Öretim Üyesi Doç. Dr. Bülent Yaar, son yllarda popüler hale gelen glütensiz beslenmeyle ilgili önemli açklamalarda bulundu. Doç. Dr. Yaar, glütenin buday, arpa ve çavdar gibi tahllarda bulunan bitkisel bir protein olduunu belirterek Glüten ilave edildii ürünlerin kvam almasn, esnekliini salar, balayc görevi vardr. Gda endüstrisinde; ekmek, makarna, bulgur, irmik, hazr soslar ve gdalarda bulunur. Gda endüstrisi yannda kozmetik ürünler, di macunu, tutkal gibi pek çok farkl alanda da kvam verici özelliinden dolay kullanlr. Glütenin içinde bulunduu buday, arpa ve çavdar tam tahl olarak kullanldklarnda, yani az ilendiklerinde içlerindeki glüteni korurlar. Tam tahl tüketiminin ise obezite, insülin direnci, eker hastal, kalp damar hastalklar ve inme geliiminin önlenmesinde faydal olduu pek çok çalmada gösterildi. Ayn zamanda zengin demir ve B vitamini kaynadr. Glüten ayn zamanda bir prebiyotiktir, yani barsaktaki faydal bakterilerin çoalmasn salayan bir gdadr diye konutu.
MODERN TARIMLA GLÜTEN LKL HASTALIKLAR ARTTI
Glütenin zararlar olup olmadn ise Doç. Dr. Yaar, öyle deerlendirdi:
Genetik olarak yatkn kiilerde glüten, ince barsaklarda alerjik bir uyar oluturarak baklk sistemini tetikler ve ince barsaklarda hasar oluturmaya balar. Bu immünolojik olay gerek sindirim sistemi ile ilgili, gerekse sistemik ikayetlere neden olur. Bu hastalk grubu çölyak hastal ve non-çölyak glüten hassasiyeti olarak tanmlanr. Günümüzde modern tarm sonucu genetik deiime uram yeni glüten molekülleri hayatmza girdi. Bu yaplar vücut için daha güçlü yabanc madde uyars oluturmakta, insan fizyolojisi ise bu antijenlere yabanc. Son yllarda glüten ilikili hastalklarn hayatmza çokça girmesinin temel nedenlerinden birisi budur.
HERKES çN UYGUN DEL
Doç. Dr. Bülent Yaar, glütensiz beslenmenin herkes için uygun olmadna dikkat çekerek, Maalesef son zamanlarda çok popüler hale gelmesinin temel nedeni daha salkl olduuna inanlmas. Ancak herkes için bu doru deil. çölyak hastal, non çölyak glüten hassasiyeti, buday alerjisi ve bir cilt hastal olan dermatitis herpatiformis, glütensiz beslenmenin yaam taz haline gelmesi gereken hastalklardr. Hashimoto tiroditi ve tip 1 diyabet hastalarnda da glütensiz diyetin faydal olabileceine dair kantlar var ancak halen rutin önermek için kantlar yetersizdir. Huzursuz barsak sendromu hastalarnn da bir ksm glütensiz diyet sonucu klinik olarak rahatlamakta dedi.
DYABET VE DAMAR HASTALIKLARI RSKN ARTIRABLR
Glütensiz beslenmenin potansiyel zararlarna ilikin Doç. Dr. Yaar, u bilgileri verdi:
D ve B12 vitaminleri, folik asit, demir, çinko, magnezyum ve kalsiyum eksiklikleri görülür. Glütensiz beslenme nedeniyle tercih edilen gdalar genellikle eker ve doymu ya içerii yüksek gdalardr. Metabolik deerlerdeki bozulmalar obezite riskini arttrr. 2017 ve 2018 yllarnda yaynlanan 2 geni katlml çalmada glütensiz beslenen kiilerde koroner arter hastal ve tip 2 eker hastal görülme sklnda art saptand. Glüten bir prebiyotik olduundan eksiklii barsak florasnda deiikliklere yol açar. Ayrca glütensiz ürünler oldukça maliyetlidir. Unutmamak gerekir ki glütensiz beslenme bir zayflama diyeti deildir, tedavi amaçl kullanlmaldr. Salkl bireylerin hayatlarndan glüteni çkarmalarnn kantlanm bir faydas yoktur.