Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, bilgelik konusunda deerlendirmelerde bulundu.
Doru bilgiyi ayrt etmek kolay deil
Özellikle 20. yüzyln bilgelik yüzyl olduunu, 21. yüzyla ciddi bir bilgi veri taban ile girildiini kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Büyük veri tabannn en büyük bir güç olduu insanlk dönemine girdik. Bilgiye çok kolay ulalyor fakat bu bilginin içerisinde iyi, doru, güzel, faydal olan ayrt etmek çok daha önemli bir hale geldi. Daha önce böyle durumlarda bilge kiilere danlyordu. imdi bu kiilerin yerine arama motorlarna giriyorsunuz, birçok bilgiye kolayca ulayorsunuz ama bu bilgi benim için iyi mi, faydal m, geçerli mi, güvenli mi, deerli mi, deersiz mi, zararl m, deil mi insanolu buna karar veremiyor.dedi.
Bilgi ayr, bilgelik ayr kavramlar
Bilginin ayr, bilgeliin ayr kavramlar olduunu ifade eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, zaman zaman çok akll bilinen kiilerin de çok büyük hatalar yapabildiklerini söyledi. 21. yüzylda bilgelik daha çok bir ihtiyaç olacak diyen Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Bilgelie ihtiyaç olacak çünkü bu kadar bilgi bolluu hatta kirlenmesi içerisinde faydal, doru, geçerli bilgiyi nasl bulup çkarabileceiz? u anda bu konuda ciddi eksiklikler var. Herkes ualamyor. dedi.
Doru bilgeliin özeti: Bir Azeri atasözü
Son olarak kaleme ald Bilgelik Psikolojisi kitap serisinde yer verdii bir Azeri atasözüne iaret eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, çok güzel Azeri atasözü vardr. O kitaba onunla giri yaptm: Az yiyerem hekimle iim olmaz, düz giderem hkimle iim olmaz. diyor. Buradaki düz, doruluk anlamnda kullanlyor. Doru gidersen, dürüst olursan ve hkimle, mahkemeyle, kaosla, kanunla iin olmaz. Az yersen de salna zarar olmaz. Aslnda bir nevi bu bilgelik ite. Bu dou bilgeliin bir özetidir.dedi.
Hedonizmin olduu bu çada bilgelii kaybettik
Günümüz dünyasnda bu bilgeliin kaybedildiini belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Bu zamanda bilgi çanda, haz ve hz çanda o kadar hzl yayoruz ki hedonizmin olduu bu çada bilgelii kaybettik. Mesela Sokratesin talebesi Eflatun ve Aristonun insann mutluluunu hedonistik mutluluk ve eudaemonik anlam mutluluu diye ikiye ayryor. Hedonistik mutluluk kiinin zevk peinde koup, bir zevke ulanca mutlu olmas ama bu kayyor ve zevkler mutlu etmiyor. Günümüzde bütün zevklere ulatm yine mutlu deilim diyen insanlar çoald.dedi.
nsan tatmin edecek mutluluk anlam mutluluudur
Anlama bal mutluluun önemli olduunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, te bilgelik, bunu öretiyor. Anlam mutluluunu öretiyor. Zevk mutluluunu deil, anlam mutluluunu öretiyor. Zevk mutluluunda kii evim olsun, arabam olsun istiyor. Maddi beklentiler ortaya çkyor. Bir gün varlkl bir aileden bir hanmefendi bize bavurdu. Prlanta yüzüklerim var, spor arabam var, havuzlu villam var. Her eyim var ama yine mutlu deilim dedi. Aslnda burada cevap sorunun içindedir. Mutluluu bir maddeye balam. Anlam mutluluu deil, anlam mutluluu somut mutluluk. nsan tatmin edecek mutluluk, soyut mutluluktur; o da anlam mutluluudur. Hayatn anlama uygun geçirebilmektir. Bilgelik ite bunu öreten bir yoldur. dedi.
