Gastroenteroloji Uzman Doç. Dr. Mustafa Kaplan, gaz skmas sorunu ve tedavi yöntemleri hakknda bilgi verdi.
YEMEK DÜZEN VE BAZI BESNLERLE LKL OLABLR
Sindirim sisteminin ileyiinden kaynaklanan gaz, doal bir olaydr. Vücutta skan gaz, anüs ve azdan atlr. Oluan gazn vücut dna atlamamas sonucunda ise skma ve ikinlik ortaya çkar. Yemek yedikten sonra ortaya çkan ar gaz üretimi ya da sindirim sistemi kaslarnn hareketindeki bozukluk, karnda ikinlie yol açar. Yemek düzeni veya besinlere bal olarak ortaya çkan bu durum ayrca baz hastalklarn habercisi de olabilmektedir.
BESLENME ALIKANLIKLARINIZI DÜZENLEYEREK KENDNZ GÖZLEMLEYN
Yemek yerken yutulan hava, bazen karnda ikinlik hissine neden olur. Genellikle yemeklerden sonra geirme bu durumun bir sonucudur. Ayrca gazl ve fermente içecekler de (asitli içecekler, maden suyu gibi) fazladan hava yutulmasna neden olduu için gaz skmasna yol açar.
Besinlerin barsaklarda ilenme sürecinde gaz ortaya çkmakta ve skabilmektedir. Baz yüksek lifli yiyecekler insanlarn büyük miktarlarda gaz üretmesine neden olabilir. Balca fasulye ile mercimek gibi baklagiller ve baz tam tahllar bu duruma yol açabilir. Yal yiyecekler sindirimi ve midenin boalmasn yavalatabilir. Bunun tokluk için faydalar olabilir (ve muhtemelen kilo vermeye yardmc olabilir) ancak ikinlik eilimi olan insanlar için bir sorun olabilir. Yardmc olup olmadn görmek için daha az fasulye ve yal yiyecekler yenmelidir.
Gaz skmasna yol açan gdalar
Barbunya, kuru fasulye ve nohut gibi baklagiller
Sarmsak ve soan
Brokoli ve lahana gibi yeil sebzeler.
Süt ve süt ürünlerinden peynir ile yourt
Baz meyveler (portakal, kays gibi) ile yüksek oranda lif içeren tam tahll besinler.
Bu sorunlara dikkat!
Asitli mide salgsnn yemek borusuna geri kaçmasyla ortaya çkan reflü de gaz skmasna neden olan baka bir nedendir. Halk arasnda mide ekimesi olarak bilinen reflü hastal, asitli mide özsuyunun yemek borusuna geri kaçmasyla ortaya çkmaktadr. Yemein aza gelme hissiyle beraber gaz skmas hali reflü hastalarnda çok sk görülmektedir.
rritabl barsak sendromu (IBS) nedeniyle barsakta hareketlilik ortaya çkmaktadr. Hastalarn çou ikinlik yaar ve bunlarn yaklak % 60 ikinlii en kötü belirti olarak bildirir. FODMAP ad verilen karbonhidratlar, özellikle irritabl barsak sendromu olan kiilerde ikinlik ve dier sindirim semptomlarna neden olabilir. Bunun için yüksek FODMAP içeren (buday, soan, sarmsak, brokoli, lahana, karnabahar, enginar, fasulye, elma, armut ve karpuz) uzak durulmas önerilir. Bu gruptaki hastalarda gaz skmas sorunu skça ortaya çkmaktadr.
Barsak hareketlerinin yavalamas özellikle ince barsakta bakterilerin artmasna neden olabilir. Bakteriler ise gaz oluumuna yol açabilir.
çölyak hastal da nedenler arasndadr. Gluten içeren besinleri tüketildiinde bu gruptaki hastalarn baklk sistemi, barsak hücrelerine zarar verebilir. Barsak yapsndaki bozulma gaz skmasnn nedenidir.
Barsak ftklar, kabzlk, kolon kanseri, peptik ülser de gaz skmasnn nedenleri arasndadr. Ayrca pankreasn iltihapland pankreatit durumunda da gaz skmas görülebilir.
Gda alerjileri ve enzim eksiklii ya da gdann içindeki maddenin sindirilememesi nedeniyle yaanan gda intoleranslar gaz oluumunda etkilidir. Mesela laktoz intolerans, fruktoz intolerans, yumurta alerjisi ve buday alerjisi gibi.
Tatlandrclar genellikle ekere alternatif olarak kabul edilir. Ancak yüksek miktarlarda sindirim sorunlarna neden olabilirler. Kaln barsanzdaki bakteriler tatlandrclar sindirirken gaz da üretebilir.
Gaz skmas ve ikinlie iyi gelecek öneriler
nsanlarn yaklak % 16-30unda düzenli olarak ikinlik ve gaz skmas yaadklar belirlenmitir. Gaz skmas ve ikinlik konusunda baz pratik tedbirler alnabilir. Bunlar öyle sralanmaktadr:
ikinlik ve gaz skmas sorunu yaayan kiiler, genellikle midede yiyeceklere kar artan hassasiyete sahiptir. Bu nedenle, daha küçük ve az öünler halinde yemek çok faydal olabilir.
Besinleri iyi çinemek çok önemlidir. Besinlerin küçük parçalar halinde iyice çinenmesi yutulan hava miktarn da azaltacaktr.
Baz yiyecekler dierlerinden daha fazla gaza veya ikinlie neden olduunu anlamak için bir yiyecek günlüü tutulmaldr.
Sakz çinemek, pipet kullanmak, konuurken veya acele yemek de artan miktarda hava yutulmasna neden olduu için gaz skmasna neden olur.
Gaz skmasna neden olan ksilitol, sorbitol ve mannitol gibi tatlandrclardan uzak durulmaldr.
Kabzlk, ikinlii ve gaz skmasn artrr. Artan su alm ve fiziksel aktivite kabzla kar etkili olabilir.
Probiyotik takviyeleri, barsaktaki bakteri ortamn iyiletirdii için gaz ve ikinlik semptomlarn azaltmaya yardmc olabilir.
ikinlik ve gaz skmas ayrca sindirim sistemindeki kaslarn ilevinin deimesinden de kaynaklanabilir. Kas spazmlarn azaltmaya yardmc olabilecek antispazmolitik ad verilen ilaçlarn yararl olduu belirlenmitir. Nane ya, benzer ekilde ilev gördüüne inanlan doal bir maddedir. Nane yann, en azndan IBS hastalarnda ikinlik ve dier sindirim semptomlarna kar etkili olduu bilinmektedir.
Simetikon etken maddeli ilaçlar; ikinlik, gaz ve gerilmeyi azaltr. Lubiproston ve linaklotide etken maddeli ilaçlar ise kabzlk sorunu yaayan irritabl barsak sendromundaki ikinliin azalmasn salamaktadr.