HABER MERKEZ
Salk Bakanlnn geçtiimiz hafta yaynlad genelge ile durumu ar olan koronavirüs hastalarnda pasif antikor tedavisinin uygulanmasna resmen baland. mmün plazma ya da plazma antikor tedavisi olarak da bilinen bu yöntemde, iyilemi ve hastalk semptomlarnn bitmesinden 14 gün sonrasnda yaplan testleri negatif çkm Covid-19 hastalarndan plazma banda bulunmalar istenecek. Kriterleri salayan uygun gönüllü donörlerden alnan kanlarda hastalkla savaan antikorlardan zengin plazmalar ayrtrlarak, youn bakmda takip edilen durumu ar hastalara nakledilecek.
Salk Bakanl, Kzlayn yan sra kamu, üniversite, özel ve vakf üniversitesi hastanelerinden teröpatik aferez ünitesi olan yaklak 80 merkeze de iyilemi Covid-19 hastalarndan plazma toplama yetkisi verdi. Ancak plazma antikor tedavisinin uygulanmaya balanacann açklanmasyla beraber durumu ar olan hastalarn yaknlar, çaresizce kendi hastalar için sosyal medya üzerinden yaptklar anonslarla plazma baçs aramaya balad. Prof. Dr. Erdal Kurtolu, Uygun donörlere Salk Bakanl ve Kzlay ulaacak zaten. Covid-19 hastalarnn tedavisinde kullanlacak plazma balarnn da tpk organ naklindeki gibi anonim bir ekilde yaplmas ve uygun hastalara plazma datmnn da merkezi bir sistem üzerinden yürütülmesi gerekiyor. Aksi taktirde bu durum çeitli suistimallere açk bir hale gelebilir dedi.
KESN TEDAVS OLMAYAN HASTALIKLARDA KULLANILIYOR
Kendi merkezlerinde de koronavirüs hastal tedavisinde plazma antikor tedavisi için ba almaya balayacaklarn anlatan Prof. Dr. Kurtolu, u anda kesin tedavisi henüz bulunamayan koronavirüs tedavisinde mezenkimal kök hücre ve iyilemi hastalardan plazma toplama gibi metodlar dünyada olduu gibi bizde de denenmeye baland. Plazma antikor tedavisi, viral ya da bakteriyel hastalklarn iyiletirilmesinde eskiden beri kullanlan bir tedavi metoduydu. Özellikle kesin tedavisi bulunamam hastalklarn tedavisinde etkili olan bir metot. Son 20 ylda da koronavirüs ile benzerlik gösteren SARS, MERS ve birkaç yl öncesinde de Ebolann tedavisinde kullanld ve baz vakalarda iyileme saland görüldü. Koronavirüs tedavisinde kullanlmaya balanmas da bu konu ile ilgili yaplan çalmalara dayanyor. çinde yaplan birkaç snrl çalmada, iyileen kiilerden toplanan plazmalarn hasta kiileri verilmesi sonras, hastalarn bir ksmnda iyilemeye elde edildi. Biz de dünyada olduu gibi ülkemizde de bu yöntemi uygulamaya baladk diye konutu.
ORGAN BAII GB BAIIN ANONM OLMASI GEREKYOR
Plazmann kimlerden toplanacana dair Salk Bakanlnn geçen hafta bir genelge yaynladn hatrlatan Prof. Dr. Kurtolu, Buna göre hastal geçiren ve plazma toplanmas öncesindeki 14 gün içinde herhangi bir semptom göstermemi, boaz sürüntüsünde ya da kan örneklerinde hastala ait bir emaresi bulunmayan kiilerden bu plazma rahatlkla toplanabilecek. Son verilere baktmzda u anda binin üzerinde iyilemi hasta var. Ancak son günlerde sosyal medyada baz hastalar için özel plazma isteklerinin duyurulmasna yönelik paylamlar görüyoruz. u hasta için plazmaya ihtiyaç var, Covid-19 geçirmi birisinden ba yapmak için u hastaneye bekliyoruz gibi birtakm paylamlar yaylyor. Tpk organ naklindeki gibi vericinin ban kime gideceini bilmeden vermesi gerekiyor. Aksi taktirde hiç istemediimiz suiistimaller yaanabilir. Covid-19 geçirmi ve plazma balamak isteyen kiiler Kzlaya ya da bakanln yetkili kld aferez merkezlerine gider, o merkezdeki hekimler ya da Kzlay, bu plazmay ihtiyaç olan merkezlere datrlar ve buralarda da ihtiyaç duyan hastalara bunlar uygun ekilde verilir. Dier taraftan bu anonslarda kan grubu uyumu aranmad yönünde mesajlar var. Bu da çok yanl, kan grubu uyumsuzluu ile yaplacak plazma naklinde hastada birtakm skntlar da ortaya çkabilir dedi.
