HABER MERKEZİ
1988den bu yana HIV ve AIDSe karşı farkındalık yaratmak için kutlanan 1 Aralık Dünya AIDS Gününde bu yılın teması Eşitleştir olarak belirlendi. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), küresel liderleri ve bireyleri, AIDSi sona erdirmede ilerlemeyi engelleyen eşitsizlikleri ele almaya çağırırken, herkesin HIVden korunma ve tedavi gibi hizmetlere eşit erişimine dikkat çekti.
ECONiX Araştırmanın raporunda ise Sağlık Bakanlığından alınan verilere de yer verildi. Bu kapsamda 1985ten 31 Aralık 2021e kadar doğrulama testi pozitif tespit edilerek bildirimi yapılan 30 bin 293 HIV (+) kişinin ve 2 bin 083 AIDS vakasının mevcut olduğu görüldü. Vakaların yüzde 81,2sinin erkek, yüzde 18,8inin kadın olduğu belirtilirken, en fazla vaka görülen yaş gruplarının 25-29 ile 30-34 olduğu ortaya kondu.
Birleşmiş Milletler ve Dünya Bankası gibi açık kaynakların verilerinin kullanıldığı araştırmada dünya çapında HIV ile yaşayan insanların yüzde 75inin tedavi gördüğünün tahmin edildiğine, bu konudaki hedeflere ulaşmak için 5,9 milyonluk bir boşluk bulunduğuna dikkat çekildi. HIV ile yaşayan çocukların ise sadece yüzde 52sinin hayat kurtaran ilaçlara erişebildiği ifade edildi.
Konuyla ilgili değerlendirmelerini paylaşan Akılcı İlaç Derneği Başkanı Prof. Dr. İsmail Balık, Birleşmiş Milletlerin verileri, AIDSe bağlı ölümlerin 2004teki zirvesinden bu yana yüzde 68, 2010dan bu yana ise yüzde 52 azaldığını gösteriyor. Antiretroviral (ART) tedavi kapsamında 2000-2021 yılları arasında 18,6 milyon hayat kurtarıldığı görülüyor. Tedavilerin etkinliği bu kadar açıkken, virüse karşı farkındalığın artması önem arz ediyor dedi.
ARAŞTIRMANIN ÖNE çIKAN SONUçLARI
Pandemi döneminde, 2020 ve 2021 yıllarında yeni vaka sayısında düşüş yaşandığına dikkat çeken ECONiX Araştırma Yönetim Ekibi Üyesi Dr. Güvenç Koçkaya ise 2021de toplam 3 bin 002 olan yeni HIV ve AIDS vakalarının pandeminin etkisinin geçmesiyle tekrardan artış trendine gireceğini ve 2030a kadar HIV/AIDS hasta sayısının yüzde 113,09 civarında artarak 74 bin 227 olabileceğini söylemek mümkün. 1985ten 2022ye kadar Türkiyede HIV/AIDSe bağlı ölüm sayısı toplamda 598 olarak kaydedilmişti. Tahminleme sonuçları, 2030 yılında HIV/AIDSe bağlı yıllık ölüm sayısının 100e, toplam ölüm sayısının bin 256ya ulaşabileceğini öngörüyor. Öte yandan literatür verilerinden yola çıkarak ART tedavi amacıyla yapılan harcamalarını da kapsayan toplam sağlık kaynağı kullanım maliyetlerinin 2030 yılında bugünkü maliyetlerin 14,7 katına çıkarak 15,4 milyar TL olabileceğini öngörüyoruz. Önleyici tedbirlerin daha çok konuşulması, hastalığa karşı farkındalığın kitlesel düzeyde artması bu anlamda önemli ifadelerini kullandı.
ÖNLEME PROGRAMLARININ FİNANSMANINDA BÜYÜK BOŞLUKLAR VAR
BM öngörülerinin 2025te küresel bir halk sağlığı tehdidi olan AIDSi sona erdirmek amacıyla düşük ve orta gelirli ülkelerde AIDS müdahalesi için 29 milyar dolara ihtiyaç duyulacağını gösterdiğini belirten Dr. Koçkaya, değerlendirmelerini şu ifadelerle sonlandırdı:
HIVi önlemeye yönelik bağış taahhütleri son yıllarda iyileşse de ülke gelir grupları arasında HIV önleme programlarının finansmanında büyük boşluklar varlığını sürdürüyor. 86 düşük ve orta gelirli ülke tarafından bildirilen veriler, 2021de toplam HIV harcamalarının ortalama yüzde 8inin önleme programlarına ayrıldığını gösteriyor. Bu payın 2025e kadar yüzde 33e çıkması gerekiyor. Literatüre katkıda bulunacağını düşüneceğimiz araştırmalarımızla tüm dünyayı etkileyen hastalıklara karşı farkındalığa katkıda bulunmayı amaçlıyoruz. Bu gibi raporlarımızla sağlık pazarına ilişkin kapsamlı içgörüler sunmaya devam edeceğiz.