Nöroloji Uzman Prof. Dr. Sultan Tarlac, Parkinson hastalnda uygulanmas gereken beslenme ve egzersiz yöntemleri hakknda önemli bilgiler verdi.
Tarm ilac kullananlar risk altnda
Parkinson hastal, genellikle 60 yan üzerinde ya da 65 yalarnda ortaya çkan, toplumun yüzde 1-2sinde görülen yaa bal hareketlerde yavalama hastaldr diyen Prof. Dr. Sultan Tarlac,
Parkinson erkeklerde yaklak 1,5 2 kat daha sk meydana geliyor. Baz çalmalara göre, krsal kesimlerde yaayan ve tarm ilac kullananlar aslnda risk altnda. Bu kiilerde Parkinson, biraz daha sk ortaya çkyor eklinde konutu.
En tipik balangç: Elde titreme
Parkinsonun en tipik balangcn sa ya da sol elde balayan Parkinsonun kendine özgü titremesi olduunu belirten Prof. Dr. Sultan Tarlac,
En sk gördüümüz balangç belirtisi bu. Bu titreme genellikle, baparman egemen olduu, genellikle para sayar titreme denilen bu durum, hastalk için neredeyse tipiktir. Fakat bu, tabii ki tek bana tany koydurmaz. Buna elik eden, bütün vücut hareketlerinde bir yavalama ortaya çkar. Nedir bu? Kii hareket ederken, kaslarnn kendisine direnç gösterdiinden yaknr ve ar çekim bir hareket ortaya çkar genellikle. Bazen bu tek vücut yarsnda balar, bir-iki yl sonra dier vücut yarsna geçer. Bu yavalama sese yans kii ar ar, yava yava konuur. Göz krpmasna yansr, daha yava göz krpar. Oturup kalkmasna yans oturup kalkmalar çok ar çekim ve yava olur. Ya da otururken dengeli bir ekilde dizlerini bükerek deil, küt diye bütün olarak koltua oturmak zorunda kalr dedi.
Parkinson hastalnda düme skl artyor
Prof. Dr. Tarlac: Zaman içerisinde tabii ki hareket arl ve yavalamas da arttkça, dorulma, refleks ve kendini korumalar azald için, en ufak dönülerde, ayak taklmalarnda bütünüyle yüz üstü kapaklanarak düme olur diyerek, sözlerini öyle sürdürdü:
Bazen hasta normal yürüyü yaparken birden komaya balar ve bu kar konulmaz bir komadr ve bunu durduramaz. Hzl ekilde koarak ya düecek, ya da bir yere tutunarak durmas gerekecek. Bu da çok nadir; ama ilginç bir balangç belirtisi olarak ortaya çkyor ve genellikle gözden kaçyor. Tabii ki hareketlerin bütünün yavalamas, yutkunma saysn da azaltr. Bir süre sonra tükürük gece yasta akarak, yast slatabilir. Barsak hareketleri yavalar bu duruma kabzlk elik eder. Baz durumlarda da koku alma duyusu önceden bozulabiliyor. Hastalk ortaya çkmadan önce kabzlk ve koku alma duyusunun kaybolmas, erken belirtilerden bir tanesi aslnda. Hareketler yavalad için, tipik olarak Parkinson hastalnda el yazs, bizim karnca yazs dediimiz biçime döner zaman içerisinde. Kii, büyük büyük yazlar yazarken, zaman içerisinde incecik, karnca yazs dediimiz yazy yazmak durumunda kalr ve yazs ciddi ekilde bozulur.
Gençlerde de ortaya çkabiliyor
Parkinson, gençlerde de ortaya çkabiliyor. Özellikle genç Parkinson dediimiz, Parkinson grubu var. Bunlarda, genetik eilim olarak meydana geliyor. Ya aileden geliyor, ya da kendileri bir ekilde kuak atlayarak bu genleri tam oluyorlar ve hastalk erken dönemde ortaya çkyor.
Beyin pili, hastalarn hayat kalitesini büyük oranda artryor
Genelde bugünkü Parkinson tedavisi, aslnda nörolojinin baarl olduu bir alan diyen Nöroloji Uzman Prof. Dr. Sultan Tarlac,
Günümüzde kullandmz modern ilaçlar, doru ekilde kullanld zaman, yaam kalitesi çok iyi bir ekilde iyiletirilebiliyor. Özellikle hastaln 2-3 senesi, bizim balay dönemi dediimiz bir dönem. Balay, ad üstünde çok güzel bir dönem bu. laçlar veriyorsunuz, her ey gayet güzel gidiyor. çabucak her ey normale dönüyor; ama 3-4 yl sonra yava yava verdiiniz ilaçlarn etkisi yetersiz hale geliyor, doz artrmak gerekiyor; 8-10 yl sonra da doz artrnca bu kez ilaçlarn yan etkileri ortaya çkyor.Dolaysyla da o zaman farkl tedavi yöntemlerine geçmek gerekiyor. Duruma göre ilaç tedavisi (ki erken dönemde tercih ettiimiz ilaçlar), ileri dönemde de genelde tercih ettiimiz, özellikle istemsiz hareketler, dans eder gibi hareketler ilaçlar alndktan sonra ortaya çkyorsa, beyin pili tercih ettiimiz yöntemler arasnda oluyor. Ama beyin pilini bazen çok erken dönemde de sosyal olarak çok aktif, dinamik, genç bir hasta elini kolunu kullanmak ve çabucak ilaçsz düzelmek istiyorsa, o durumda da tercih ettiimiz ve uzun vadeli olarak gayet etkili bir yöntem olarak kullanlan bir yöntem. Kalp piline benzer piller beyne yerletirilerek, bu istemsiz hareketleri, titremeyi azaltyor; ayn zamanda vücudun tek ya da iki tarafndaki sertlii ortadan kaldrabiliyor eklinde konutu.
