Daha çok yallarda görülen inme hastal artk gençlerde de görülüyor. Türk Nöroloji Dernei Bakan Prof. Dr. erefnur Öztürk, inmenin her ne kadar ileri yataki hastalarda ortaya çkt bilinse de gençler için de ciddi risk faktörlerinin olduunu belirtti.
Öztürk, nme, ileri yan hastaldr çünkü pek çok risk faktörüne bal olarak ileri yata daha kolay ve daha sk bir ekilde ortaya çkyor. Hipertansiyon, diyabet, obezite, hiperlipidemi (kan yalarnn yüksek olmas) kalp hastalklar, aritmi, kronik böbrek hastal gibi durumlarda inme elbette ki çok daha kolay ortaya çkyor. Bunlar yala birlikte artan risk faktörleridir. Gençlere özgü risk faktörleri de var; damar hastalklar, kan phtlama hastalklar, çeitli kalp hastalklar, ilaç madde kullanmlar, alkol ve sigara biraz daha ön plana çkabiliyor. Hareketsiz yaam gençlerde ve ileri yalarda çok önemli diye belirtti.
SALIKSIZ BESLENENLER COVID-19U DAHA AIR GEçRYOR
leri yalar için de yaam tarz deiikliklerinin önemli olduuna dikkat çeken Prof. Dr. Öztürk, sözlerini öyle sürdürdü: Salksz beslenme, yetersiz sebze ve meyve tüketimi, günde en az yarm saat aktivite göstermemek inmeyi tetikleyen faktörlerdir. Bu faktörler kiide inme görülmesini kolaylatryor. Risk faktörleri Covide yakalanmay biraz daha kolaylatryor çünkü genel salmz bozuluyor. Daha da önemlisi risk faktörleri olan birisi Covid-19a yakalanmsa, hastal dier bireylerden çok daha ar bir biçimde geçiriyor. Youn bakma girme oranlar da çok daha yüksek. Durumlarnn youn bakmda bozulma olasl da çok yüksek. Tek bana hipertansiyon varl bile hastalarn akbetini negatif yönde etkiliyor; ancak kiide birden fazla risk faktörü varsa youn bakmda virüsle mücadele edebilme durumu zorlayor. Tüm dünyaya baktmzda youn bakmlarda kaybedilen hastalarda bu risk faktörleri varsa ve yalar ileriyse virüsle savaabilme baarlar düük oluyor.
EN ÖNEML NEDENLERN BAINDA SGARA
nmenin 65 yandan sonra kadnlarda, genç nüfusta da erkeklerde daha fazla görüldüünü vurgulayan Prof. Dr. Öztürk, nme riski erkeklerde 65 ya öncesinde daha fazla. Sigara içmek de çok önemli bir faktör. Sigara Covid-19un kötü seyretmesinde önemli rol oynar. Riski 14 kat artrr. Sigara içme oran ülkemizde de tüm dünyada da erkeklerde çok daha fazla. Kronik akcier hastalklar da erkeklerde çok daha fazla. Evde izole yaayan hanmlar dikkate alrsak sosyal bula riski de erkeklerde daha fazla ama bunda sigarann ve kronik akcier hastalklarnn çok belirleyici bir rolü olduunu düünmek mümkün dedi.
COVID-19A BALI NME KENDN NASIL ANLAILIR?
Bir kiide ayn anda hem Covid-19 hem inme meydana gelebileceini söyleyen Prof. Dr. Öztürk, Bu konuda yaplm oldukça fazla yayn var. Covid hastalarnda görülen inmenin belirtilerinde bir deiiklik olmuyor. Ani gelien yüzde asimetri, kol ve bacakta kuvvet kayb, konuma bozukluu, duyu ve bilinç kayb, baz durumlarda ba dönmesi ve görme kayb ile ortaya çkabilir.
