Oruç tutan diyabet hastalarnn sahuru atlamamas gerektiine iaret eden uzmanlar, bu kiileri ramazanda da normal dönemdeki gibi dengeli ekilde beslenmeleri konusunda uyaryor.
Türk Diyabet Cemiyeti Bakan Yardmcs Prof. Dr. Zeynep Oar, diyabet hastasnn oruç tutmas için böbrek komplikasyonun olmamas gerektiini vurgulad.
Oar, ileri yata bir diyabetlinin elik eden baka hastalklar da varsa oruç tutmasnn uygun olmadn söyledi.
Diyabet hastasnn oruç tuttuu dönemde susuz kalaca için özellikle böbrek hastal olanlarda böbrek yetersizliinin ilerlemesinin söz konusu olabileceini ifade eden Coar, Düzenli olarak sv alm kstlanacandan böyle bir riskle kar karyadrlar. Hastalar, kötü kontrollü bir diyabetse, yani eker düzeyi zaten yüksek çkyorsa bir de oruç tutarlarsa daha da yüksek ekerle karmza gelebilirler çünkü susuz kald dönemde eker yükselir ve hasta ciddi eker yükseklii komasna bile girebilir. diye konutu.
Tip 1 diyabetlilerin de risk grubunda olduuna iaret eden Oar, günde 4 defa insülin yapmas gereken diyabet hastasnn düzenli olarak yemeini yemesi gerektiini söyledi.
Oar, insülin kullanan tip 2 diyabetlinin de günde 2 ya da 4 defa insülin yapyorsa oruç tutmasnn sakncal olduunu belirterek, Bunun dnda haplarla kontrol altnda olan, zaten eker düzeyleri iyi giden, herhangi bir dalgalanma yaamayan, düzenli eker kontrolü olan kiiler, hekimin kararyla ve ald ilaçlarn saatlerini deitirerek oruç tutabilir ama mutlaka hekimin düzenlemeyi yapmas gerekiyor. Yani hastann kendisi Ben sabah aldm ilacm iftarda alaym, öbürünü de sahurda alrm, bu düzenlemeyi ben kendim yaparm. diyerek oruca balamas, son derece sakncal olabilir. deerlendirmesinde bulundu.
nsülin kullanan diyabetlide oruç tutmann son derece sakncal olduunu vurgulayan Oar, Ar düzeylerde eker düüklüü yaanabilir. Kullanlan insülinin etki süresi ve özelliine göre oruçla birlikte iyi geçinemeyebilir ve insülinle uzun süreli açlk beraberinde ar eker düüklüünü tetikleyebilir. Bütün bunlar hastann yaamnda sorun oluturabilecek durumlardr. Zaten din adamlar da Kii salkl deilse oruç tutmamal diyor. diye konutu.
- Oruç tutan diyabetliye tavsiyeler
Oar, oruç tutan diyabetlinin beslenme düzenine dikkat etmesi gerektiini belirterek, unlar kaydetti:
Uzun süre açl takiben orucunu açarken iftarda tabii fazla eker ihtiyac olabilir. Birden bire ekerli gdalarla orucunu açmas iftarn ardndan kan ekerini yükseltebilir. Bu nedenle haplarn aç alyorsa iftarda orucunu açmadan önce almas uygundur. Ardndan orucunu açtnda yedii yiyecekler tpk eker hastas oruç tutmuyorken ne yemeliyse ayn ekilde olmal. Hafif bir eyle orucunu açmal. Biraz çorba, biraz yourt, salatayla açmal, ardndan mutlaka protein içeren, karbonhidrat olan ekmek, unlu gdalar, pirinç, makarna gibi yiyecekleri protein ile almal. Yava salnmla lifli gdalar almal, tatlya yer vermemeli, sofra ekeri içeren gdalara yer vermemeli. Meyveyi ar tüketmemeli, birden bire çok ar miktarda yememeli. Orucunu az gdayla açmal, daha sonra yayarak tüketmeli gdalar ve sv alm da bu süreç içinde en az 1,5 litre olacak ekilde planlanmal, hatta sv kayb da olaca için hekimi tarafndan baka bir ey önerilmiyorsa 2 litre ya da daha fazla sv tüketmeli. Sahurda ise kesinlikle eker almamal, lifli karbonhidratlar, kepekli ekmek, makarna, bulgur ve lifli sebzeler, karbonhidratl sebzeler,kuru baklagiller tüketebilir, az miktarda tüketmelidir.
