Obezite ile kanser arasndaki balar tam olarak bilinmemekle birlikte, çalmalarda u ana kadar obezite ve kanser arasnda 11 balant bulundu.
Sadece Amerika Birleik Devletlerinde her yl tahmini 121 bin 700 yeni kanser vakas ar kilo ile ilgili. Tüm kanser ölümlerinin yüzde 15-20si fazla kiloya bal.
Prof. Dr. Halil Cokunun verdii bilgiye göre; kadnlarda menopoz sonras meme kanseri, kolon kanseri (kaln barsak kanseri), boaz kanseri, rahim kanseri, böbrek kanseri, pankreas kanseri obeziteyle bantl kanser tipleri.
Karacier, böbrek, mide kanserleri, safra kesesi kanseri, yumurtalk kanseri, lenf kanseri ve omurilik kanseri obezitenin yakalanma riskini artrd kanser tipleri.
ATALARIMIZ çN YA GEREKLYD...
Prof. Dr. Halil Cokun, obezitenin kansere nasl neden olduu konusunda u bilgileri verdi:
Ar kaloriyi ya olarak depolamann bir zamanlar yararl bir uygulama olduunun aklda tutulmas önemlidir, bu nedenle atalarmz yiyecek bulmak zor olduunda hayatta kalabilirlerdi. Ancak imdi, yüksek kalorili gdalarn hazr bulunduu bir ortamda yayoruz, bu nedenle uzun süren açlk durumlaryla kar karya kalmyoruz. Bunun yerine, fazla kalori ve ya depolanmas riskiyle kar karyayz.
Birisi obeziteden etkilenirse, bu doku fizyolojik deiiklikler geçirerek normal ekilde çalmamasna neden olur. Bu ilev bozukluu kanser geliiminde ve ilerlemesinde önemli bir rol oynamaktadr.
KLO VER KANSERDEN KORUN
Kanser, vücudun herhangi bir yerinde gerçekleebilecek kontrolsüz büyüme hücrelerinden kaynaklanan bir hastalktr. Obezite sklkla artan insülin (metabolizmay düzenleyen bir hormondur) ve insülin benzeri büyüme faktörü-1 hormonunun (hücre büyümesini arttran ve hücre ölümünü yavalatan bir hormondur) kandaki seviyesiyle ilikilidir ve bu hormonlar hücrelerin büyümesine ve potansiyelinin ar uyarlmasna neden olabilir. Bu da kanser hücrelerini ortaya çkarr.
Ya hücreleri, hücre büyümesini uyaran veya basklayan hormonlar üretir. Daha zayf bireylere kyasla iman kiilerde ya hücresi boyutunda ve miktarnda bir art vardr. imanlk döneminde, ya hücreleri hücre büyümesini uyaran daha fazla leptin ve hücre çoalmasn yavalatan daha az adinopektin üretir. Bu hormonlarn hepsi, kanser hücresi oluumu riskini arttrrlar (tüm kanser türleri için).
Obezitede ekstra ya dokusunda baklk hücrelerinin says artmaktadr. Bu baklk hücreleri, artan kanser riski ile ilikili olan kronik iltihaplanma hali ile sonuçlanabilecek iltihapl maddeleri salglarlar.
Menopozdan sonra, bir kadnn yumurtalklar östrojen üretmeyi durdurur ve birincil östrojen kayna kadnn vücut yadr. Menopoz sonras yllarda vücut ya oran yüksek olan bir kadnn yüksek östrojen seviyesine sahip olmas beklenir. Ar östrojen, menopoz sonras meme kanseri ve rahim kanseri riski art ile ilikilidir.
Amerikan Kanser Aratrmalar Enstitüsü (AICR), göüs kanserlerinin yüzde 38inden, kolon ve rektum kanserlerinin yüzde 50sinden, boaz kanserlerinin yüzde 69undan, böbrek kanserlerinin yüzde 24ünden ve pankreas kanserlerinin yüzde 19undan insanlar kendilerini salkl bir ekilde kilo vererek koruyabilir.
KANSER ÖNLEMEK çN 10 ÖNER
Öte yandan, kanser riskini azaltabilecek yaam tarz deiiklikleri konusunda halk eitmek için AICR ve Dünya Kanser Aratrma Fonu, Gda, Beslenme, Fiziksel Aktivite ve Kanser Önleme: Küresel Bir Perspektif balkl bir rapor yaynlamak için ibirlii yapt. Bu raporda, ünlü bilim adamlar binlerce bilimsel çalmay gözden geçirdi ve kanseri önlemek için 10 öneri gelitirdi. Prof. Dr. Halil Cokun, bu öneriler hakknda u bilgileri verdi:
1-SALIKLI BR KLODA OLUN VE BEL çEVRENZ KORUYUN
18.5-25 kg /m2 arasnda salkl Vücut Kitle ndeksi (VK) hedefleyin. Fazla yan vücutta depoland yer kanser riskini etkiler. Göbek etrafndaki fazla ya ya da karn içi ya, kolon, pankreas, rahim ve menepoz sonras meme kanseri gibi baz kanser riskini artrr. Ayn zamanda kalp rahatszl ve tip 2 diyabet riskini de artracaktr. Bel çevresi, kadnlarda 80 cm, erkekler için 94 cm üstünde olmamaldr.
