Filiz YAA
DYARBAKIR(SÖZ)-Prof. Dr. smail Gömceli, kaln barsak kanseri hakknda bilinmesi gerekenleri anlatt.
Hücrelerin kontrolsüz çoalmas sonucu kanser geliiyor
Vücudun tüm hücreleri normal olarak büyür, bölünür ve ardndan vücudun salkl ve düzgün çalmasn salamak için ölür. Bazen bu süreç kontrolden çkar. Kolon ve rektumu kaplayan hücrelerin kontrolsüz çoalmas sonucunda kolorektal kanser geliebilir. Kaln barsaktan balayan kansere kolon, anüse daha yakn yaklak 15 cmlik kaln barsak ksmndan gelien kanserlere ise rektum kanseri denir. Bu organlardan herhangi birini etkileyen kanserler de kolorektal kanser olarak adlandrlr.
Kesin nedeni bilinmiyor
Kolorektal kanserlerin çou poliplerden geliir. Kolorektal kansere yol açan kanser öncesi kolon poliplerinin geliiminin kesin nedeni bilinmemektedir. Polipler; hücre DNAlarnda bir dizi anormallik ortaya çktktan sonra deierek, kansere dönüebilir. Kolonoskopi srasnda bir polip bulunursa, genellikle çkarlr. Kolonoskopi srasnda çkarlan polipler daha sonra bir patoloji uzman tarafndan incelenir ve kanserli veya kanser öncesi hücreler içerip içermediklerini belirlemek için deerlendirilir.
Genç yata da test yaptrmak gerekebilir
En iyi tarama yöntemleri dkda gizli kan testleri ve kolonoskopidir. Bu tür tarama testlerine balama ya risk faktörlerine, özellikle de ailede kolon ve rektum kanseri öyküsüne baldr. Ailede kolorektal kanser veya polip öyküsü olmasa bile, genç yalarda bile kolorektal kansere iaret edebilecek belirtilerden herhangi biri mevcutsa zaman kaybetmeden bir uzmana bavurulmas önemlidir.
Kaln barsak kanserinin belirtileri u ekilde olabilir:
Tuvalet alkanlnda deiiklik
Gaita içinde ya da üzerinde kan
Açklanamayan kanszlk (Anemi)
Karn ars ya da pelvik ar
Açklanamayan kilo kayb
Kusma
Kolorektal polip ve kanser gelitirme riskini artran baz faktörler unlard
Ya: Yalandkça kolorektal polip ve kanser gelime riski artar. Kolorektal kanser 50 yan üzerindeki kiilerde daha sk görülür, ancak daha genç yetikinlerde de kolorektal kanser geliebilir.
Dier tbbi durumlar: Tip 2 diyabet, önceki kanser öyküsü, inflamatuar barsak hastal öyküsü gibi tbbi durumlar ve Lynch sendromu, ailesel adenomatöz polipozis gibi kaltsal durumlar kolorektal kanser gelime riskini artrabilir.
Yaam tarz: Alkol ve tütün kullanm, yeterince egzersiz yaplmamas ve/veya fazla kilo kolorektal kanser gelime riskini artrabilir. Özellikle sigara, kanser öncesi polip ve kolorektal kanser riskini artrr. Ya ve kalori bakmndan yüksek ve lif, meyve, sebzelerden düük bir diyet, kolorektal kanser gelime riskinin daha yüksek olmasyla ilikilendirilmitir.
Taramalara zamannda balamak gerekiyor
Kolorektal kanser riski tayan kiilerin 45 yanda, ortalama risk altndaki bireylerin en geç 50 yanda düzenli taramaya balamalar önerilir. Ancak kiisel veya aile geçmiinde kolorektal polipler, kanser veya inflamatuar barsak hastal öyküsü varsa taramann 45 yandan önce balamas gerekebilir. Kolorektal polipler ve kanser her iki cinsiyeti de etkilediinden erkekler ve kadnlar taramadan geçmelidir. Kolorektal kanser, kanserin evresine göre tedavi edilir. Tedavi seçenekleri; deneyimli bir merkezde, deneyimli bir ekip tarafndan uygulanacak olan cerrahi, kemoterapi ve radyoterapidir.