- Diyabet hastalarnn ramazandan önce mutlaka risk deerlendirmesi yaplmal
Biruni Üniversitesi Hastanesi Endokrinoloji Diyabet ve Metabolizma Hastalklar Uzman Doç. Dr. Esra üheda Hatipolu da oruç tutmak isteyen tüm diyabet hastalarnn, ramazandan bir ay önce mutlaka doktorlarna bavurarak risk deerlendirilmesinin yaplmas gerektiini söyledi.
Hatipolu, risk gruplandrmasn Oruç tutmaya el verili diyabet hastalar, Oruç tutmaya uygun olmayan diyabet hastalar olarak ayrdklarn dile getirerek, u bilgileri verdi:
Oruç tutmaya el verili diyabet hastalar bal altnda düük risk grubu ve orta risk grubunu sayabiliyoruz. Düük risk grubunda bulunan ve HbA1c seviyesi yüzde 7nin altnda olan, önemli salk sorunu bulunmayan, kan ekerlerini düüren hipoglisemi ajan almayan hastalar oruç tutabilir. Orta risk grubundaki, HbA1c seviyesi yüzde 8in altnda olan, hipoglisemi ajan almayan ya da hipoglisemi ajanlardan glinid grubunu alanlar, önemli salk sorunu olmayanlar, kan ekeri kontrolüyle oruç tutabilir.
Oruç tutmaya uygun olmayan diyabet hastalarn ise yüksek ve çok yüksek risk grubu eklinde deerlendiriyoruz. Açlk kan ekeri 150-300 mg/dl olan ve HbA1c seviyesi yüzde 8-10 olan, orta derece hipoglisemi, diyabete bal komplikasyonlar olanlar, 75 ya üzeri ve insülin/sülfonilüre grubu ilaç kullananlar, oruç tutmaya uygun deildir. Ayrca HbA1c seviyesi yüzde 10 üzeri olan hastalar, tip1 diyabet hastalar, gebeler ve ciddi tekrarlayan hipoglisemi hastalar, oruç tutmaya uygun deildir.
- Diyabetli hasta oruç tutuyorsa kesinlikle sahuru atlamamaldr
Doç. Dr. Hatipolu, oruç tutmaya elverili olan diyabet hastalarnn ise iftar ve sahurda dikkat etmesi gereken hususlara deinerek, unlar kaydetti:
Diyabetli hasta oruç tutuyorsa kesinlikle sahuru atlamamaldr. Sahur hafif ve kahvalt tarznda yaplmaldr. Hastalar iftar ve sahurda çavdar veya çok tahll ekmek türünü 1-2 dilim olmak artyla tüketmeli, glisemik endeksi düük ve uzun süre tok tutan besinler tercih etmelidir. ftar sonras ve sahurda bol su ve sv tüketmeli, iftarda ar yal ve karbonhidratl besinlerden kaçnlmaldr.
ftara su, çorba ve 1 dilim tahll ekmek ile balanmal, 10 dakikalk arann ardndan salata ve ana yemekle devam edilmelidir. Ayrca, hamurlu, yal ve tatl gdalardan uzak durulmaldr çünkü bu ürünler ani kan ekeri yüksekliine neden olur. ftardan 1-2 saat sonra 30 dakikalk hafif ya da orta tempolu yürüyüler yaplarak, hiperglisemi seviyesi dengelenmelidir. Hastalarn diyabet ilaçlarn, dozunu ve ne zaman alaca mutlaka hekimine danmas gerekmektedir. Öte yandan ramazan ay sonras bayram boyunca hiperglisemi riski açsndan hastann uyarlmas ve ve kan ekeri takibinin yaplmas da önemlidir.