Kadn Hastalklar ve Doum, Riskli Gebelikler (Perinatoloji) Uzman Doç. Dr. Hülya Dede, ancak tüm gelimelere ramen riskli hamileliklerde en önemli noktann hamile kalmadan önce gerekli kontrollerin yaplmas, böylece risklerin ortaya çkarlmas olduunu vurguluyor. Bunun için planl hamile kalmak, hamilelik süresince de düzenli, yakn takip altnda olmak ve tedaviye tam uyum salamak gerekiyor.
Doç. Dr. Hülya Dede, hamilelikte risk yaratacak anneye, hamilelie ve bebee bal nedenler hakknda bilgi verdi:
1- Annenin tbbi, fiziki ve genetik özellikleri
Hamilelikte risk yaratacak en önemli etkenlerin banda anneye bal faktörler geliyor. Bu nedenler, hamileliin geliimi, bebein sal ve doum eklini etkileyebiliyor. Ancak hamilelik öncesinde bu riskleri belirlenecek anne adaylarnn, durumu dengeleyecek, olumlu tarafa yönlendirecek baz destek ve ilaç düzenlemeleriyle salkl bebek dünyaya getirmeleri mümkün olabiliyor.
En önemli riskler öyle sralanyor:
Anne yann 17nin altnda ve 35in üstünde olmas,
Anne adaynn boyunun 150 cmin altnda kilosunun da obez kategorisinde yer almas,
Sigara, alkol, uyuturucu ilaç veya ilaç kullanm öyküsünün bulunmas,
Akraba evlilii yaplm olmas,
Genetik geçili veya ailevi hastalk öyküsü,
Anne adaynn sistemik hastalnn bulunmas,
leri gebelik says (4 ve üzeri),
Geçirilmi cerrahi operasyon öyküsü.
2- Gebelik tansiyonu (preklampsi)
Hamilelik her ne kadar fizyolojik bir olay olarak tanmlansa da kadn vücudunda her organ etkileyerek bir takm deiikliklere sebep oluyor. Ve bu deiiklikler her kadn tarafndan normal olarak kabul edilemedii için baz sorunlar ortaya çkabiliyor. Bunlar içinde en sk görülen ve en önemlisi olarak kabul edileni ise gebelik tansiyonu. Halk arasnda gebelik zehirlenmesi olarak da bilinen bu sorun, hamilelikte oluan damar yaps deiiklikleri nedeniyle anne adaynn kan basncnn yükselmesiyle ortaya çkyor. Yallkta görülen tansiyon yükselmesinden farkl özellikleri olduu için, annede beyin kanamas, organ içi kanamalar, ein anneden ayrlmas ve bebein anne karnnda ölümü gibi çok ciddi problemler dourabiliyor. Hamileliklerin yüzde 4-5inde görülen ve düzenli takip ve tedavi gerektiren gebelik tansiyonunda ciddi durumlarla karlaldnda tek tedavi bebein dourtulmas oluyor.
3- Gebelik ekeri (gestasyonel diyabet)
Hamileliklerin yüzde 10unda görülen bu durum, insülin metabolizmasndakideiiklikler nedeniyle oluuyor. Bebekte sakatlk, iri bebek, erken doum, zor ve müdahaleli doum gibi riskleri yaratmas açsndan önem tayor. Tan hamileliin 24-26. haftalarnda yaplacak eker yükleme testleri ile konuyor. Sonrasnda ise diyet veya ilaç kullanmyla kan ekeri düzeyi dengelenebiliyor ve bu olumsuz durumlarn hepsini ortadan kaldrmak mümkün olabiliyor.
4- Erken doum
Beklenen zamanndan (36 haftadan) önce doum eyleminin balamas erken doum olarak tanmlanyor ve hamileliklerin yüzde 10u erken doumla sonuçlanyor. Rahim ekil bozukluklar, bebein irilii, su fazlal, bebein geliiminin durmas gibi nedenler erken douma götüren etkenler olarak sralansa da, en sk suçlanan neden enfeksiyonlar oluyor. Bu sorunlar yaayan anne adaylarnda,hamilelik öncesi kontroller ve gebelikte doru ve düzgün bir takiple erken doum önlenebiliyor.
5- Plasenta (bebein ei) yerleim problemleri
Bu problemlerin hamilelikte anne adayn ve doktorunu en çok endielendiren konularn banda geldiini söyleyen Doç. Dr. Hülya Dede, Gebeliklerin yüzde 1-2sinde plasenta yerleim problemlerine rastlyoruz. Ein rahim azn kapatarak yerlemesi sk ve iddetli kanamalara neden olabiliyor. Kanamalar genellikle gebeliin 2. üç aylk döneminde balyor ve douma kadar tekrarlayabiliyor. Bu nedenle hem normal doum imkansz hale geliyor, hem de erken doum olasl artyor. Bu grupta yer alan gebelerin mutlaka tam teekküllü hastanede yakndan takip edilmesi gerekir diyor.
6- çoul gebelikler
Anne karnndaki bebein geliimi srasnda doabilecek ve önemli risk faktörleri arasnda gösterilen sorunlarn banda çoul gebelikler geliyor. Bu durumda bebek saysyla birlikte riskler de artyor. Erken doum, gelime bozukluklar, sakatlklar, annede tansiyon ve eker gelimesi çoul gebeliklerde çok sk görülen problemlerden bazlarn oluturuyor.
7- Gelime gerilii
Bebein beklenenden daha küçük olmas, anne karnnda beslenmesinin bozulmas olarak tanmlanabilecek gelime gerilii hamileliklerin binde 4-5inde görülüyor. Ancak erken doum veya anne karnnda bebein ölümü gibi ciddi riskler tad için yakn takip gerektiriyor.
8- Suyun azl veya fazlal (oligohidramnios-polihidramnios)
Bebein içinde bulunduu ve onu travmalara kar koruyup gelime ve büyümesini salayan suyun azl veya fazlal da erken doum ve gelime bozukluklar nedenleri arasnda yer alyor. Su azlnda bebein akcier geliimi ve büyümesi geri kalabiliyor. Su fazlalnda ise erken doum ve bebein geli pozisyonu anormallikleri oluabiliyor. Aylk kontroller, anneye yaplan baz testlerle suyun miktar kontrol ve takip edilerek gerekli önlemler alnabiliyor.
9- Zihinsel ve bedensel sakatlklar
Bebekte olabilecek zihinsel ve bedensel sakatlklarn tespiti ve tedavisinin günümüzde en fazla yol kat edilen konulardan biri olduunu söyleyen Kadn Hastalklar ve Doum, Riskli Gebelikler Uzman Doç. Dr. Hülya Dede, Zihinsel ve bedensel sakatlklar gebeliklerin yüzde 3-4ünde problem olabiliyor. Özellikle zeka gerilii ile giden ve herkes tarafndan bilinen mongol (Down) bebek ve benzeri kromozomal hastalklar, artk 11-14. gebelik haftalarnda riskli gebelik uzmanlarnca yaplan genetik ultrason ve akabinde yaplan genetik tarama ve tan testleri sayesinde tannabiliyor. Ayrca 18-22. gebelik haftalarnda yaplan detayl ultrasonografiyle de bebein organ ve yapsal geliimi kontrol edilip sakatlklar varsa tespit edilerek gereken önlem veya tedavi planlanabiliyor. Hatta baz durumlarda bebeklere, domadan anne karnnda baz giriimler veya cerrahi ilemler uygulanabiliyor diye konuuyor.