2-FZKSEL AKTVTEY ARTIRIN
Daha az hareketli bir yaam tarz izlemenin kolay olduu bir ortamda yayoruz. Televizyon izlemek, bilgisayarda çalmak, ie gitmek gibi. Fiziksel hareketsizlik çok sayda zararl etkiye sahiptir. Kolon ve meme kanseri, tip 2 diyabet, kalp krizi ve inme riskini arttrr. Herhangi bir fiziksel aktivite, yukarda saylanlarn herhangi birinden daha iyidir, bu nedenle yava balayn ve her gün 30 dakikalk lml bir fiziksel aktivite (kalp at hznz arttran ve nefesinizi zorlatran herhangi bir egzersiz) hedefi haline getirin. Fiziksel aktivite ayn zamanda salkl kilo vermenize yardmc olur.
3-EKER KATKILI çECEKLERDEN KAçININ
ekerle ekerlendirilmi içeceklere örnek sodal içecekler, tatlandrlm hazr kahveler ve tatl çaydan oluan içeceklerdir. Bu tür içeceklerin kullanm kolaydr ve günlük toplam kalori almmz arttrmay kolaylatrrlar. Hiçbir besin deeri olmayan, yüksek karbonhidrat içeriine sahiplerdir. Salkl bir alternatif su veya sfr kalorili içecekler, örnein ekersiz çaylar uzmanlar tarafndan önerilir.
Yediimiz yiyeceklerin kalori içeriine bakmak, salkl bir kilo elde etmemize ve korumamza yardmc olabilir. Bu tür içeceklerin her yudumunda yüksek miktarda kalori bulunur. Bu gda maddeleri genellikle ilenir ve daha fazla ya veya rafine edilmi karbonhidrat içerir.
4-BTK BAZLI DYET YAPIN
Meyve, sebze, tahl, fstk ve baklagiller içeren bitki temelli bir diyet yemenin birkaç yarar vardr. Bu diyet, barsaklar için salkldr ve yediiniz gdalar sindirme kabiliyetinizi gelitiren yüksek bir lif içeriine sahiptir. Lif, kilo yönetimine yardmc olur. Bitki temelli bir diyet, vücudunuza doal formda vitaminler ve mineraller de salar. Ayn zamanda meyve ve sebzelerde bulunan antioksidanlar (hücre hasarn geciktiren ve önleyen moleküller) vücut hücrelerinin kansere neden olan maddelerden korunmasna yardmc olur. Amaç taban üçte ikisini mümkün olduunca bitki temelli gda maddeleri ile doldurmaktr.
5-KIRMIZI ET SINIRLANDIRIN, LENM ETTEN OLABLDNCE KAçININ
Krmz et (yani sr ve kuzu eti) ile kolon ve rektal kanserler arasnda kuvvetli bir ba vardr. Krmz ete renk veren demir, kolonun üstündeki hücrelere zarar verebilir. Krmz eti haftada 500 gr kadar yemek güvenli. Ancak alnan her 50 gr için (bu snrn üstünde) kanser riski yüzde 15 artacaktr. Tuzlanm ve tütsülenmi etler kanser riskini artrr. Bu yüzden uzmanlar, ilenmi etten uzak durmanz önerir.
6-ALKOL TÜKETMNN SINIRLANDIRILMASI
Aratrmalar, alkolün erkeklerde az, boaz, ses teli, göüs kanseri ve kolon veya rektal kanser gibi çeitli kanser risklerini artrabildiini göstermitir. Alkolün kadnlar için günde bir içki ile erkekler için günde iki içkiyle snrl olmas önerilir.
Alkol almn snrlamak kilo kontrolüne de yardmc olabilir.
7-TUZ TÜKETMN SINIRLAYIN
Yüksek tuz tüketimi, mide ve boaz kanseri riskinde arta neden olmutur. lenmi et, özellikle tuzlanm et yüksek bir tuz içeriine sahiptir. Tahl, pizza, cips, konserve çorba, dondurulmu yemekler ve erite gibi dier ilenmi yiyecekler tuz almn günde önerilen 2 bin 400 mgdan (yaklak 1 tatl ka) yukar çkarabilir.
Ne kadar tuz yeter?
Alm günde 2 bin 300 mgn altna düürün ve 51+ yandaki yetikinler için günlük bin 500 mg almn daha da azaltn.
8-DOAL BESNLER YERNE TAKVYELER KULLANMAKTAN KAçININ
Takviye maddeleri vücudunuzu kansere kar korumak için kullanlmamaldr. htiyaç duyduumuz besin maddelerini doal biçimde almak en iyisidir. Ayrca çok yüksek miktarda vitamin ve mineral takviyelerinin artm kanser riski ile ilikili olduunu aklda tutmak önemlidir. Aadaki gruplar için besin takviyeleri önerilir: Dourganlk çandaki kadnlar, hamile ve emziren kadnlar, 6 ay ve 5 ya arasndaki çocuklar, yallar ve obezite ameliyat geçirmi hastalar.
9-EMZRMEK YEN ANNELERE YARDIMCI OLABLR
Emzirmek anne ve bebek sal açsndan iyidir. Anneyi, vücuttaki kanser üreten hormonlar azaltarak meme kanserine kar korur ve ar kilo veya obeziteden etkilenmesini önler.
10-KANSERDEN KURTULANLAR TÜM YÖNERGELER TAKP ETMELDR
AICR, kanser hastalarnn bu makalede belirtilen dokuz kanser önleme stratejisini izlemelerini öneriyor.
Genel kanser riskimiz yaammz boyunca yaam tarzmzdan etkilenir. Kanser önlemeye balamak için asla erken veya geç deildir ve en önemlisi, günümüzde sürdürülebilir küçük günlük deiiklikler yaparak yaam boyu kanser riskini azaltabiliriz.