Alim bakalarna, arif kendine ekil veren insandr
Kültürümüzde yer alan lim, arif ve hikmet tabirlerine dikkat çeken Prof. Dr. Nevzat Tarhan, lim, bir konuda ilim sahibi ve bilgili olmaktr. Mesela depremle ilgili alimsen o konuda son sözü sen söylersin, senin görüün alnr, bilgin vardr. Alim insan en iyi bilgiyi insanlara anlatmaya çalr. Sokratesin bilgelik tanm da arife çok uyuyor. Arif, kendini tanyan kimsedir. Kendine ekil veren kimsedir. lim bakalarna heykel gibi ekil veren kimsedir. Arif kendine ekil veren kimsedir.dedi.
Bilgelik zarar vermemek ve iyilik yapmaktr
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, bilgeliin bir cümlede özetlenmesi gerekirse Bakasna zarar verme, iyilik yap eklinde özetleyenler olduunu belirterek Kimseye zarar verme, iyilik yap. Hiçbir eye zarar verme, iyilik yap. Özeti zarar verme, iyilik yap denebilir.
Bakalarna faydal olmak da bilgeliktir
Kiinin iyi insan olmasnn yan sra ahlaki deerlerinin, temel deerlerinin iyi olmasyla birlikte kiinin bakalarna faydal olmasnn da bilgelik olduunu belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Sadece kendine faydal olan kiiler benmerkezci kiilerdir. Bu kiiler zarar verme iyilik yap ilkesine uymam oluyorlar. Hikmet aray içinde olmak önemlidir. Yani hem kendimizi tanmamz hem bakalarn tanmamz hem de en doru, en iyi ekilde nasl yapmamz gerektiini düünmek önemlidir. Yerinde ve zamannda, neyi, nasl, nerede, ne zaman, niçin yapacan sorarak hareket edebilmek hikmetle hareket etmektir. 5N1K aslnda hikmet sorulardr. Onun için bu sorular, bizim hikmet bilgelii örenirken bu asrlardan gelen birikimleri ve bu çan dorularn sentez edebilmektir. diye konutu.
Bilgelikten ne anlaldnn da önemli olduunu ifade eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, O nedenle bilgelii sadece bir kenara çekilip yaayan bir kii olarak görmemek gerekiyor. Konfüçyüs bilgelii u ekilde tanmlyor: Kendi iç dünyasna düzen getiren bir kimse, önce sosyal hayatna ev ilerine düzen getirir. Daha sonra devlet ilerine düzen getirir diyor. Bilgelii böyle tarif etmi. dedi.
Bilgeliin hayatn her alannda uygulanmas gereken bir kavram olduunu ifade eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Kii eer bir yöneticiyse kendi ilerini, kendi iç düzenini, sosyal ilerini ve irketin ilerini yönetiyorsa, bunlar düzenli bir ekilde yürütebilmek aslnda bunlar yapabilmek bilgeliktir. Bilgelerde vizyon önemlidir. Sadece bugünü iyi yönetmesi yetmiyor, be sene on sene sonrasn uzun vadeli düünme ve tahmin edebilirlik çok önemlidir. dedi.
Psikoloji çareyi bilgelikte buldu
Günümüzde insanln refah seviyesinin çok yükselmesine ramen suç ve iddettin arttn kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Dünya genelinde intihar artm durumda, boanmalar artm durumda. Böyle bir durumda insanlar varlkl ama mutlu deil. Psikoloji bilgelii aratrd. çareyi, çözümü bilgelikte buldu. Bununla ilgili bilim dal geliti mutluluk bilimi, pozitif psikoloji deniyor. Dünyann önde gelen üniversiteleri bunu ders olarak veriyor. Bu iyilik bilimi diye de geçiyor. Bu bilgelik öretisi küresel ihtiyacnn bir ifadesidir. Hepimizin ihtiyac var buna.dedi.