Nöroloji Bölümü Uzman Dr. Abdullah Özkarde, epilepsi hastalyla ilgili bilinmesi ve dikkat edilmesi gereken noktalar hakknda bilgi verdi.
1-Bilinç kayb olmadan nöbet geçirilebilir
Epilepsi beyinde yaanan anormal elektriksel faaliyet sonucu ortaya çkan bir tür kriz türüdür. Epilepsi denilince ani çlkla birlikte uuruna kaybedip, yere düen, sert kaslmalarla azdan salyalar akan nöbetler akla gelmektedir. Grand mal denilen klasik epilepsi nöbetlerinin yan sra uur kayb yaanmayan, hastann kolunda hafif bir atma ya da titreme gibi lokal epilepsi nöbetleri de olabilmektedir. Bazen nöbet çeitleri arasnda farkllklar ve kaymalar yaanabilse de genelde hasta ayn tip nöbetleri geçirmektedir.
2-Sadece çocuklarda deil her yata görülebilir
Epilepsi hastalnda ailesel yatknlk önemli olsa da nedeni belli olmayan hastalk grubundadr. Epilepsi hastalnn çocukluk ça hastal olduu yanlgs toplumda yaygndr. Her ya grubunun deiik epilepsileri vardr. Genellikle çocukluk epilepsileri çou erikin çaa geçerken düzelmektedir. diopatik epilepsi denilen nedeni belli olmayan epilepsiler ise her yata yaanabilmektedir. Aznlk bir grupta olsa da kafa travmas, beyin kanamas, anevrizma gibi hastalklar da epilepsiye neden olabilmektedir. Yaam süresinin uzamasyla birlikte epilepsi artk ileri yalarda daha fazla görülebilmektedir.
3-Her travma ve yüksek ate epilepsiye neden olmaz
Yataktan düen, kafa travmas yaayan ya da yüksek ateli hastalk geçiren çocuklarn epilepsi hastas olaca gibi bir inan bulunmaktadr. Kafatasnda krk, beyin kanamas gibi hasarlara neden olmayan travmalarn ileride bir sorun çkartaca görüü yanltr. Önemli olan travmann iddeti deil beyinde brakt hasardr. Bununla birlikte ateli hastalklar uzun sürmezse, çocuun bedeninin bir tarafndan güçsüzlük yapmyorsa, ar ve uzun atelenmeler yaanmyorsa epilepsi yaanma ihtimali bulunmamaktadr.
4-Kilitlenen çeneyi açmaya çalmak yerine nöbetin geçmesini bekleyin
Epilepsi nöbetleri srasnda kaslan ve çenesi kilitlenen hastann dilini srmasn engellemek için çene sert bir cisimle açlmaya çallmaktadr. Nöbet geçiren hastann azna sert bir cisim koymak ya da çeneyi açmaya çalmak dilerin krlmasna ve azda yaralar olumasna neden olabilmektedir. Aza yerletirilen cismin boaza kaçarak nefes almay engellemesi, çok daha ciddi sorunlara yol açabilmektedir. Epilepsi nöbetinin kendi kendine geçtii ve snrl olduu unutulmayarak, hastay koruyacak unsurlara bavurmak gerekmektedir. Titreme yaayan hastann ban sert zemine vurmas engellenmeli, azda oluan köpük ve salyalarn boaza kaçmasnn engellenmesi için hasta yan yatrlmaldr. Hastann çevresinde kendisine zarar verecek eyalar uzaklatrlmas ve varsa gözlükleri çkartlmaldr. Gerekli önlemler alndktan sonra genellikle 1-1,5 dakika süren epilepsi nöbetinin geçmesi beklenmelidir. Daha uzun süren nöbetlerde hasta ambulansla bir salk merkezine ulatrlmaldr.
