Ciddi beslenme bozukluuna sahip olan kadnlarn çocuklarnn salk problemleri yaadn belirten Kadn Hastalklar ve Doum Anabilim Dal Uzman Doç. Dr. Özlen Emekçi Özay, hamilelik sürecinde temel besin kaynaklar olan karbonhidrat, protein, ya ve vitamin gereksinimlerinin vücutta arttn, buna bal olarak kalori miktarnda da art görüldüünü ifade ederek unlar söyledi:
Gebe olan ile olmayan kadnlar arasndaki kalori gereksinim fark sadece 300 kaloridir ve bu her öünde 1-2 kak fazla yenilerek karlanabilecek bir farktr. Önemli olan fazla miktarda yemek ve kilo almak deil, gerekli olan maddeleri dengeli ve yeterli miktarda almaktr. Anne aday yeterli beslenerek ortalama 11-13 kilo almaldr. Gebelikte kilo takibi yaplmaldr. lk üç ayda ortalama yarm kilo ile bir kilo, sonraki dönemlerde ise ayda ortalama 1,5 kilogram- 2 kilogram alnmas normaldir.
ÖÜN SAYISINI ARTIRIN
Hamilelik döneminde beslenme düzeninde deiiklik yaplmas gerektiini söylenen Doç. Dr. Özlen Emekçi Özay, normal zamanlarda uygulanan günde üç öünün hamilelik döneminde artrlarak bee çkarlmas gerektiini belirtti. Özlen Emekçi Özay, bu dönemde anne adaylarnn öün saysn artrarak erken dönemde yaanabilecek bulant ve kusmalarn önüne geçebileceini, midede yanma ve ikinlik problemlerini de önleyebileceklerini söyledi.
FAST FOOD TÜKETMEYN
Fast food yeme düzeninin genel olarak besin deerinden yoksun ve yüksek kalorili bir yeme ekli olduunu söyleyen Özay, fast food yeme düzeninin yüksek oranda katk maddesi içerdiinden dolay özellikle hamilelik döneminde önerilmediini belirtti. Gebelikte kalorinin üç nedenden dolay gerekli olduunu söyleyen Özay, bu üç nedeni gebelie bal yeni dokularn yapm, bu dokularn idame ettirilmesi ve vücudun hareketi olarak belirtti. Özay öyle devam etti:
Gebe bir kadn gebe olmayana göre günde yaklak fazladan 300 kaloriye ihtiyaç duyar. Bu durum fazla beslenmenin deil dengeli beslenmenin önemini açkça ortaya koymaktadr. Gebelikteki kalori tüketimi ilk 3 ayda en az düzeydeyken bu dönemden sonra hzl bir art gösterir. kinci 3 ayda bu kaloriler balca plansenta ve embriyo geliimini karlarken, son 3 ayda ise temel olarak bebein büyümesine harcanr. Normal salkl bir kadnda tüm gebelik boyunca önerilen kalori art 11 - 13 kgdir. Bu 11 kilonun 6 kilosu anneye, 5 kilosu ise bebee ve ona ait oluumlara aittir.
AIRI KARBONHDRAT TÜKETM ANNENN AIRI KLO ALMASINA NEDEN OLUR
Vücudun kalori ihtiyacn karlayan üç temel enerji kaynann protein, yalar ve karbonhidratlar olduunu söyleyen Özay öyle devam etti: Eer karbonhidratlar yetersiz alnrsa vücudunuz enerji salamak için proteinler ve yalar yakmaya balar. Böyle bir durumda iki sonuç ortaya çkabilir. Birincisi bebeinizin beyin ve sinir sistemi geliimini salayacak yeterli protein olmaz, ikincisi ise ketonlar ortaya çkar. Ketonlar ya metabolizmasnn ürünü olan asitlerdir ve bebein asit baz dengesini bozarak beyin geliimini olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle hamilelikte karbonhidrattan fakir diyet önerilmez. Pirinç, un, bulgur gibi kompleks karbonhidrat kaynaklar anne için enerji kayna olmann yan sra, B grup vitaminleri ve çinko, selenyum, krom, magnezyum gibi eser elementleri bol miktarda içerir. Karbonhidratlar fazla miktarda ise bebek açsndan ekstra bir yarar salamadklar gibi sadece anne adaynn ar kilo almasna neden olurlar.
