Dünya Salk Örgütü, (DSÖ) 28 Temmuz tarihini Dünya Hepatit Günü olarak kabul ediyor.
Hepatit virüsünün Hepatit A (HAV), Hepatit B (HBV), Hepatit C (HCV), Hepatit D (HDV) ve Hepatit E (HAV) olmak üzere 5 çeidi mevcut ancak bunlardan en çok ölüme yol açanlar viral hepatitlere de neden olan HBV ve HCV virüsleri.
DSÖ tarafndan yaymlanan Küresel Hepatit Raporu : 2017ye göre, dünyada 325 milyon kiinin kronik HBV ya da HCV enfeksiyonuyla yaad tahmin ediliyor. Bu kiilerden çou hayat kurtarmaya yönelik test ya da tedaviye eriemiyor.
Rapora göre, 2015te 1,75 milyon kii HCV virüsü kapt, bu kiilerle birlikte dünyada HCV virüsüyle yaayan kii says 71 milyona ulat.
Hepatit virüsleri nedeniyle milyonlarca insan kronik karacier hastalklar, kanseri ya da ölümü riskiyle kar karya kalrken, 2015te 1,34 milyon kii viral hepatit virüsleri nedeniyle hayatn kaybetti.
En ölümcül hepatit virüsleri HBV ve HCV
Genellikle kan ve dier vücut svlaryla bulaan HBV kaynakl ölümlerde 2015te art gözlenirken, çocuklarda HBV alanmasnn kapsamnn artrlmas sayesinde hastala yakalanan kii saysnda azalma yaand.
Dünya çapnda 2015te doan çocuklarn yüzde 84ü önerilen 3 doz HBV as oldu. HBV asnn olmad dönemlerde, 1980-2000 döneminde 5 ya alt çocuklarda HBV kaynakl ölümler ortalama yüzde 4,7 iken, 2015te bu rakam yüzde 1,3e geriledi.
Ancak HBV asnn gelitirilmesinden önce doan ve u anda yetikin olan 257 milyon kiinin kronik hepatit B virüsüyle yaad tahmin ediliyor.DSÖ verilerine göre, Bat Pasifik bölgesinde nüfusun yüzde 6,2sini oluturan 115 milyon kii HBV virüsüyle bouurken bu oran Afrikada yüzde 6,1 yani 60 milyon kii olarak gözleniyor.
Bu bölgeleri yüzde 3,3 (21 milyon kii) ile Dou Akdeniz, yüzde 2 (39 milyon kii) ile Güney Dou Asya, yüzde 1,6 (15 milyon kii) ile Avrupa ve yüzde 0,7 (7 milyon kii) ile Amerika takip etti. Viral hepatit olarak adlandrlan bir dier virüs HCVnin bulamasnda, salk hizmeti veren yerlerde kullanlan güvenilir olmayan enjektörlerin kullanlmasnn büyük rol oynad belirtiliyor.
HCV, virüsü dünyada en çok yüzde 2,3 oranyla (15 milyon kii) ile Dou Akdeniz Bölgesinde, ikinci olarak da yüzde 1,5 (14 milyon kii) ile Avrupada görülüyor. Bu bölgeleri yüzde 1 (11 milyon kii) ile Afrika, yüzde 1 (7 milyon kii) ile Amerika, yüzde 1 (14 milyon kii) ile Pasifik, yüzde 0,5 (10 milyon kii) ile de Güney Dou Asya izliyor.
HAV, HDV ve HEV virüsleri
HAV sadece akut hepatite yol açyor ve çounlukla kirlenmi su ya da gda, veya enfekte olmu insanlar yoluyla bulayor. Güvenilir ve etkili as bulunan HAV nedeniyle 2015te yaklak 11 bin kiinin yaamn yitirdii tahmin ediliyor.
Hepatit Delta virüsü olarak da bilinen HDV, hali hazrda HBV virüsü olan kiilere genellikle kan yoluyla bulayor.HDV virüsü, HBVnin ilerleyiini hzlandryor ve uzmanlarn çounluu HBV enfeksiyonu kapanlarn yüzde 5inde HDV bulunduunu tahmin ediyor. DSÖ, HBV ile birlikte görüldüünden HDV kaynakl ölümlerin saysna ilikin tahminde bulunamyor.
çounlukla akut hepatite yol açan HEVnin ise dk ya da az yoluyla, temelinde kirlenmi su yöntemiyle bulat biliniyor. DSÖ, 2015te 44 bin kiinin HEV nedeniyle yaamn yitirdiini tahmin ediyor. Genellikle kendi kendini snrlayan HEV, baz hastalarda akut karacier yetmezliine yol açarken, hamilelerde ise yüksek ölüm oranlarna neden oluyor. Dou ve Güney Asyada yaygn görülen HEVnin önleyici as çinde gelitirilmi ve lisans alnm olsa da henüz dier ülkelerde kullanlmyor.
Tedaviye eriim oran düük
HCV virüsü için henüz bir a gelitirilmezken, HBV ve HCV tedavisine eriim oran düük seyrediyor. Viral hepatite ilikin DSÖ Küresel Salk Sektörü Stratejisi kapsamnda, 2030a kadar, HBV ve HCV vakalarnn yüzde 90nn test, yüzde 80inin de tedavi edilmesi amaçlanyor.
DSÖ raporuna göre, 2015te tüm HBV enfeksiyonlarndan yüzde 9u, HCV enfeksiyonlarndan da yüzde 20si tehis edildi. HBV tans konanlardan sadece yüzde 8i (1,7 milyon), HCV tans konanlardan da yüzde 7si (1,1 milyon) tedavi alabildi.