5-Soan koklatmak hastay ayltmaz
Nöbet geçiren hastaya soan koklatmak en çok yaplan yanllar arasndadr. Epilepsi nöbetleri geçici koma durumudur. Epilepsi nöbeti geçiren hastaya ne koklatlrsa koklatlsn hiçbir faydas olmayacaktr.
6- Epilepsi hastalar spor yapp, otomobil kullanabilir
Halk arasndaki yaygn inann aksine epilepsi hastalarnn spor yapmalar ya da otomobil kullanmalarnda bir saknca bulunmamaktadr. Ancak vücudun direncini düüren belirli durumlarn, nöbetlerin ortaya çkmasnda etkin olduu unutulmamaldr. Ar yorgunluk, enfeksiyon, stres, uykusuzluk ve açlk nöbet seviyesini düürmektedir. Grup halinde yaplan, risk içeren ve vücudu yorgun düürebilecek futbol, basketbol, maraton, daclk gibi sporlardan hastalarn uzak durmas gerekmektedir. Yaanan nöbetler kontrol altna alnmsa ve hasta ilaçlarn aksatmyorsa otomobil kullanmnda bir saknca yoktur.
7- Düzenli takiple anne olabilirler
Epilepsi hastalarnn anne olamayaca gibi, gerçekle ilgisi olmayan inanlar halk arasnda oldukça yaygndr. Epilepsi yani sara hastas kadnlarn anne olmasnda bir saknca bulunmamaktadr. Ancak, gebelik planlayan epilepsi hastalar en az 6 ay öncesinden doktoruyla konumal ve asla ilaçlarn brakmamaldr. Epilepsi tedavisinde kullanlan baz ilaçlarn anne karnndaki bebekte doumsal bozukluklara neden olabilecei unutulmamaldr. Gebelik srasnda birden braklan ilaçlar iddetli nöbetlere ve nöbetlerin neticesinde düüklere neden olabilmektedir.
8- Epilepsi hastas kendisine uygun meslek seçmelidir
Epilepsi hastalarnn çalmasnda doru meslek seçimi yapld sürece bir saknca bulunmamaktadr. Asker, pilot, güvenlik görevlisi, avc ya da balkç olmak yerine daha sakin ve tehlike içermeyen meslekler seçilmelidir.
9- Epilepsi zihinsel bir bozukluk deildir
Halk arasnda epilepsinin zihinsel bir bozukluktan kaynakland veya hastalk ortaya çktktan sonra zihinsel kapasite kaybna yol açtn düünülmektedir. Ancak epilepsinin zihinsel bozukluklarla ilgisi yoktur. Ancak baz istisnai durumlarda zeka gerilemesine yol açabilmektedir.
10- Epilepsi tedavi edilebilir bir hastalktr
Epilepsinin yaam boyu sürdüü ve tedavisinin olmad zannedilse de tedavisi mümkündür. laç tedavisiyle epilepsi hastalarnn büyük bir çounluunda yaanan nöbetlerin önüne geçilebilmektedir. 2 yl nöbet geçirmemek kaydyla ilaçlar yava yava kesilebilmektedir. Baz hastalarda ilaç kesildiinde nöbetlerin tekrar balamas mümkündür. Bu tür hastalar ömür boyu ilaç kullanarak epilepsi nöbetlerinden korunabilmektedir. laçlara dirençli epilepsi hastalarnda ise cerrahi ile tedavi yollar bulunmaktadr.
Epilepsi hastalarna öneriler
.Düzenli takipler ve ilaç alm aksatlmamaldr.
.Uyku ve beslenme düzenine dikkat edilmelidir.
.Yorgunluk, stres, depresyon nöbetleri tetikleyebilir.
.Televizyon ve bilgisayar banda uzun zaman geçirilmemelidir. Ia duyarl fotoepilepsi hastalarnda parlayan klar nöbetleri harekete geçirebilir.
.Ateli hastalklar uygun ekilde uzman hekim tarafndan tedavi edilmelidir
.Alkol kullanm hastaln seyrini olumsuz etkileyebilecei için uzak durulmaldr.