GÜNDE 60-80 GRAM PROTEN TÜKETN
Amino asit denilen yaplardan oluan proteinlerin vücuttaki hücrelerin temel yap tan oluturduunu söyleyen Özay, doada toplam 20 çeit amino asit bulunduunu, bir ksmnn vücuttaki dier maddelerden üretilebilirken, esansiyel amino asit denilen amino asitlerin ise vücutta üretilemediini, bu yüzden mutlaka besin yolu ile dardan alnmas gerektiini belirtti. Özay, proteinlerin saç telinden trnaa kadar vücuttaki tüm hücrelerin yap ta olup, beyin ve sinir sisteminin geliimi için de yaamsal öneme sahip olduunu vurgulayarak, hamile kadnlarn günde 60 -80 gram protein tüketmelerini önerdi.
GÜNDE 1 VEYA 2 BARDAK SÜT çN
Hamile bir kadnn bebeinin güçlü kemiklere, dilere ve ihtiyaç duyduu kalsiyum ve dier elementlere sahip olabilmesi için günde en az bir veya iki bardak süt içmesi gerektiini söyleyen Özay, gaz ve hazmszlk nedeni ile süt içilemeyen durumlarda bunun yerine peynir ya da yourt tüketilebileceini belirtirken, kalsiyum almnn yetersiz kalmas durumunda dardan verilecek ilaçlar ile destek salanabileceini ifade etti.
MARGARN VE AYççE YAI YERNE ZEYTNYAI TÜKETN
Et, balk, kümes hayvanlar, yumurta ve kuru baklagillerin vitamin ve mineraller yannda protein de saladn söyleyen Özay, gebe kadnda ve bebeinde doku geliimi ve yeni doku oluumu için proteinin önemli olduunu belirtti. Bu tür gdalardan günde en az üç öün alnmas gerektiini söyleyen Özay, baklagillerin protein deerini artrmak için peynir, süt ya da etle birlikte yenilebileceini belirtti. Hamilelik durumunda vücudun ya içeren besin ihtiyacnda deiiklik olmadn vurgulayan Özay, günlük alnan kalorilerin yüzde 30unun yalardan gelecek ekilde beslenilmesi gerektiini sözlerine ekledi. Özay, ayn zamanda margarin, ayçiçei ya gibi satüre yalardan uzak durularak zeytinyann kullanlmasn önerdi.
VTAMN TAKVYELER NE ZAMAN KULLANILMALI
Hamile kadnlara pek çok vitamin ve mineral içeren ilaçlarn verilmesinin rutin bir olay olduunu söyleyen Özay, bu ilaçlarn gerekliliinin de halen tartlan bir durum olduunu belirtti. Dengeli ve doru beslenen hamile bir kadna dardan vitamin desteinin gerekmediini, vitamin ve mineraller almann en doru yolunun doal gdalar tüketmekten geçtiini belirten Özay, hamilelerin düzgün beslendii takdirde medikal destee ihtiyaç duymayacan ifade ederek unlar söyledi:
Folik asit ve demir, medikal destekle ilgili istisna bir durumdadr. Folik asit bebein beyin ve sinir sistemi geliimi için kilit öneme sahip olduundan hamile kalmadan üç ay önce alnmaya balamas gerekir. Gebelikte artm demir gereksinimi doal yollardan karlanmaz. Bu nedenle özellikle gebeliin ikinci yarsndan sonra dardan verilen demir ilaçlar ile destek yaplr. Türk toplumunda demir eksiklii anemisi çok sk görüldüünden, gebeliin banda yaplan kan saymnda anemi saptanmas durumunda gebeliin en bandan itibaren destee balanabilir. Gebelikte demir kullanmnn bir baka önemi de kanszlk olmasa dahi hem anne adaynn hem de bebein demir depolarn yeterli ekilde doldurmak için gerekli olmasdr.
HAMLELK DÖNEMNN EN ÖNEML BESN MADDES: SU
Suyun hamilelikte alnmasna özen gösterilmesi gereken en önemli besin maddesi olduunu söyleyen Özay, geçmite gebelik srasnda tuz tüketiminin kstlanmasnn gerektii savunulurken, günümüzde bunun gerekli olmad, normal miktarda gdalar ile alnan tuzun yeterli olduu ve kstlamaya gidilmemesi gerektiini savunan düünceler olduunu belirtti. Hamile bir kadnn günde 2 gram tuz almas gerektiini söyleyen Özay, yetersiz ya da ar tuz almnn anne adaynn sv elektrolit dengesini olumsuz ekilde etkilediini ifade etti.