Ate ve solunum zorluuyla balayan ve ayn zamanda da konuma bozukluu ile kuvvet kayb yaayan bir hasta geldiyse, bu kiinin üpheli bir temas da varsa hastamz Covid-19 hastalna yakalanm ve ayn zamanda iskemik bir inme de geçiriyor anlamna gelir. Covid-19 baladktan sonra kii inme geçiriyor olabilir ya da zaten inme risk faktörlerine sahiptir ve pandemi döneminde olduumuzdan Covid-19lu bir bireyle temas olmutur. kisini tesadüfi olarak ayn anda geçiriyor olabilir ama bu, tedavi yaklammz etkileyebilir eklinde konutu.
KORONAVRÜS PIHTILAMAYI ARTIRIYOR
Prof. Dr. Öztürk, Covid-19un phtlamaya daha fazla eilim yarattn kaydederek, Zaten biz hastalarmz damar açc yöntemlerle her türlü tedavi ediyoruz ama hem Covid için kullandmz ilaçlar hem de Covidin yaratm olduu phtlama var. Tedavi rejimimizi dikkatli bir ekilde gözden geçirmemiz, phtlamay engelleyecek daha etkin bir tedavi emas uygulamamz ve hastalar daha yakndan takip etmemiz gerekiyor. Özel koullarda Covid-19 bulandan hem hastay koruyacak hem de hastada bu bula varsa hastann bulunduu ortam ve hastayla temas edecek kiileri koruyacak birtakm özel önlemlere ihtiyaç var ki zaten bütün pandemi hastanelerinde bu koullar salanyor dedi.
BU ÖNERLER HEM KORONADAN HEM NMEDEN KORUYOR
Covid-19la savata baarl olmak için salkl olmamz gerektiini vurgulayan Prof. Dr. Öztürk, Batan salkl olmalyz. Risk faktörlerimizi iyi yönetebilmi, risk faktörlerini ortadan kaldrm, tedavi ettirmi olmalyz. Bu bir pandemi sonuçta ve Covid-19 bulaabilir. Bula olasl da son derece yüksektir; ancak Covid-19un bulat herkesi kaybetmiyoruz ya da herkes hastal ar bir ekilde geçirmiyor. Virüs bulaabilir ama bunu çok hafif bir ekilde atlatabiliriz. Bu son aylarda anlald ki kiilerin ya ileri olsa da hipertansiyonu kontrol altndaysa, tuz tüketimini azaltmsa, kilosu kontrol altndaysa, günde 30 dakika orta iddetli aktivite (yürüyü) ya da haftada 5 gün egzersiz yapyorsa, günde 5 öün sebze ve meyve tüketiyorsa, yalardan fakir bir diyet benimsemise, kalpte ritim bozukluu için tedavi alyor ve düzenli olarak kontrolünü yaptryorsa, diyabeti kontrollü bir ekilde gidiyorsa ve diyetine uyuyorsa, sigaray ve alkolü brakmsa o zaman Covid-19a kar çok güçlü olur. O zaman Covid-19 bulasa bile biz bu mücadeleden daha baarl çkarz. Bu öneriler hem Covid-19a kar hem inmeye kar risk faktörlerini düürmü oluyor diye konutu.
TE EN ÖNEML MÜCADELE YOLU...
Yaplan çalmalara göre, sadece yaam tarz deiikliiyle inme riskinin yüzde 60 azalacana vurgu yapan Prof. Dr. Öztürk, 100 kii inme geçirecekse 60 kiiyi kurtarm oluyoruz. Eer bunun yan sra kalp hastalnz varsa, düzenli tedavinizi alyorsanz, hipertansiyon, eker hastalnz kontrol altndaysa, dier tbbi durumlarnz kontrol altndaysa inmelerin yüzde 90 önlenebiliyor. Bu bize Covid-19 gibi pandemi durumlarnda da avantaj salyor. Bu pandemi belki de tek ve son pandemi olmayacak, dünya artk global yayor. Bir salgn, enfeksiyon ortaya çktnda çok çabuk yaylabiliyor. Sonuçta yeni yeni virüs türleri ortaya çkyor, mutasyona uruyor. Yani biz hazrlmz her eyden önemlisi kardiyovasküler risk faktörlerimizi gidererek, onlar tedavi ederek salam olacaz. Bu en önemli mücadele yolu dedi.