Psikiyatri Uz. Dr. aban Karayaz, dikkat eksiklii ve hiperaktivite bozukluu hakknda bilgi verdi.
Hiperaktivite ve ar hareketlilik doru orantl
lkokul çana gelmi çocuklar ile ortaokul ve liseye geçi döneminde, velilerin ve öretmenlerin, derste sakin kalamyor ve dikkatini toplayarak derslere odaklanamyor eklindeki söylemleri çocukta aslnda dikkat eksiklii ve hiperaktivitenin belirtisi olabilir. Bu tip çocuklar toplumda yaramaz, tembel ve haar olarak nitelenirken, asl problem genellikle gözden kaçmaktadr. Hiperaktif çocuklarn yatlar ile karlatrldnda ar hareketlilii hemen fark edilebilir. Eitim hayatna yansyacak bu sorunun daha da karmak bir hal almamas için uzman yardm gerekir.
Erkeklerde görülme skl daha yüksek
Erkek çocuklarda yaygnl 2-3 kat daha fazla olan hiperaktivite sorununun olumasnda; biyolojik, psikolojik, genetik ve sosyal etkenlerin katks olduu düünülmektedir. Anne karnnda bebein ar hareketli olmas, doum sonras gözlenen hareketlilik ve uyku düzeninde in bozuk olmas gibi belirtiler nedeniyle bu sorunun erken yata balad düünülmektedir.
Doru tehis için ya önemli
çocuun sosyal etkileimini ve akademik baars etkileyen dikkat eksiklii ve hiperaktivite bozukluu önemli bir rahatszlktr. Bu sorunun tehisi ise psikiyatrik deerlendirme, ölçüm araçlar ile aileden ve öretmenden alnan bilgilerin nda konulmaldr. 4 yandan önce çocuun hareketleri ve mizac sk deitii için sklkla hastalk okul çanda tehis edilir. Bu nedenle hiperaktivite tans konulabilmesi için çocuun 6 ya ve üzerinde olmas, mevcut belirtilerin 6 aydan uzun süre görülmesi gerekir.
Doru tedavi ile yaama kazandrlabilir
Okul çandaki çocuklarn ortalama %5inde görülen dikkat eksiklii ve hiperaktivite doru bir ekilde tedavi edildiinde, çocukta olumlu deiimler ve topluma adapte olmas yönündeki davran ekilleri kendini göstermektedir. Sorunun sosyal ve akademik bir boyuta ulamamas, hiperaktif çocuklarn davranlarnn anne, baba ve dier aile fertleri üzerinde stres yükü oluturmamas, okul ve arkada ilikilerindeki sorunlar yaanmamas ve tüm bunlarn bir bütün olarak çocuun, hayatlar boyunca baarszlklarla karlamamas için etkili bir tedavi gereklidir.
Bu süreçte öncelikle ilaçlar, davranç yaklam, aile ve oyun terapileri ile destekleyici cihazl tedaviler kullanlmaktadr.
Bu belirtilerden bazlar varsa dikkat:
Hiperaktif çocuklarda; dikkat, hareketlilik ve dürtüsellik olmak üzere 3 alanda belirtiler ortaya çkar. Dikkat eksikliinin ön planda olduu tip, hiperaktivite ve dürtüselliin ön planda olduu tip ve her ikisinin kark olarak bulunduu tip olmak üzere 3 farkl görülme ekli vardr.
Aadaki belirtiler sorunun tehisi için önemlidir:
Dikkat söz konusu olduunda belli bir ie ve oyuna kendini veremez, çok sk hata yapar, ileri yarm brakr ve kendisiyle konuulurken dinlemiyormu gibi görünür.
Ev ödevi ve ders içi etkinlikleri yapma konusunda dirençlidir.
Eyalar sürekli olarak kaybeder. Günlük etkinliklerde ise en önemli belirti unutkanlktr.
Ar derecede hareketlidir. Oturduklar yerde elleri ve ayaklar sürekli hareket eder. Belli bir alanda uzun süreli oturamaz. Eyalarn üzerine çkp, saa sola koturur. Bitmek bilmeyen bir enerjileri olduu düünülür. çok konuur, sakin bir ekilde oyun bile oynayamaz.
Sorulan soru daha bitmeden yant verir. Bakalar konuurken araya girer, srasn beklemede sabrszdr. Oyun oynarken de araya girerek, sonuçlarn düünmeden eyleme geçer.
Baz durumlarda dürtüsellik ön planda olabilir. Kardee kar uygulanan iddet, anne babaya kar direnç, akran oyunlarnda uyumsuzluk ve öfkeye meyil, bamllk yapc maddelere eilim, sonu düünülmeden yaplan tehlikeli eylemler dürtüselliin belirtileri içerisinde olabilir.