Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalklar Uzman Dr. Bilge Ceydilek Ülkemizde yaplan çalmalara göre her 7 erikinden biri diyabet hastas. Her iki diyabet hastasndan biri de hastalnn farknda bile deil. Oysa diyabet sinsi bir hastalktr ve kiiye hissettirmeden organ fonksiyonlarn geri dönüümsüz olarak bozabilir. Diyabette hzl artn en önemli nedenleri salksz beslenme ve hareketsiz yaam olduundan baz basit ama etkili önlemlerle riski azaltabilirsiniz diyor. Diyabet açsndan yüksek riskli kiilerde yaam tarz deiiklikleri ile tip 2 diyabet gelime riskinin yüzde 40-60 orannda azaltlabileceinin bilimsel çalmalarda gösterildiini vurgulayan Dr. Bilge Ceydilek, diyabet riskini azaltmann 9 etkili yolunu anlatt, önemli uyarlar ve önerilerde bulundu.
HAZIR GIDALARDAN KAçININ
Tencere yemeklerinin yerini artk giderek hazr yemekler alyor. Kolay hazrlanmas, pratik görülmesi ve katk maddeleriyle lezzetinin artrlm olmas bu yiyecekleri talebi artryor. Ancak dikkat! Sofraya gelmeden önce ilem görmü ve katk maddeleri olan bu gdalardan fazla tüketilmesi genel sala zarar verdii kadar, diyabet riskini de artryor. Bu nedenle katk maddeli ve ilenmi gdalarn tüketiminden hem kendinizi hem de çocuklarnz uzak tutun.
KARBONHDRATTAN UZAK DURUN
Sanayi ürünü olan ofra ekeri, karbonhidrat ve yüksek ya barndran yiyeceklerden uzak durun. ekerli ve hamurlu gdalarn içinde bulunduu basit karbonhidratl gdalardan kaçnlmaldr. Tam taneli tahllar, meyve ve sebze gruplarndan karbonhidrat alm salanmal, hiç karbonhidrat içermeyen diyetlerden uzak durulmaldr. Günlük beslenme yeterli protein, lif ve ya içermelidir.
SALIKLI BESLENN
Salksz beslenme diyabet riskini artran etkenlerin banda geliyor. Örnein; abur cubur tüketimden, lokmalar hzl çinemekten, meyveyi posasyla tüketmek yerine suyunu içmekten, gazl ve ekerli içeceklerden, bulgur yerine beyaz pirinçle yaplm pilavdan, tahll ya da tam buday unu ve çavdar ekmei yerine beyaz ekmek tüketmekten, ar tuz barndrd için salamura besinlerden, pasta, börek, poaça gibi besinlere yüklenmekten kaçnn. Düük oranda lif içeren ve glisemik indeksi yüksek gdalar da sk ackmaya yol açacandan lifli ve eker oran düük besinler tüketin.
HER GÜN EN AZ 30 DAKKA TEMPOLU YÜRÜYÜN
Diyabet riskini azaltmak için düzenli egzersizi yaam tarz haline getirmek art. En kolay uygulanabilecek olan belli bir tempoyu tutturarak yaplacak açk hava yürüyüleridir. Kalorileri yakmann en temel yolu fiziksel aktivite olduu için bisiklete binmek, yüzmek, komak, dans etmek de faydal. Tempolu yaplacak bu egzersizlerin yanna karn kaslarn çaltracak egzersizler de eklenmeli. Egzersiz süresinin bir haftada toplam 150 dakikann altnda kalmamasna dikkat edin.
FAZLA KLOLARDAN KURTULUN
Diyabet riskini azaltmann en önemli kurallarndan biri de fazla kilolardan kurtulmak. Ancak kilo vermek için kulaktan dolma bilgilerle hareket etmeyin, kendi bünyenize, metabolizmanza uygun, mümkünse diyetisyen eliinde diyet uygulayn. Bilimsel çalmalar, kilo fazlal olan kiilerde mevcut kilonun yüzde 10 ve üzerinde kayb ile diyabet riskinin azaldn ortaya koyuyor.
DÜZENL UYUYUN
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalklar Uzman Dr. Bilge Ceydilek Düzenli olarak günde 7-8 saat uyuyanlarn diyabet riskinin azaldn, daha az ya da daha çok uyuyan kiilerde ise riskin arttn baz çalmalar ortaya koyuyor. Ancak bu durumu nedenleriyle birlikte daha net gösterecek çalmalara ihtiyaç vardr. Öte yandan yetersiz uyku ve geceleri geç yatmann ackma hissini ortaya çkaraca ve gece yemelerine yol açacandan salk açsndan zararl olduunu unutmamak gerekir diyor.
BU BELRTLER GÖZ ARDI ETMEYN!
Diyabet sinsi ilerleyen bir hastalk olduundan ve kiiye hissettirmeden organ fonksiyonlarn geri dönüümsüz olarak bozabildiinden, hastaln belirtisi saylabilecek sinyallere çok dikkat etmek, bu belirtileri kesinlikle göz ard etmemek gerekiyor. Örnein; çok su içme istei, az kuruluu hissetmek, gece idrara sk kalkmak, ar ve sk yemek, ar tatl yeme istei, el ve ayaklarda yanma, uyuma, karncalanma hissi, ani ve istemsiz kilo kayb erken dönemde doktora bavurmay gerektiren sinyaller. çünkü bu ikayetleri önemseyerek doktora bavurmak, hastal prediyabet aamasnda tespit ederek ilerlemeyi durdurmak açsndan büyük önem tayor.
HAMLELKTE EKER YÜKLEME TEST
Diyabeti olmayan hamilelerde, 24-28. haftalarda eker yükleme testinin yaplarak gebelik diyabeti tespit edilebiliyor. Ayrca bu test sayesinde, yüksek kan ekerinin bebek ve doum üzerindeki olumsuz etkileri engellenebilirken, annenin de gelecekteki diyabet riski belirlenerek ileriye dönük önlemleri erkenden almas salanabiliyor.
LAç TEDAVS
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalklar Uzman Dr. Bilge Ceydilek Henüz diyabet gelimemi ama açlk kan ekeri normalin hafif üzerinde seyreden kiilerde ilaç tedavisi ile diyabet gelime riski yüzde 31 orannda azaltlabiliyor. Bu nedenle hekimin önerisi dorultusunda; günlük yaam alkanlklarn gözden geçirip salkl beslenme ve hareketle desteklerken ilaç tedavisinin de düzenli uygulanmas gerekiyor diyor.