Hastaln temas, havayolu ve su yutma gibi birçok ekilde bulaabildiine dikkat çeken çocuk Sal ve Hastalklar Uzman Dr. Gülnara Heydarova, Hastalk genellikle yaz ve sonbahar aylarnda görülür. Hastaln bulamas, virüsü alm kiilerin tükürük, salya, serum, ciltteki kabarcklarn içindeki sv veya dk temas ile olur. Hastaln ilk haftas en fazla bula oranna sahip zaman dilimidir. Bazen semptomlar ortadan kalksa bile günler veya haftalar boyunca bula süresi uzayabilir dedi.
AZIN ARKASINDA KÜçÜK KIRMIZI LEKELER OLARAK BALAR
Hastaln genellikle 3 ila 7 günlük bir kuluçka dönemi olduunun altn çizen Uzm. Dr. Heydarova, Sonrasnda ate (24-48 saat sürer ve genellikle ilk semptomdur), itahszlk, boaz ars, halsizlik ile balar. Ate baladktan 1-2 gün sonra, az içinde herpangina denilen arl yaralar geliebilir. Genellikle azn arkasnda küçük krmz lekeler olarak balar, su toplayarak arl hale gelir. Avuç içlerinde ve ayak tabanlarnda da bir veya iki gün boyunca, krmz lekeler, bazen de kabarcklar eklinde deri döküntüleri geliebilir. Döküntüler dizlerde, dirseklerde, kalça veya küçük çocuklarda özellikle genital bölgede de görülebilir diye konutu.
EL VE AYAK TIRNAI KAYBI BLDRLD
Uzm. Dr. Heydarova, öyle devam etti:
çou çocuk hastal hafif geçirir veya hiç semptomlar olmaz. Fakat az sayda vakada daha iddetli, ensefalit (beyin iltihab) veya polio benzeri felç, viral veya aseptik menenjit gibi ar seyredebilir. Bula riski oldukça fazla. Enfekte bir kiiyle yakn temasla, hava yoluyla, bebek bezi deitirmek gibi enfekte kiinin dksyla temastan sonra, kontamine olmu nesnelere ve yüzeylere, temas sonras ellerin ykanmadan göze, aza veya burna dokunulmasyla örnein oyun parklarnda çocuklarn ayn nesnelere dokunmas, temas ile yüzme havuzlarndaki gibi durgun sularn yutulmasyla bulaclk mümkün. El, ayak ve az hastalndan sonra birkaç hafta içinde, çounlukla çocuklarda ortaya çkan el ve ayak trna kayb bildirilmitir. ncelenen vakalarda trnak kaybnn geçici olduu ve trnaklarn tedavi gerektirmeden tekrar geldii görülmütür deerlendirmesinde bulundu.
KESNLKLE ASPRN KULLANMAYIN
Bir uzmana danmadan ilaç kullanmnn oldukça riskli olduunun altn çizen Uzm. Dr. Heydarova, Tedavide direk etkin bir antiviral ajan yoktur. Antipiretik analjezikler kullanlabilir. El-Ayak-Az Hastalnda kesinlikle Aspirin kullanlmamaldr. Azdaki yaralarn bakm için lokal uygulamalar, az spreyleri, vitamin ve eser element (çinko) destei verilebilir. Deri lezyonlarnn bakmnda serum fizyolojik ile yaplacak bakm çou kez yeterlidir. lave bakteriyel bir enfeksiyon yoksa antibiyotik verilmemelidir dedi.
EL HJYEN çOK ÖNEML
El hijyeninin önemine deinen Uzm. Dr. Heydarova, El, ayak ve az hastalna neden olan virüslere kar halen bir a bulunmamaktadr. El ykama alkanlnn çocuklara kazandrlmas önemlidir. El ykamak en önemli koruyucu uygulamadr. Oyuncaklarn ve çocuklarn bulunduu ortamlarn temizlii önem tar. Virüs çok fazla dayankl olmad için sabunla dahi etkisiz hale gelebilmektedir. Hasta çocuklarn özellikle ateli olduu dönemlerdeki izolasyonu, hastaln bulac riskini ciddi anlamda etkilemektedir ifadelerini kulland.