Sedef hastalnn farkndalk günü olan Dünya Psoriasis Günü dolaysyla, hastaln tan ve tedavileri konusunda Psoriasis çalma Grubu Yürütme Kurulu bakan Prof. Dr. Erkan Alpsoy unlar söyledi:
Türkiyede 800 bin sedef hastas var
Sedef hastal toplumda sk görülen, ataklarla birlikte genellikle uzun süre devam eden bir hastalktr. Farkl görünümlerle karmza çkabilir. En sk görülen plak tipinde (Psoriasis vulgaris), salam deriden keskin snrla ayrlabilen, deriden kabark kzarklklarn üzerini kaplayan ve hastala ismini veren sedef veya gümü renginde kepeklenmeler (pullanmalar) tipiktir.
Sedef hastal sk görülen bir hastalktr. IFPAnn verilerine göre tüm dünyadaki sedef hastas says en az 125 milyondur. Türkiyede sklk yaklak %1dir. Bu sonuç Türkiyede 800 bin sedef hastasnn varlna iaret eder. Sedef hastal erkek ve kadnlarda eit oranda görülür. En sk 20-30 yalar arasnda balar.
Sedef Hastal neden olur?
Sedef hastalnn nedeni tam olarak bilinmemektedir. Hastaln baklk sistemi, genetik ve çevresel faktörlerin karlkl etkileimi sonucu gelitii düünülür. Sedef Hastal bulac deildir.
Sedef Hastaln tetikleyen faktörler nelerdir?
Sedef hastalna yatkn bireylerde aadaki faktörler tetikleyici rol oynamaktad
1-Fiziksel travmalar, kama, ovalama ya da yolma gibi aktiviteler, banyoda liflenme veya keselenme gibi uygulamalar
2-Güne nlar lml dozlarda güne n hastalk belirtilerini iyiletirirken, ar günelenme veya güne yanklar
3-Enfeksiyonlar; özellikle streptokok nedenli boaz enfeksiyonlar baklk sistemi araclyla, genetik yatknl olan bireylerde hastal balatabilmekte veya yeni ataklara neden olabilmektedir.
4-Ruhsal stresler; baz hastalardan sedef hastalnn balangcnda veya yeni bir atak öncesinde youn ruhsal stres öyküsü alnabilmektedir.
5-laçlar; baz ilaçlar (azdan veya damar yoluyla alnan kortizon, stma ilaçlar, ruhsal hastalklarda kullanlan lityum, tansiyon ilaçlarndan beta blokerler, interferon, baz ar kesiciler, vb.) hastaln geliimine veya iddetlenmesine yol açabilmektedir.
6-Sigara ve ar alkol tüketimi; baz hastalarda sedef hastalnn ataklarna neden olabilmektedir.
Sedef hastal bulac deildir. Mikroplarla gelien bir hastalk olmad için hastaln bir bakasna bulatrlmas söz konusu deildir.
Sedef hastal irsi midir?
Sedef hastalnn ortaya çkmas için genetik bir yatknlk söz konusudur. Yakn kan ba olan bireylerde sedef hastalnn görülme sklnn toplumdaki dier bireylere oranla daha fazla olmasdr.
Sedef Hastal yalnzca derinin hastal deildir
Hatta sedef hastal kalp ve damar hastalklar, obezite (imanlk), iltihapl barsak hastalklar gibi ek hastalklarn geliimine katkda bulunuyor olabilir.
Sedef Hastal eklemleri de etkileyebilir
Sedef hastal kabaca her 10 hastadan 2sinde eklem ikayetlerine neden olabilir. Eklem yüzeyleri ile birlikte eklem balar, kirileri ve eklem zarlarn etkileyebilir. ikayetler tek bir ekleme (diz eklemi, kalça eklemi vb.) snrl olabilir. Hastalarn önemli bir bölümünde romatoit artrite benzer ekilde ve özellikle el eklemleri etkilenir. Eklemlerde ar, kzarklk ve ilik gözlenir.
Sedef hastal nasl bir yol izler?
