Beslenme Danman Dyt. Vildan çelik, glüten hassasiyeti ve tedavisi hakknda bilgi verdi.
Glüten proteinleri, sindirim sistemi enzimleri tarafndan sindirilmeye kar oldukça dirençlidir. Bu yüzden sindirim sistemi organlarn yorar ve özellikle barsaklara zarar verebilir. Sindirim sistemi organlarnn tümü, vücudun sindirim sistemi kimyasallar ve enzimlerini üretme kabiliyetinde önemli bir rol oynamaktadr. Bu mekanizma tehlikeye girdiinde, sindirim süreçleri bozulmaya balayarak etkisiz hale gelebilmekte ve bu durum kiiyi hasta edebilmektedir.
LAçLAR BAIRSAK FLORASINI OLUMSUZ ETKLYOR
Glüten hassasiyeti için daha çok u kiilerde görülür gibi geni çapl aratrmalar henüz bulunmamaktadr. Bu durum hassasiyet, genetik olarak yatknlk veya beslenme ekliyle ortaya çkabilmektedir. lk barsak floras kiiye bebekken annesinden geçmektedir ve bebeklikten itibaren tüketilen her gda, maruz kalnan ilaçlar, toksinler vb. gibi faktörler barsak florasnn bozulmasna yol açabilmektedir. Bütün bunlara ek olarak bilinmektedir ki, çölyak hastal ve glüten intolerans son 50 ylda önemli ölçüde artmtr. Bu artn sebebinin büyük ölçüde budayn hibritlemesi sonucu daha zor sindirilebilir hale gelmesi ve çok daha yüksek miktarda glüten içerdii olduu düünülmektedir.
GLÜTEN DUYARLILII çÖLYAK HASTALIINDAN FARKLIDIR
Kii çölyak olmad halde glütenli bir gda tükettiinde rahatsz oluyorsa, glüten intolerans var demektir. Glüten intolerans için, çölyaksz glüten duyarll denilebilir. Glüten duyarll, çölyak hastalndan farkldr. Baz durumlarda çölyak hastalar kadar iddetli semptomlar olmayabilir ancak ilerleyen safhalarda ikayetlerin iddetinin art bilinmektedir. En büyük fark çölyak hastalarnda geri dönüü olmayan bir durum söz konusuyken ve ömür boyu glüten içeren bir gda tüketemezlerken, glüten duyarllnda barsa onararak, semptomlar iyiletirmek veya hafifletmek mümkün olabilmektedir.
EN çOK NCE BAIRSAI ETKLYOR
Glüten içeren besinlerle ilk karlalan yer, enteron denilen ince barsaklarn içini döeyen mukoza hücreleridir ki bunlara enterosit denir. Bu hücreler glütenin antijenik alt fraksiyonlarn tanyp, hemen arkalarnda yerleik olan baklk sistemi hücrelerine bu antijeni sunarlar. Antikorlar, doku hasarna yol açan inflamatuar kimyasallarn salglanmasna neden olabilirler. Ayrca antikorlar, moleküler taklit (moleküler mimikri) denilen bir ilemle, vücudun dokularyla çapraz reaksiyona girerek otoimmün hastalklar da denilen; Hashimato tiroidi, romatoid artrit, egzema, sedef, fibromiyalji gibi rahatszlklara neden olabilirler.
GLÜTEN, GEçRGEN BAIRSAK SENDROMUNA NEDEN OLUYOR
Glüten, barsak astarnda zonulin üretimini de etkileyebilir. Zonulin ise dorudan geçirgen barsak sendromuna neden olan bir proteindir. Ek olarak; serotonin, dopamin, asetilkolin, epinefrin ve histamin gibi hücreler arasnda iletiimi salayan kimyasallarn (nörotransmiterlerin) üretiminde de deiikliklere neden olabilir. Glüten ayrca sinir dokularna zarar verdii görülen bir nörotoksindir. Nörolojik hastalara (otizm, ADD, bipolar, izofreni, nöropati, epilepsi vb.) glütensiz bir diyetin iyi gelmesinin nedeni budur.
DEPRESYONA CLT VE KLO PROBLEMLERNE YOL AçABLYOR
Glütenin, ince barsan yannda vücudu da genel olarak, çeitli ekillerde etkiledii bilinmektedir. Bu, tan koymay zorlatran bir durumdur. çünkü hastada mide- barsak problemlerinin yan sra; eklem arlar, depresyon, cilt problemi, yorgunluk, kilo problemleri, mod ini-çklar, sisli beyin gibi semptomlar yaanyorsa ya da hastann otoimmün hastal varsa yine muhtemelen glüten hassasiyeti de bulunmaktadr.Bunu tespit etmenin en önemli yolu klinik bulgular, aile öyküsü, eliminasyon diyeti ve barsak floras testidir. SFS testi ile baklk hücrelerinin glütene kar ürettii IgA adl antikorlar dkda saptanabilmektedir.
GLÜTEN NTOLERANSI BAIRSAK FLORASI TESTYLE SAPTANABLYOR
Kan tahlilleri veya endoskopide glüten hassasiyeti çkmam olsa dahi, kiinin glütene kar duyarll çölyak düzeyinde olabilir. Test ile saptamann en güvenilir yolu, SFS testi ile gaitada gliadin antikorlarna bakmaktr. çünkü glütenin antijenik fraksiyonlarnn ilk karlald yer barsak mukoza hücreleridir ve bu hücreler, baklk sistemine glüten antijenlerini sunarlar. Baklk sisteminin glütene kar salglad sekretuvar IgA adl antikorlar dk testleriyle saptamak en doru ve güvenilir yöntemlerden biridir. SFS testiyle kiideki glüten hassasiyetinin seviyesi de belirlenebilmektedir. Sekretuvar IgA düzeyine kan testinden baklarak kan dolamndaki glüten antikorlar tespit edilebilmektedir. Ancak kanda glütene kar üretilen antikorlar bulunabilmesi için barsak duvarnn iyice geçirgen hale gelmesi gerekmektedir. Bu sebeple en güvenilir sonuç dk testlerinden gelmektedir.
ELMNASYON DYETLERYLE BAIRSAK FLORASI YENLENYOR
Glüten intolerans bulunan kiiler eliminasyon diyetleri yaparak ikayetlerinden kurtulabilmektedir. Baz aratrmalar göstermitir ki glüten hassasiyeti olan kiiler glüten içeren bir gda tükettiinde, olumsuz etkileri 6 ay kadar sürebilmektedir. Tedavi için uygulanan eliminasyon diyetinin kiideki olumlu etkileri ortalama 3 haftada gözlemlenebilmektedir. Ayn zamanda glüten intolerans olan birinde, barsak florasn iyiletirmek amacyla farkl tedavi protokolleri de mutlaka uygulanmaldr.
TEDAVDE MULTDSPLNER BR YAKLAIM ART
Glütenden kaçnmak için mutlaka paketli gdalarda etiket okumak ve yemeklerin içeriini sorgulamak gerekir. Etiketlerde jelatinlemi niasta, modifiye gda niastas, bitkisel protein gibi isimlerle yer alabilmektedir. Yenilen bir sostan veya katk maddesinden ötürü hassasiyet oluabilmektedir. Glüten duyarllnn boyutunu doru belirleyebilmek bütün bu sürecin temel anahtardr. Doktor ve diyetisyenin beraber çalt multidisipliner bir yaklam bu tedavide arttr. Bu sayede kiiye özel bir tedavi ile glüten kaynakl olumu hastalklar iyiletirebilmek ve kiinin ileride ne sklkta glüten tüketilebileceini belirleyebilmek mümkündür.