Uzun süre ayakta kalarak i yapanlar ile baz meslek gruplarnda kask ftnn çok çabuk oluabildiini belirten Op. Dr. Hasan Uzer, kask ftklar ve tedavi yöntemleri ile ilgili bilgi verdi.
Kask ftklar, karn içindeki organlarn (ince barsaklar, barsak yalar gibi), karn duvarndaki zayf bölgelerden çkarak cilt altnda ilik oluturmasdr. Tüm yaam boyunca erkeklerin % 27si, kadnlarn %3ünde bu sorun görülmektedir. Dünyada her yl ortalama 20 milyon kiinin kask ft ameliyat olduu bilinmektedir. Genellikle knma, öksürme, haprma, zorlanma gibi karn içi basncn artran sebepler ilii belirgin hale getirmektedir. Eer ftk skmaz ise yatnca kaybolmaktadr.
KASIK FITIININ 3 TP BULUNUYOR
Direkt, indirekt ve femoral ftk olarak snflansa da obturator ftklar da görülebilmektedir. ndirekt ftklara toplumda sk rastlanmakta, her yata görülmekte ve testislere kadar inebilmektedir. Direkt ftklar ise adndan da anlalabilecei gibi direkt olarak karn duvarnn zayf bölgesinden çkan ve ya ilerledikçe görülme riski artan ftklardr. Femoral ftklar ise daha nadir görülür. Kadnlarda daha sktr ve ftn boulma riski dier tiplerden daha yüksektir.
KASIK FITIKLARI NEDEN OLUUR?
Kask ftnn nedenleri doumsal ya da edinsel (sonradan) olabilir. Doumdan hemen sonra anatomik olarak kapanmas gereken açklklardan geliebilecei gibi ar kaldrma, kabzlk, knma, yallk, ar kilo alma ya da zayflama, kronik öksürük, idrar ve büyük abdest güçlüü sonucu oluabilir. Ayrca gebelik, kolajen sentezi azalmas, karn kaslarn zorlayc hareketler ve sigara kullanm gibi birçok sebepten de edinsel olarak geliebilir.
Ar kaldranlar ile uzun süre ayakta kalarak çalanlarda (kuaför ve garson gibi) daha fazla görülmektedir. Özellikle arlk çalan sporcular ile arlk kaldrmak zorunda olan meslek gruplarnda kask ft çok kolay oluabilmektedir.
KASIK FITIININ BELRTLERNE DKKAT!
Kask ftklar balangç aamasnda hiçbir belirti vermeyebilir. Hekim muayenesinde fark edilene kadar kii kask ftndan haberdar olmayabilir.
Kask ftnn en sk görülen belirtisi kask bölgesindeki ve testislerdeki iliktir. ilik bölgesinde ar ve yanma olabilir. Karn içi basncnn artt durumlarda ikayetler artar, yatnca azalr.
Ar yemeklerden sonra kramplar eklinde görülebilir, kabzla neden olabilir. Tüm bu ikayetler aslnda barsaklarn geçici olarak ftk kesesi içine girip çkmasyla olumaktadr. Eer ftk çkyor ancak içeri girmiyorsa, içindeki barsak ve barsak yalar boulmu demektir. Bu durum boulmu ftk, skm ftk, inkarsere herni, strangüle herni eklinde tanmlanr.
Bulant, kusma, itahszlk, gaz ve büyük abdest çkaramama, karn ikinlii, ate, ftk bölgesinde kzarma ve morarma gibi belirtiler ortaya çkabilir. Acil bir durumdur, acil ameliyatla ftn tamiri ve barsan yeniden kanlanmas salanmaldr aksi takdirde barsaa yeterince kan gitmemesine bal barsakta çürüme, delinme, peritonit (karn zar iltihab) balayacaktr.
Tek tedavisi cerrahidir
Kask ftklar doal seyrine brakldnda küçülme ya da iyileme olmayaca ve ilaçla tedavisi olmad için tehis koyulunca tek tedavi cerrahidir. Ftk cerrahisinde amaç ftk kesesini olmas gerektii batn içindeki yerine yerletirilmesi ya da çkarlmasdr. Amaç ftklamaya sebep olan ksmi kusurun (defektin) kapatlmas ve bir daha olmamas için mele salamlatrlmasdr. Cerrahi tedavi öncesinde lokal anestezi, genel anestezi ya da belden uyuturma (spinal anestezi) eklinde uygulanabilir. Açk ya da kapal yöntemle onarm yaplabilir. Kapal yöntemler de kendi içinde karn zar ile cilt arasndan yaplan (TEP) yada karn içinden yaplan (TAPP) yöntemleriyle yaplabilir.
Kapal ameliyatlar avantajl
Son yllarda ftk ameliyatlar kapal olarak gerçekletirilmektedir. Eer ters etki eden bir durum (kontrendike) yoksa laparoskopik cerrahi tercih edilebilir. Cerrahi tedaviden 5-6 saat sonra hastalar yiyip içebilmekte ve ayaa kalkabilmektedir. Bir gece hastanede takip edilip, ertesi gün taburcu edilmektedirler. Ameliyattan sonraki 3-6 aylk sürede yama yapmas olaca için hastalara 3 kilogramdan fazla ar yük kaldrmamas, kabz kalmamas, ar egzersizlere ara vermesi, öksürüp ve haprrken o bölgeye destek olmalar önerilmektedir. Ameliyat sonrasnda ameliyat bölgesinde hematom, me enfeksiyonu ve testislerde morluk gelimesi gibi nadir komplikasyonlar da geliebilmektedir.
yileme süresi kapal ameliyatla daha hzl olduundan enfeksiyon riski düüktür.
Açk ameliyatlarda yara izi kalrken, kapal ameliyatlarda iz miktar çok daha azdr.
Kapal ameliyatlar sonrasnda ar seviyesi düükken, açk ameliyatlar sonrasnda ortaya çkan ar seviyesi yüksektir.
Kapal ve açk ameliyatlarda ftn yeniden oluma oran ayndr. Ftn tekrarlamas için cerrahlarn uygulad teknik önemlidir. Ameliyatlar uzman ve tecrübeli cerrahlarn yapmas gerekir.
Kapal ameliyatlar sonrasnda iyileme daha hzl olduu için normal yaama dönü daha erken olmaktadr.