Dümelerin nedeni yallk deil, Parkinson olabilir!
Erken tannn önemine dikkat çeken Prof. Dr. Sultan Tarlac, Kii birden düüyor, yere kapaklanyor, kalças krlyor. Ortopedide yatyor. Ya da sk sk dümeler yayor; ama Parkinson olduunu kimse bilmiyor. 60-70 yana geldi yürümesi yaa bal olarak yavalad, ondan dolay dengesini kaybediyor eklinde yorumlanyor. Aslnda muayene ettiiniz zaman, tipik Parkinson bulgularn vücudunda görebiliyorsunuz. Erken dönemde hastal fark etmenin önemli taraf, oluabilecek dier problemleri iyiletirebilmek ve kiinin günlük yaam kalitesini geri kazandrmaktr diye konutu.
Parkinson hastalar nasl beslenmeli?
Parkinson hastalnda bakld zaman, aslnda bizim Akdeniz, Ege bölgesi beslenmesi hem kalp-damar hastalklar hem Alzheimer hem de Parkinson için aslnda ideal bir beslenme ekli diyerek, Parkinson hastalarnn uygulamas gereken beslenme yöntemleri hakknda u bilgileri verdi:
Bol sebzeli ve lifli gdalar tüketin
Akdeniz ya da Ege diyeti; bol sebze, bol balk, deniz ürünleri, meyveler, baklagiller, kuru yemilerden oluan bir beslenme ekli olduu için, aslnda bizim toplumuza balk olarak söylenebilecek bir ey. Ama Parkinson hastalarnn çounda özellikle kabzlk çok ön planda ve çok rahatsz edici olduu için, genellikle önerdiimiz; özellikle bol sebzeli, bol lifli beslenmektir. Kiloyu 30 ile çarptmz zaman, kiinin mililitre olarak, kaç mililitre sv alacan da söyleyebiliriz. Yani 70 kilo bir insann, 30 ile çarptnz zaman, yaklak 2 litre günlük sv almas gerekiyor.
Her gün mutlaka 1 kse yourt yiyin, D vitaminini ihmal etmeyin
Parkinson hastalnda düme riski çok olduu ve sklkla uzun kemik krklar, cerrahi müdahale, protez gerektiren, uzun süre yataa mahkum eden krklar ortaya çkaca için, kemikleri sertletirmek gerekiyor. Kemikleri sertletirmek için de her gün mutlaka 1 kse yourt yememiz ve D vitamini almak için günelenmemiz gerekiyor. Günelenemiyorsak, günein az olduu mevsimlerse, o zaman D vitaminini de ihmal etmemek gerekiyor.
Yüzme, en etkili egzersizlerden biri
Bütün bu beslenmenin üzerine, iyi koordinasyonlu egzersiz de lazm. çünkü hareketler yava, kaslar esnek deil, buna yardmc olmak gerekiyor. Bunun için, özellikle yüzme bilen kiiler için yaplabilecek en güzel ey, günlük ya da gün ar olarak yaklak 30 dakikadan fazla yüzmek. Yüzme egzersizi yapld zaman, neredeyse baka hiçbir egzersize gerek kalmayabilir. Ama onun dnda standart olarak söylenen yürüme faaliyetinin tek bana Parkinson hastalna iyi gelen bir ey olduu söylenemez.
Pedallama, Parkinson hastalna iyi geliyor
Özellikle hzl yürüme ya da onun daha farkl bir ekli olan pedallama, Parkinson hastal için yarar gösterilmi bir egzersiz ekli. Pedallama aslnda, bisiklet sürmenin farkl bir hali.Kii bisiklet sürebiliyorsa, günlük 30 dakika üzerinde bisiklet sürmek, bacaklar kullandrmas ile birlikte üst uzuvlarn da koordinasyonunu artrd gösterilmi. Eer bisiklet kii bisiklet süremiyorsa, yaklak 30 ila 45 dakika, bizim pedallama dediimiz, tekerleksiz pedallar çevirme Parkinson hastalna iyi geldii gösterilmitir.
Dans, hareket snrllklarn ortadan kaldryor
Egzersiz olarak, tüm kaslar ilgilendiren, mümkünse bir dans aktivitesi de yaplabilir diyen Nöroloji Uzman Prof. Dr. Sultan Tarlac, sözlerini öyle tamamlad:
Gençler gibi dans etmek, hastaln hareket snrllklarn ortadan kaldrabilir. Dans için bir snr yok, eer kiinin houna gidiyorsa, ilgi duyuyorsa, vücut koordinasyonunu artran bütün danslar ya da hareketleri yapabilir. Onun dnda, profesyonel anlamda eer kii ileri bir hareket snrllna sahipse, kendi bana bu dediim egzersizleri yapamyorsa, nörorehabilitasyon dediimiz, Parkinsona özgü fizik tedavi ya da nörorehabilitasyon fizyoterapi uygulamak, berberinde ilaçlar kullanlarak, çok daha iyi günlük yaam aktivitelerini geri kazandrabiliyor.