HAFTADA K KEZ PLAZMA BAILANABLR
Plazma naklinin bugüne kadar uygulanan korona virüs ile ilgili tedavilere yant vermeyen, solunum sknts çeken ya da solunum cihazna balanmak durumunda kalan durumu kritik youn bakm hastalarna uygulanacana iaret eden Prof. Dr. Kurtolu, sözlerini öyle sürdürdü:
u anda bine yakn youn bakm hastas bu ekilde entübe olarak takip ediliyor. Plazma toplama ilemi bir kiiden haftada en fazla iki kez yaplabilir. Bu iki toplama arasnda da en az 48 saat geçmi olmas gerekiyor. Kann toplanmas öncesinde, standart kan banda yaplan Hepatit B, C, HIV, sifiliz gibi kanla geçebilen dier hastalklar da test edilecek. Bu testleri pozitif çkanlardan plazma ba alnmayacak. Plazma toplama ilemi 60 ila 90 dakika arasnda sürüyor. Baçya da herhangi bir zarar söz konusu deil. Terapötik aferez merkezlerinde yaplabilecek bir ilem. Bununla ilgili ülkemizde Kzlayn kan merkezlerinde ya da bölge kan merkezlerinde plazma toplama cihazlar var. Onun haricinde de yaklak 80 tane de kamu, üniversite, özel hastaneler gibi çeitli merkezlere ait terapötik aferez birimleri var. Bu merkezlerin ba alrken Kzlay mutlaka bilgilendirmesi gerekiyor. Her baa uluslararas bir numara verilir. ICBT numaras denir buna. Bu numara olmadan herhangi bir kan ürünü bann herhangi bir hastaya verilmesi mümkün deil. Hiçbir merkezin Kzlaya bildirmeden böyle bir ilemi yapmas da mümkün deil.
KÖK HÜCRE TEDAVS DE HENÜZ DENEME AAMASINDA
Plazma verici havuzuna girecek kiilerin says arttkça bunlarn bilgilerinin Salk Müdürlüklerine de iletileceini vurgulayan Prof. Dr. Kurtolu, uygun donörlerin bu ekilde baa davete dileceinin altn çizdi. Mezenkimal kök hücre tedavisinin de koronavirüs için deneme aamasndaki tedavi ekillerinden biri olduunu anlatan Prof. Dr. Erdal Kurtolu, sözlerini öyle noktalad:
Mezenkimal kök hücre dediimiz hücreler, her insann kemik iliinde, ba dokusunda, kordon kannda olabilen hücrelerdir. Bunlar, baklk sistemini uyararak onun ilemlerini kontrol edip girdikleri dier doku hücrelerinde farkllamak gibi özellikler tar. Koronavirüs tedavisindeki yeri nedir? Hastann baklk sistemini stimüle edip özellikle akcier dokusunda birikerek akcierdeki hasar ortadan kaldrp hastaln iyilemesinde faydal olaca düünülüyor. Ancak bunlarn hiçbirisi kesin tedaviler deil. Daha çok çalma ve sonuca ihtiyacmz var. Bu hücreler kültür ortamnda üretilip steril ekilde flakonlara doldurulur ve belli bir dozda hastalara verilir. Bu da bir çeit hücre nakli olduu için mutlaka bir hematolog gözetiminde, onun uygun gördüü ekilde yaplmas gerekir.