ç Hastalklar Uzman Dr. Aytaç Karada, ülkemizde ortalama yaam süresinin 78 yla çkmas ve geriatrik popülasyon olarak adlandrlan 65 ya üstündeki kiilerin orannn yüzde 8.3e yükselmesi nedeniyle kronik hastalklarn saysnn beklenildii gibi arttn belirterek çocuklar, hamileler, yallar ve kronik hastal olanlar uzun süreli açla ve sv kaybna kar daha duyarldrlar. Yaz orucu gibi uzam açlk dönemlerinde metabolik hzmz yavalayaca için halsizlik, mide boalmasnda yavalama, eker düüklüü olmakta; bu durum ise kronik hastal olanlar olumsuz etkilemektedir. Oruç tutmak için mutlaka kontrolden geçip doktor onay almalarn öneriyorum diyor. Dr. Aytaç Karada, kronik hastal olanlara özel uyarlar ve önerilerde bulundu.
Mide-barsak hastalklar
Mide-barsak problemi olan hastalarn büyük bir ksm iftar açtktan sonra hastane acillerine bavurmak zorunda kalyor. çünkü hzl yemek, yemek srasnda bol su içimi, mideyi gerecek ekilde çok yemek iftar açtktan sonra mide-barsak ikayetlerinin artmasna neden oluyor.
Ne yapmal?
* Yemek srasnda ar su içmeyin. Su içimini saatlere yayn.
* Lifli, sulu, zeytinyal, sebzeli Akdeniz tipi beslenin.
* Hzl yemeyin, besinleri iyi çinemeden yutmayn, yemekten sonra hemen yatmayn.
* Ar yal, baharatl yiyecekler ve erbetli tatllardan kaçnn.
* Karnnzda ikinlik ve gaz varsa; süt, süt ürünleri ve glutenden fakir beslenin.
Diyabet
Tip 1 diyabet hastalarnn tamam ve insülin kullanan Tip 2 diyabet hastalarnn oruç tutmas sakncal. Azdan eker ilac kullananlar; açlk-tokluk kan ekeri seviyeleri ve son üç aylk kan ekeri ortalamalar makul seviyelerde ise doktorlarna danarak oruç tutabilirler. Sabah aç karnna ilaç kullanan diyabet hastalarnn hipoglisemi riskinden dolay doktor kontrolünde açlk eker hap deitirilmeli.
Ne yapmal?
* ftar ve sahurda karbonhidrat ile yadan zengin beslenmeyin.
* Yumurta, süt, tuzsuz peynir gibi düük glisemik indeksi olan ve yava sindirildii için tokluk hissi veren, kana yava salnd için kan ekerinin dümesini engelleyen gdalar tüketin.
* Pide, makarna, pilav gibi kan ekerini hzl yükseltip düüren besinlerden kaçnn.
* ftar ve sahur arasnda, saatlere yayarak mutlaka en az 2 litre su için.
* ftardan sonra tatl yeme istei olduunda en az 1 saat bekleyin. erbetli tatllardan kaçnn. ekeri azaltlm sütlü tatl tercih edin.
Solunum sistemi hastalklar
Nefes açc spreyler, buhar tedavileri akcierden emilemedii, sistemik dolama katlamad için orucu bozmuyor. Astm, KOAH hastalar reflüye kar önerilere uymadnda kuru öksürük ve nefes darl ataklar artabiliyor.
Ne yapmal?
* Öle scanda evden dar çkmayn, açk renkli ve geni kyafet giyin.
* Kendinizi yormayn. Eve gelince lk suyla du al gün içinde boyun-el bilekleri, aln ve ensenizi suyla serinletin.
* Sahur ve iftardan hemen sonra uzanmak reflüyü artrdndan hemen yatmayn.
* Hzl ve fazla yemek reflüyü artrdndan yava ve lokmalar iyi çineyerek yiyin, midenizi suyla doldurmayn.
* Terlemeyle kaybedilen su balgam koyulatraca için iftarla sahur arasnda saatlere yayarak mutlaka 2-2,5 litre su için.
Kalp, yüksek tansiyon
Hipertansiyon hastalarnn oruç tutmas sakncal. Ancak tansiyon hastal kontrol altnda olanlar ve ek komplikasyonlar olmayanlar, doktor kontrolünde ilaç saatleri yeniden düzenlenerek oruç tutabilir. Eer doktorunuz onay verdiyse, kurallara uymak kaydyla oruç tutmann huzuru ile tansiyon düzene bile girebiliyor.
Ne yapmal?
* Tansiyonunuzu gün içerisinde daha sk kontrol edin ve herhangi bir sknt hissettiinizde mutlaka salk kuruluuna bavurun.
* lacnz içmeyi ihmal etmeyin.
* Günee öle saatlerinde çkmayn, çkarken apka takn.
* ftar ile sahur arasnda en az susamam olsanz bile 2 litre su için.
* Tuzlu peynir, tuzlu zeytin, turu, maden suyu, beyaz ekmek gibi besinlerden kaçnn, tuzsuz ekmek tüketin.
Böbrek hastalklar
Yaz oruçlar hem ar scaklara bal su kaybnn çok olmas hem de uzun açlk süresince vücuda su almnn az olmas nedeniyle böbrek sal açsndan önemli. Evre 1-2-3 böbrek yetmezlii hastalar çok sv alabiliyorsa ve elik eden hastal yoksa kreatinin, üre kontrolü yaplarak oruç tutabilir. Ancak diyalize giren evre 5 ve diyaliz hazrl yaplan evre 4 hastalarnn mutlak surette oruç tutmas sakncal.
Ne yapmal?
* Doktorunuz onay veriyorsa, kreatinin ve üre düzeylerine baktrarak oruç tutabilirsiniz. Ancak testlerin Ramazan süresince en az 1 defa tekrarlanmas gerekir.
* Sv almna dikkat edin, iftar ile sahur arasnda saatlere yayarak mutlaka en az 2 litre su için.
* Su kaybnn youn olaca öle scaklarnda dar çkmamaya çaln.
Migren
Dr. Aytaç Karada, Migren hastalarnda uyku ve yemek düzenine riayet edilmesi, sahura kalklarak oruç tutulmas, migreni artran yiyeceklerden uzak durulmas halinde ba ars ataklar seyrekleirse oruç tutulabilir diyor.
Ne yapmal?
* Doktorunuz oruç tutabileceiniz konusunda onay verdiyse, ilaçlarnz Ramazana göre ayarlayarak düzenli için.
* ftarla sahur arasnda bol su tüketin.
* Düzenli uykunuzu almaya özen gösterin.
* Açlkla birlikte artacak stres, migren atan artraca için oruçluyken, gün içinde stresi minimalize edecek ekilde hayat tarznz düzenleyin.
* Migreni tetikleyen, özellikle koruyucu madde bulunan sosis, salam, sucuk gibi arküteri ürünleri ile çikolata, turu, kabuklu çerezler gibi besinlerden uzak durun.