Sedef hastal önceden kestirilemeyen ataklar ve iyilik dönemleri ile genellikle uzun süreli bir seyir izlemektedir. Hastaln belirtileri ve iddeti kiiden kiiye ve hatta ayn kiide zaman içinde deiiklik gösterebilir. Genel olarak hastaln iddeti zaman içinde (ileri yalarda) azalma gösterir.
Sedef hastalnn tans klinik bulgularla konulabilmektedir. Tan zorluunda tutulan deriden küçük bir parça alnarak (deri biyopsisi) histopatolojik inceleme ile tan kesinletirilebilir.
Kamayn, keselemeyin ve ar günelenmeyin
Son yllarda hastalkla ilgili bilgilerimizin artmas, yeni ve etkili tedavi seçeneklerinin kullanlmaya balanmas ile hastalk daha etkili bir ekilde tedavi edilebilmektedir. Sedef hastal uygun tedavi ile kontrol altna alnabilmekte ve uzun süren iyilik dönemleri salanabilmektedir. Hastaln tedavisinde taraflarn (hekim, hasta ve hasta yaknlar) i birlii içinde olmas ve uyum içinde çaba göstermesi tedavinin ayrlmaz bir parçasdr. Yukarda sözü edilen ve hastal alevlendirebilecek her türlü uygulamadan (kama, banyoda liflenme, kese, ar günelenme, vb.) mutlaka kaçnlmaldr.
Tedavisinde hangi ilaçlar kullanlr?
laç seçiminde ve tedavi sürecinde belirleyici olan hastann ya, tedaviye uyumu, hastaln yaygnl, belirtilerin yerleim yeri, trnaklarn tutulum iddeti ve eklem tutulumu, hastaln yaam kalitesi üzerine olan etkisi gibi parametrelerdir. Seçilecek tedavi ekli ve uygulama yolu, tedavinin süresi, ilaçlarn dozu hekim tarafndan düzenlenir. Hastaln tedavi ve izleminde hekimlerin bilgi, tecrübe ve ibirlii içinde çalmalar ne kadar gerekliyse sedef hastalarnn önerilen tedaviye uyumu da o denli önemlidir.
En sk karlalan snrl tutulumlu sedef hastalnda yan etkilerin daha az olmas ve uygulama kolayl nedeni ile öncelikle yerel (sedef yaralar üzerine uygulanan) tedavi yöntemleri tercih edilir. En sk kullanlan ilaçlar; keratolitikler (deri yüzeyindeki kepekleri uzaklatran ilaçlar), kortikosteroidler, antralin, kalsipotriol (sentetik D vitamini), kalsinörin inhibitörleri ve fototerapidir.
Yerel tedavilere dirençli, yaygn tutulumlu olgularda kullanlan sistemik tedavilerin banda, metotreksat, siklosporin-A ve retinoidler gelmektedir. Bu tedavilerin dnda yaygn kullanlan, oldukça etkili bir uygulama PUVA tedavisidir. Son yllarda biyolojik ilaçlar da yukardaki tedavilere yantsz olgularda kullanlmaktadr.
çözüm sadece modern tp
Sedef hastal gibi uzun süreli seyir gösteren hastalklarda alternatif tedavi araylar gündeme gelebilmektedir. çou kez çaresizlik duygusu içinde yeni bir umut olarak ve bilimsel olarak kantlanm etkileri bulunmayan alternatif olduu öne sürülen tedavilere sarlan hastalar sklkla büyük bir hayal krkl yaayabilmektedir.
Bilimsel etiketi ile de hastalara sunulabilen bu alternatif tedavi ürünleri hastalk üzerinde olumsuz ve bazen geri dönüü olmayan sonuçlar dourabilmektedir. nsan salnn sürdürülmesinde, hastaland zaman snlacak ve güvenilecek tek liman modern tptr. Sedef hastal için çare arayanlarn bavuraca doru adres bu hastaln birinci derecede tan, tedavi ve izleminden sorumlu olan Deri ve Zührevi Hastalklar Uzmanlar olmaldr. Hastalarmz ve yaknlar etkinlikleri söylentilerin ötesine geçemeyen, ifa salad iddia edilen ancak hiçbir ekilde bilimsel kant olmayan alternatif tp uygulamalarna kendi salklar için önem vermemelidir.