DYARBAKIR-Sigara, salksz beslenme, hareketsizlik, baz kronik hastalklar ve daha birçok etken nedeniyle bacaklarda görülme skl her geçen gün artan damar tkankl, genellikle 50 ya üzerinde yaygn olarak görülüyor.
Kalp ve Damar Cerrahisi Uzman Doç. Dr. Macit Bitargil, erkeklerde kadnlara oranla daha fazla görülen damar tkanklnn ilerleyici bir hastalk olduunu belirtti.
Bitargil, Bacaklarda güçsüzlük ve yol yürüme ile oluan ar, enfeksiyona meyilli yara açlmas, renk deiiklii ve solgunluk, kllanmada azalma, trnak büyüme hznda yavalama gibi belirtilerle kendini gösteren damar tkankl tedavi edilmediinde çok ciddi sorunlara neden olabilir. Bacaklarda iddetli ar nedeniyle kiiyi yürüyemez hale getirebildii gibi, son evrelerde bacan kesilmesine, yatalak olmaya yol açabilir. dedi.
Bitargil, bacaklarda damar tkanklna neden olan u 8 önemli nedeni anlatt, önemli uyarlar ve önerilerde bulundu:
Sigara kullanm
Sigara içmek damar zamanla daraltp tkayan ateroskleroz denilen damar sertlii tablosuna yol açyor. Damar tkankl hastalklarnn neredeyse yarsn sigara kullanm oluturuyor. Üstelik sadece sigara içmek deil, sigara içilen yerde bulunmak ve dumana maruz kalmak bile damar tkankl riskini artryor. Sigarann kontrol edilebilir risk faktörleri arasnda olmas dolaysyla kiinin olabildiince çabuk bu alkanlktan vazgeçmesi riski azaltmada çok önemli rol oynuyor.
Hareketsizlik ve fazla kilo
Özellikle son yllarda teknoloji kullanmnn da artmas ile hareketsizlik çok büyük bir sorun olarak karmza çkyor. Hareketsizlik arttkça kilo alm artyor, kilo aldkça hareket etme istei de zamanla azalyor. Bu ksr döngü salmz ciddi anlamda tehdit etmeye balad. Hareketsizlik ve kontrolsüz kilo alm damar tkanklklar için de önemli bir risk faktörüdür. Dünyada her yl yaklak 3 milyon insan hareketsiz yaam nedeni ile hayatn kaybetmektedir. stenmeyen etkilerin önüne geçebilmek için günde 5000 admn altna dümemek, haftada 3-4 defa 40-50 dakika kadar düzenli egzersiz yapmak büyük önem tamaktadr.
Yüksek kolesterol (Yal beslenme)
Kolesterol ve trigliseritler yas maddeler olup vücutta fazla miktarlarda bulunduunda çeitli etkileimler ile damar çevresinde birikerek damar tkanklna neden olabiliyorlar. Halk arasnda LDL kötü huylu, HDL ise iyi huylu kolesterol olarak bilinir. çünkü LDL kolesterolü damara tayan moleküldür. Damardaki kolesterolü tayarak uzaklatran molekül ise HDLdir. Kandaki yüksek kolesterol, trigliserit ve LDL seviyeleri tehlike çanlar gibidir. Uygun diyet veya ilaçla müdahale yaplarak düürülmelidir. HDL seviyelerinin ise düük olmamas gerekiyor. Bunun için spor yapma ve salkl beslenme art.
Hipertansiyon
Kalbimiz vücudumuza dakikada ortalama 5 litre kan pompalarken, normade kan basncnn 120/80 mmhg olmas gerekiyor. Bu seviyenin üzerindeki yüksek basnçlarda damar içindeki hücreler zarar görmeye balarken, doru zamanda müdahale edilmezse damar daralmalar ve tkanklklar kaçnlmaz oluyor. Bu nedenle belirli aralklarla tansiyonumuzu kontrol ettirmek ve bu konuda bir farkndala sahip olmak önemlidir. Doru diyet önerileri ile tuzlu beslenmeden kaçnmak, spor yapmak, kilo vermek ve gerekiyorsa ilaç kullanmak tedavide mihenk talardr.
Diyabet
Diyabet hastalarnn yaklak yüzde 20-30unda damar tkankl da görülebiliyor. Kontrolsüz kan ekeri zamanla damar lümeninde problemlere neden olarak damar tkanklna yol açabiliyor. Kan akmnn azalmas ve diyabet hastalnn etkileri ile bacaklarda iyilemeyen yaralar açlabilir.Diyabet hastalarnn kendilerine doktor tarafndan verilen ilaçlar uygun ekilde kullanmalar, kan ekeri kontrollerini ihmal etmemeleri ve uygun beslenme önerilerini takip etmeleri salk açsndan çok önemlidir.
leri ya
Yaplan aratrmalar, geçen her 10 ylda damar tkankl riskinin 2 kat arttn ortaya koyuyor. Özellikle 50 yandan sonra sigara kullanm, yal beslenme, fazla kilo alm, hareketsizlik gibi kontrol edilebilir risk faktörlerini en aza indirmek ve belli aralklarla damar saln kontrol ettirmek riski azaltmada büyük önem tayor.
Genetik hastalklar
Baz hastalarda genç yalarda beklenmedik ekilde damar tkankl problemlerine rastlanabilir. Ailesel kolesterol hastalklar, Factor V leiden mutasyonu, antithrombin 3, protein C, S bozukluklar gibi kan phtlamasna neden olabilen hastalklarda damarlarda beklenmeyen tkaçlar oluabilmektedir. Baz basit genetik testler ve kan testleri ile tan konulabilmekte ve bu hastalarda uygun medikal tedavi, kan sulandrc tedavileri ile hastalk erken safhalarda kontrol altna alnabilmektedir.
Damar iltihaplanmalar (Vaskulitler)
Burger hastal, Kawassaki hastal ve Behçet hastal gibi birçok damar iltihaplanmas sorunu ile karlalyor. Genç yalarda vücuttaki küçük, orta ya da büyük çaptaki damarlarda ciddi problemlere ve tkanklklara neden olabilen vaskulitlerde erken tan ve tedavi çok önemli. Tedavi yaplmad taktirde etkilenen uzuv ve organn kayb ve ciddi hayati risklerin ortaya çkabilir.