Dünyadaki ve ülkemizdeki obezite salgn, yüksek tansiyon, kanser ve Tip 2 diyabetin yükselmesinin sorumluluunun genellikle ilenmi besinlere yüklendiini dile getiren Doç. Dr. Öztürk, Fakat ilenmi yiyecek; kutu konserve ve peynir, patates cipsi ve attrmalk hamburgerden çok daha fazlasdr. Kepekli ekmek, ev yapm çorba veya doranm bir elma da ilenmi besinler arasnda yer alr. lenmi besin terimi tüketimden önce bir ekilde bilinçli olarak deiiklie uram herhangi bir besindir. Piirilmi, konserve edilmi, dondurulmu, ambalajlanm veya beslenme kompozisyonunda deiiklie uratlm, muhafaza edilmi veya farkl yollarla hazrlanm besinleri içerir. Diyet liflerinin birçou ileme srasnda ayrldndan beyaz ekmein ilenmi bir besin olduunu söyleyebiliriz dedi.
LENM GIDALAR
Yemek hazrlarken veya piirirken her zaman yiyecek ilendiini belirten Doç. Dr. Öztürk, Bu sebeple ilenmi besin yöntem olarak salkl yemek hazrlamak için yararl ve kullanl bir araç olabilir. En az ilenmi gdalar, torbal spanak, kesilmi sebzeler ve kavrulmu fstk gibi, genellikle kolaylk salamak için önceden hazrlanmtr. Konserve ton bal, dondurulmu meyve ve sebzeler beslenme kalitesini ve tazeliini korumak için dorua çkarlm katklar içerir.Tat ve doku için katk eklenen besinler arasnda kavanozlu makarna sosu, salata sosu, mayonez ve kek karmlar bulunur. Hazr yiyecekler, krakerler, bisküviler ve arküteri gibi ürünler daha ar ilem görmütür. En ar ilenmi gdalar sklkla dondurulmu pizza ve mikrodalgal yemekler dahil önceden yaplm yemeklerdir diye konutu.
lenmi yiyeceklerin salkl beslenmede faydal olabileceini belirten Doç. Dr. Öztürk, bu ürünlere bazen kalsiyum ve D vitamini ile zenginleen süt ve meyve sularnn ve kahvaltlk diyet liflerinin eklenebileceini ifade etti. Konserve meyvelerin (suda veya kendi suyu ile doldurulmu olarak), taze meyve olmadnda iyi bir seçenek olduundan bahseden Doç. Dr. Öztürk, önceden kesilmi sebzeler gibi asgari olarak ilenmi baz yiyeceklerin, megul insanlar için kaliteli gdalar olabileceini vurgulad.
TÜKETM ESNASINDA
Az ilem görmü besinlerle ar ilenmi gdalar birbirinden ayrmann önemine dikkat çeken Doç. Dr. Öztürk, Az ilenmi besinler arasnda önceden kesilmi elma dilimleri, halanm yumurta, konserve orkinos ve dondurulmu sebzeler bulunur. Bunlar besleyici seçimlerdir ve megul insanlar için salkl beslenme daha uygun hale getirebilir. Ürüne ilenmi gdalar orijinal haliyle deil hazr yiyecek olarak tanmlanabilir, patates cipsi ve kraker, ya da doal olarak olumayan gdalar, çörekler, kurabiyeler ve eker gibi diyerek konumasn sürdürdü.
GZL EKER, SODYUM VE YA çERNE DKKAT
lenmi besinleri lml bir ekilde tüketmek yararl olabilir ancak tüketiciler gizli eker, sodyum ve ya açsndan dikkatli olmaldr diyen Doç. Dr. Öztürk sözlerine öyle devam etti:
Eklenen ekerler, yiyeceklerde doal olarak bulunmayan ekerlerdir ve manuel olarak eklenmi olabilir. Bir gda organik ya da doal olarak etiketlendiinde, eker eklenmedii anlamna gelmez.
Eklenen ekerler sadece ilenmi tatllarda gizli deildir. Ekmek için çekici bir esmer renk tonunu vermek için eklenebilirler ve sklkla kavanozlu makarna soslar ve tahl için artc bir miktar ilave edilir. Besin içerii etiketindeki karbonhidrat miktarlar, yourt ve meyve gibi gdalarda önemli miktarda olabilen doal olarak bulunan ekerleri de içerir. Bunun yerine, bir ürünün bileen listesini gözden geçirin ve eker, maltoz, kahverengi eker, msr urubu, kam ekeri, bal ve meyve suyu konsantresi dahil olmak üzere ilk iki veya üç içerik arasnda ilave ekerler arayn.
Sodyumun ise çou konserve sebze, çorba ve soslara tuz eklemitir. lenmi besinler, beslenmemizde sodyumun önemli katk maddelerindendir, çünkü besinleri korumak ve raf ömrünü uzatmak için tuz yaygn olarak eklenir. lenmi gdalardan tüketmekte olduunuz tuz miktarn azaltmak için tuz eklenmemi, düük sodyum veya indirgenmi sodyum diye etiketlenmi besinleri seçmek gerekir.
Sodyuma ihtiyacmz var, ancak zaten günlük tuz tüketimimiz tavsiye edilenin maalesef çok üzerinde.
Bunlarn dnda ilenmi besinleri tüketirken total ya içerii, doymu yalarn miktar ve trans ya içerikleri de salk açsndan büyük risk dourmaktadr.