. Küçük, yuvarlak karakterde, sarms renkte, zemini eritemli, hemen hemen hepsi birbirinin ayn boyutunda, fazla arl olmayan yaralar eklindedir. Bu lezyonlar az boluu çevresinde de görülebilir.
Derideki döküntüler makülopapüler, veziküler karakterde olur. Elde avuç içinde, ayak tabannda, ekstremitelerde ve gluteal bölgededir. Zemini yine krmz renkte, içi sarms renkte sv ile dolu, elipsoid lezyonlardr. Geç dönemde baz çocuklarda trnaklar kendiliinden yatandan sökülür ve düer. Tan için bu tariflenen üç bulgu önemlidir: Ate, az bulgular ve döküntü olmas tan için yeterlidir. Hastalk 7-10 gün kadar sürer. Ancak virüsün vücut salglarnda ve dkda atlm ile haftalar sürebilmektedir.
VRÜSÜN YAYILMA DURUMU
Tan klinik bulgulara dayanr. Viral tetkikler gereksizdir. Ancak herhangi bir komplikasyon gelimi, kritik bulgular olan, youn bakmda tedavi gören vakalarda istenebilir. Virüs az salgsndan, dkdan, derideki lezyonlardan izole edilebilir.
Tedavide direk etkin bir antiviral ajan yoktur. Antipiretik analjezikler kullanlabilir. Aspirin kullanlmamaldr. Azdaki yaralarn bakm için lokal uygulamalar, az spreyleri, vitamin ve eser element (çinko) destei verilebilir. Deri lezyonlarnn bakmnda serum fizyolojik ile yaplacak bakm çou kez yeterlidir. lave bakteriyel bir enfeksiyon yoksa antibiyotik verilmemelidir.
HASTALIKTAN KORUNMA YOLU
Duranku, El-Ayak-Az Hastalndan korunma yollarn anlatt. El ykama alkanlnn çocuklara kazandrlmas önemlidir. El ykamak en önemli koruyucu uygulamadr. Oyuncaklarn ve çocuklarn bulunduu ortamlarn temizlii önem tar. Virüs çok fazla dayankl deildir. Sabunla dahi etkisiz hale gelebilmektedir. Hasta çocuklarn özellikle ateli olduu dönemlerde izolasyonu önem tar. Ancak uzun süre dk ile virüs atlabildii için çok sk bir izolasyon yaplmaz. Atesiz çocuun yuvaya, kree gitmesinde bir saknca bulunmamaktadr. Bu etkene kar bir a bulunmamaktadr. Hastalk düzeldikten sonra dier alar uygulanabilir, bir engel tekil etmez.