Halk arasında fil hastalığı olarak bilinen lenfödem, lenf sisteminin bozulması nedeniyle kol ve bacaklarda meydana gelen şişliklerle kendini gösteriyor.
Doğuştan görülebilen türü olsa da genellikle meme kanseri gibi cerrahi operasyonların ardından lenf nodlarının alınması nedeniyle ortaya çıkıyor. Memenin alınmasından sonra kolda hatta bacaklarda şişmelere kadar giden ödem meydana geliyor. Yanı sıra prostat kanseri, jinekolojik cerrahi, bağırsak tümörlerinde ve bağırsak bozukluklarındaki herhangi bir cerrahiden sonra da lenfödem meydana gelebiliyor. Bazen enfeksiyonlar ve travmalar da hastalığa sebep olabiliyor. Önceki yıllarda ilaçla ya da ameliyatla tedavi edilen lenfödemde günümüzde fizik tedavi yöntemleriyle de başarılı sonuçlar elde ediliyor. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Emin Dişli, lenf nodu alınan hastaların yüzde 40ında lenfödem geliştiğini söyledi.
BELİRTİLER DİKKATLE İNCELENMELİ
Tanıda hasta öyküsü önem taşıyor. Meme cerrahisi, travma öyküsü ya da enfeksiyon geçmişi lenfödemi düşündürüyor. Eğer kolda ya da bacakta şişme varsa tanı koymada zorluk çekilmiyor. Ancak bunlar yoksa ultrasonla tanı konuyor. Başlangıçta kolda ağrı , ağırlık hissetme, kolu rahat kullanamama gibi belirtilerle kendini gösteriyor.
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Emine Eda Kurt, tanının kesinlik kazanmadığı durumlarda endirekt lenfografi ve lenfosintigrafi gibi görüntüleme yöntemlerinden de faydalanıldığını belirterek, Özellikle meme kanseri operasyonu geçiren hastaların mutlaka ameliyat sonrası bir fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanının da takibine girmesi gerekiyor. Çünkü hasta, kolundaki ödemi kendi fark eder hale geldiğinde o bölgede ileri evre bir lenfödem meydana gelmiş oluyor uyarısında bulundu.
MASAJLA GELEN RAHATLAMA
Lenfödem tedavisinde önemli avantaj sağlayan masaj yaklaşık 30 dakika sürüyor. Hastanın vücudunun büyüklüğü önem taşımıyor ancak obezite varsa sıkıntı yaşanıyor.
Uzmanların verdiği bilgiye göre, hastalık oluştuktan sonra tekrarlama riski çok yüksek. Hastaların hemen her yıl fizik tedaviye ihtiyacı oluyor. Bu nedenle tedavi süresini en aza indirmek için egzersiz planlaması da yapılıyor.
FİZİK TEDAVİDE HANGİ YÖNTEMLER UYGULANIYOR?
Hastalığın evresine göre masaj, pnömotik kompresyon, bandajlama, kompresyon giysisi, kinezyolojik bantlama tekniklerinden bir veya birkaçı tedavide kullanıldığını belirten Dr. Emin Dişli, tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi ve hastaların dikkat etmesi gereken noktalara değindi:
Manuel lenf drenajı
Bu konuda eğitim almış kişilerin yapması gereken bir masaj tekniği ve sıradan masajlarla karıştırmamak gerekiyor. Günde bir-iki kez yapılıyor. Bir saat sürüyor. Bloke olmuş lenf sıvıları vücudun diğer yerlerinde bulunan lenf bezlerine gönderiliyor. Hastalar bu masajdan çok fayda görüyor.
Kompresyon bandajı
Şişmenin olduğu organ, kol ya da bacak, bandajlanarak tekrar eski hale gelmesi ve sıvı birikmesinin önlenmesi amaçlanıyor. Bu yöntem de yine deneyimli ve uzman kişilerce uygulanıyor. Bandajın gece boyu kalması gerekiyor.
Kompresyon çorapları
Pnömatik kompresyon cihazları da bu yöntem içinde sayılabiliyor. Parmak uçlarından yukarıya doğru dengeli bir basınç uygulanmasıyla sıvı, vücudun diğer bölgelerine taşınıyor. Kompresyon çorapları kullanıldığında tedavi bittikten sonra kol normale dönüyor. Bu çorapların varis çoraplarından farklı olduğunu unutmamak gerekiyor.
Cilt bakımı
Aşırı terli ya da nemli cilt, enfeksiyona yol açabiliyor. Bu nedenle cilt bakımı önem taşıyor. Nemlendirici ve mantar oluşumunu önleyen bazı kremler ile antibiyotikli pomatlar gibi medikal ürünler kullanılıyor.
LENFÖDEM HASTALARI NELERE DİKKAT ETMELİ?
-Bacaklar ve kollar bakımlı olmalı.
-Tırnaklar dikkatli kesilmeli, tırnak batmasına engel olunmalı.
-Hastalar sıcaktan uzak durmalı.
-Beslenmede tuzsuz ve yağsız gıdalar tercih edilmeli.
-Aşırı kilolu hastalar kilo vermeli.
-Şişme meydana geldiği için sıvı alımında kısıntıya gidilmemeli. Tam tersine daha çok sıvı tüketilmeli.
-Lenfödem meydana gelen kolda kan alma, serum takma gibi hiçbir işlem yapılmamalı. O koldan tansiyon bile ölçtürülmemeli.
-Mutfakta veya bahçede iş yaparken eldiven kullanılmalı.
-Güneşe maruz kalınmamalı, güneş koruyucu krem sürülmeli.
-Ağır sporlardan uzak durulmalı.
-Kompresyon çorabı düzenli olarak kullanılmalı.
-Hasta-hekim işbirliği çok önemli. Tedavi sürecinde bu işbirliğinde aksama olmamalı.