Kardiyoloji Bölümünden Uz. Dr. Gülsüm Bingöl, kalbin kaslma gücünü yanstan nabz says hakknda bilgi verdi.
Küçük eforlarda bile normalden fazla yoruluyorsanz
Nabz, kalbin kaslmas srasnda aorta att kann el bilei, dirsek içi, kask, akak, ayak bilei gibi damarlarn yüzeysel seyrettii yerlerde damar duvarna yapt basncn deri üzerinden hissedilmesidir. Nabz says kalbin bir dakika içinde kaç kez kasldn yani kalbin dakikadaki atm hzn gösteren saysal bir deerdir. Bu, kalp çalt sürece devam eden bir döngüdür. Kiinin yapt aktiviteler, yaplan egzersizler, duygudurum düzeni, bedenin o an bulunduu pozisyon, sahip olduu kilo, düzenli kullanlan baz ilaçlar, salk durumu, hava scakl ve havadaki nem oran gibi birçok faktör nabz saysn etkiler. Ya arttkça dakikadaki nabz says düer. Nabz hz kadnlarda erkeklere göre dakikada yaklak 7-8 atm daha fazla, uzun boylu ve zayf kiilerde ise ksa boylu ve iman kiilere göre daha yavatr. Düzenli spor ya da sürekli egzersiz yapanlarda kalp at hz bir dakikada 60n altnda olabilir. Sedanter yani hareketsiz yaayanlarda ise hem istirahat nabz daha yüksektir hem de egzersiz yaptklarnda nabz ksa sürede hzla yükselir. Bu durum efor kapasitesini azaltan bir durumdur. Günlük hayatta pek hareket etmeyen kiilerin eforla daha çabuk yorulmalarnda bu durum etkilidir.
Dakikadaki nabz saysn
1 yana kadar olan yeni doan bebeklerde dakika içerisinde 100160 aras,
110 ya dönemi içerisinde ki çocuklarda 70120 aras,
1117 ya arasndaki çocuk ve ergenlerde dakika içerisinde 60100 aras,
17 ya ve üstü genç ve yetikinlerde dakika içerisinde 60100 aras,
Sporcularda 4060 aras olmas normal kabul edilir.
Kalp yetersizliine varan sonuçlar olabilir
Hem düük hem de yüksek kalp hzlar tamamen fizyolojik yani olmas gereken bir durum olabilecei gibi önemli bir rahatszln göstergesi de olabilir. Hzl nabz yani kalbin fazla çalmas kalbin daha fazla enerji tüketmesine yol açar. çok yüksek kalp hzlar tansiyon düüklüüne ve hatta baylmaya yol açabilir. Yine uzun dönemde kalbin kaslma fonksiyonlarn olumsuz etkileyebilir. Sadece yüksek kalp hzna bal kalp yetersizlii oluabilir. Bu durumlar genelde tedavi edilmeyen, yüksek kalp hzyla seyreden ritim bozukluklarnda gözlenir. çok yava kalp hzlar da vücuda dakikada pompalanan kan miktarn azaltarak beyne ve dier organlara az oksijen gitmesine ve buna bal baylma, baylacak gibi olma, halsizlik, ba dönmesi, çabuk yorulma gibi ikayetlere yol açabilir.
Baz ilaçlar da nabz hzn etkiliyor
Hareket etmek, spor yapmak, duygusal durum, karnn aç ya da tok olmas, hava scakl, günlük kafein veya sigara tüketimi gibi pek çok faktör nabz etkiler. Örnein spor esnasnda vücudun daha fazla kana ihtiyac olmas sebebiyle nabz artarken, endie duyulduunda sempatik sinir sisteminin aktivasyonu yani adrenalin art kalp hzn artrr. Kafein ya da nikotinin direk kalbi uyarc etkileri bulunmaktadr. Yüksek ate, kanszlk, hipertiroidi yani tiroit hormon fazlal gibi durumlar da nabzn artmasna yol açabilir. Kullanlan baz ilaçlar nabz hzn etkiler. Baz souk algnl ilaçlar, kafein içeren ar kesiciler nabz saysn artrr. çevresel faktörler de nabz says üzerine etkilidir. Ortam ssnda yükselme ya da vücut scaklndaki yükselme nabz hzn artrr. Vücut scaklndaki her 0.6 derecelik scaklk art, nabz hzn da 7-8 atm artrr. Tüm bunlar dnda kalp yetersizlii olan hastalarda ya da ritm bozukluu srasnda istirahat nabz yükselir.
Doru ölçüm için bu kurallara dikkat edin
Nabz atmnn en kolay hissedildii alan radial arter (atar damar), ön kolda bilein iç ksmnda bulunur. Hasta yatar pozisyonda ise nabz saym yaplacak kol gövdeye paralel olacak biçimde vücudun yanna uzatlr. Oturur pozisyonda ise nabz ölçümü yaplacak kol, göüs üzerine yerletirilir. Nabz almak için iaret, orta ve yüzük parmak uçlar radial arter üzerine konur. Nabz atlarn hissedinceye kadar parmak uçlar arter üzerine bastrlr. Atmlar net hissedildii anda 1 dakika içerisindeki nabz ritmi deerlendirilir. Bu yöntemle kii kendi nabzn ölçebilir ya da günümüzde dijital tansiyon aletleri de eer cihazda bir problem yoksa doru bir ekilde nabz deerini vermektedir. Doru yant almak için kiinin bir süre dinlenmesi o srada kimseyle konumuyor olmas, en az yarm saat öncesinde çay, kahve veya sigara tüketmemi olmas, gergin ve stresli olmamas önemlidir.
Baz ritim bozukluklarnda nabz says farkl çkabiliyor
Nabz, kalp atmlarnn atar damarlarda hissedilmesidir. Kalbin dakikadaki her bir kaslarak kan pompalamas bir kalp atm demektir ve bu atm yüzeysel atar damarlarda nabz olarak hissedilir. Herhangi bir ritim problemi yok, yüzeyel damarlar nabz hissetmeye uygun ve doru bir ekilde saylyorsa kalbimiz dakikada nabz saymz kadar vücuda kan pompalyor anlamna gelir. Ancak baz ritim bozukluklarnda kalp atm hz daha fazla iken nabz daha düük saylabilir. Baz kaslmalar yüzeyel damarlarda hissedilmediinde bu durum oluur. Bu ritim bozukluklarnn banda kalbin düzensiz ve hzl çalt kalpte oluan her atmn yüzeyel damarlara yansmad atriyal fibrilasyon gelir. Yine esktrasistol denilen hastalar tarafndan tekleme olarak hissedilen durumda da nabz says ile kalp atm says farkl bulunabilir. Bu ritim bozukluklar dnda ve tabi eer doru saylyorsa nabz says ile kalp atm says genellikle eittir.