Ba ars özellikle dourganlk çandaki kadnlarda en sk rastlanan ikyetlerin banda geliyor. Norveçte yaplan bir çalmada 40 yan altndaki kadnlarn yüzde 60nn son bir yl içinde ba arsndan ikyet ettii ortaya konmu. Ba ars her ne kadar sk karlalan bir sorun olsa da gebelik döneminde veya doumun hemen sonrasnda ortaya çkan arnn daha dikkatli incelenmesi gerekiyor. 2015te yaplan bir çalmada acile ba ars ile bavuran gebelerin yüzde 35inde ba arsnn ikincil bir hastala (gebelie bal hipertansiyona) bal olduunun saptandn söyleyen Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Kadn hastalklar ve Doum uzman Op. Dr. Tanju Demirören, bu nedenle özellikle gebelikte veya doum sonras yeni ortaya çkan ba arsnn ayrntl incelenmesi gerektiini söyledi.
Altta yatan soruna göre arnn iddeti ve sklnn deiebileceine iaret eden Op. Dr. Tanju Demirören, 20nci gebelik haftasndan sonra veya doum sonras 2 hafta içinde ortaya çkan ba arsnda gebeliin yüksek tansiyonu (preeklampsi) ve buna bal konvülsiyonlarn (eklampsi) ilk bulgusu olabilir diye konutu.
NEDENLERN BAINDA GEBELK ZEHRLENMES VAR
20nci gebelik haftas üzerinde atipik veya yeni ortaya çkan ba ars varsa, kiinin tansiyonu normal dahi olsa gebelik zehirlenmesinin (preeklapmsi) akla getirilmesi gerektiini anlatan Op. Dr. Tanju Demirören, u bilgileri verdi:
Yaplan deerlendirmelerde vakalarn yaklak üçte birinde preeklampsi saptanmtr. Bu gruptaki arlar genellikle yaygn, sabit orta ve ar iddette, zonklayc ekildedir. Beraberinde bulank görme, k hassasiyeti ve bilinç düzeyinde deiiklikler görülebilir. Migrene bal ba arsnda benzer bulgular vardr. Ancak migrende ar sklkla tek tarafldr. Bu noktada tan, sistemik muayene, tansiyon deerleri ve göz muayene bulgularna baklarak konulur. Bununla birlikte, gebenin ba arsnda nörolojik deerlendirme önemlidir. Preeklampsi nedenli ba arsnda beyin kanamas olmad müddetçe nörolojik muayene sonuçlar normaldir.
BA ARISIYLA BRLKTE BU BELRTLER GÖZ ARDI ETMEYN
Op. Dr. Tanju Demirören, ba ars olan gebede altta ciddi bir hastaln yattn düündüren belirtileri öyle sralad:
Ba ars ile zihin bulankl, kaslmalar (konvülsiyon), göz dibi ödemi, ense sertlii ve nörolojik bulgular, arnn çok iddetli balamas, ilk kez migren benzeri arnn ortaya çkmas, eskiden var olan ardan farkl iddette ve farkl ekilde ortaya çkmas, arnn uykudan uyandracak kadar iddetli olmas ve ar kesiciler arnn azalmamas durumlarnda hemen doktora bavurulmaldr.
Bu ikyetlerle gelen gebenin ayrntl olarak incelenmesinin doru tan açsndan önemine dikkat çeken Op. Dr. Tanju Demirören, Gebelikten önce gerginlik tipi, migren ve küme ba ars olduu bilinen gebelerde, belirtiler daha önce görülen ar tablosu ile uyumlu ise gebelik zehirlenmesi ekarte edildikten sonra ek bir ey yapmaya gerek kalmaz. Bu noktada, gebelikte ba ars ile birlikte yüksek tansiyon tespit edilmesi tehlikeli olabilecei için dikkatli olunmas gerekir ifadelerini kulland.
EN SIK MGREN GÖRÜNÜYOR
Ba ars ile hekime bavuran gebelerin üçte birinde altta yatan bir baka hastalk (gebelik hipertansiyonu, preeklampsi) saptanrken üçte ikisinde migren tipi arlar saptandn anlatan Op. Dr. Tanju Demirören, hangi hastalklarn hangi belirtilerle kendini gösterdiini öyle anlatt:
Migren tipi, gerilim tipi veya küme tipi ba arlar olan gebelerin tans genelde gebelik öncesinden konulmu olur. Gebelikte ilk defa ortaya çkan veya atipik ba arlarnda gebelie bal hipertansiyon darda brakldktan sonra yarsnn migren dier kalanlarn ise gerilim ve küme tipi ba arlar olduu görülmütür. Migren ba ars yüzde 70 tek tarafldr. Yüzde 30 ise ya her iki ön lobta ya da ban tamamnda yaygn olarak hissedilir. Rutin fizik aktivite ile artar, orta ve ar iddette balar giderek iddetlenir, zonklaycdr. Hasta karanlk sessiz, ortama kaçar. 4 ila 72 saat sürer. Bulant kusma, a duyarllk, sese tahammülsüzlük, genellikle görsel öncü belirtiler olur bazen duyusal veya motor kaypla birlikte olabilir. Gebelikte migreni olanlarn yüzde 60-70 inde ar sklnda azalma izlenir. Ancak doum sonras dönemde art izlenir. Migren ataklarnn gebelie olumsuz bir etkisi olmaz.
GERGNLK VE KÜME TP ARININ FARKLILIKLARI
Gebelik öncesi tan konan bir dier ar grubu ise gerginlik ve küme tipi ba ars oluturuyor. Her iki türdeki ayrc noktalar konusunda Op. Dr. Tanju Demirören u bilgileri verdi:
Gerginlik tipi ar çift tarafldr. Bask veya basnç hissi halinde artar ve azalr. Hasta aktiftir veya bazen dinlenmek ister. 30 dakika dan 7 güne dek sürebilir. Elik eden farkl bir belirti yoktur. Küme tipi arlar her zaman tek tarafldr, genellikle göz veya akaklarn etrafnda balar. Ar hzlca balar dakikalar içinde iddetlenir, ar derin sürekli zdrap veren patlayc tarzdadr. Hasta aktifdir, ar 15 dakika ile 3 saat aras sürer. Ayn tarafta gözde sulanma kzarklk, burunda tkanklk, burun aknts, göz kapanda sarkma, gözbebeinde küçülme, yorgunluk veya ajitasyon görülebilir.
TEDAV ARI TPNE GÖRE EKLLENYOR
Tedavi hakknda bilgi veren Op. Dr. Tanju Demirören, Daha önce ba ars hikayesi olmayan ani ve iddetli balayan ba arlarnda klinik ayrmda nörolojik görüntüleme (MR) daha sk kullanlmaldr. Ba ars ile bavuran gebede gerekli laboratuvar ve klinik inceleme sonras gebelik hipertansiyonu veya eklampsi (gebelik tansiyonuna bal kaslmalar ile giden tablo) riski uzaklatrldktan sonra gebelikte kullanlabilen ilaçlar ile ar tipine göre tedavi düzenlenir dedi.