Göüs Hastalklar Uz. Dr. Füsun Soysal, tüberküloz hastal ve tedavi yöntemleri hakknda bilgi verdi.
Sadece solunum yoluyla bular
Tüberküloz Mycobacterium tuberculosis ismi verilen ve solunum yoluyla bulaan bir basilin (mikrop) neden olduu bir enfeksiyon hastaldr. Sadece damlack enfeksiyonuyla bular, bunun dnda kiinin kulland havlu, çatal, bçak, ya da yiyeceklerle bulamamaktadr. Hasta olan kii normal konuurken, öksürürken ve ya haprdnda ortama yaylan damlacklarn, solunum yoluyla kar taraftaki kii tarafndan alnmas sonucunda o kii tüberküloz mikrobuyla karlamaktadr. Fakat enfeksiyonu alan her kiide hastalk gelimez. Aslnda toplum içerisinde her insan bir ekilde tüberküloz bakterisine maruz kalmaktadr ama herkes hasta olmamaktadr. Enfeksiyonun vücutta olmas ve hasta olmak fark durumlardr. Enfekte olmak tüberküloz mikrobunu solunum yoluyla almak, hasta olmaksa o solunum yoluyla alnan mikrobun vücutta hastalk yapmasdr.
Beslenme bozukluu ve stres
Tüberküloz hastalnn ortaya çkmas için kiinin vücut direncinin dümesi gerekmektedir. Eer vücut direnci yeterliyse vücut o enfeksiyonu alr, kendi baklk sistemiyle o mikrobu snrlandrmaktadr. Vücutta bulunur ama hastala neden olmaz. Fakat kiinin vücut direnci düükse o zaman organlara saldrr ve hastalk ortaya çkmaktadr. Yallar ve çocuklar vücut dirençleri daha düük olduu için hastala açktr. Uykusuzluk, beslenme bozukluu, stres, içki ve sigara gibi etkenlerde vücut direncini düürmektedir. Bunlarn dnda operasyon geçirenler, böbrek, karacier, kalp hastalar ve diyabetliler, KOAH, astm gibi rahatszlklar olan hastalar ayrca kortizon ve kanser ilaçlar kullanan kiilerde tüberküloza yakalanma riski bulunmaktadr.
Bu belirtilere dikkat!
Tüberküloz çok sinsi bir ekilde ilerleyebilir, aylar boyunca belirtileri anlalmayabilir. Halsizlik, yorgunluk, ufak, kuru, gck tarznda öksürükler olabilir bazen bu öksürükler alerji ya da astm öksürüü gibi yorumlanabilmektedir. Belirtiler hafif balar ve yava yava ilerler. Dolaysyla aylar boyunca belirtiler fark edilememektedir. Eer tüberküloz hastal akcierde bir yara eklinde ise kanl balgam ya da direk öksürükle kan gelmesiyle de kendini gösterebilmektedir. En belirgin belirtiler öyledir;
Uzun süren kuru öksürük
Göüs arlar
tahszlk
Akamlar yükselen ate
Halsizlik
Kilo kayb
leri vakalarda nefes darl
Öksürükle azdan kan gelmesi
Modern yöntemlerle tans koyulabiliyor
Tüberkülozun tehisi kolay koyulamamaktadr. lerlemesi sinsi olduu gibi tetkiklerde de çok önemli bir bulgu vermeyebilmektedir. Tüberküloz olduunu düünülen bir hastaya önce sedimantasyon bata olmak üzere bir takm kan tetkikleri istenmektedir. Daha sonra akcier grafisi ve akcier tomografisi çekilmektedir. Fakat aslnda tüberkülozun yüzde yüz tehisini koyduran ey balgam da mikrop saptanmasdr. Eer hasta balgam çkaramyorsa ve dier testlerle de sonuç alnamyorsa bronkoskopiyle girilip hastalk düünülen alanlardan örnekler alnmakta ve mikrop bu örneklerde aranmaktadr. PPD testi ise tüberküloz testi olarak bilinir ancak tüberküloz tehisi konulmasn salamaz. Yalnzca kiinin tüberküloz mikrobuyla karlaldn göstermektedir. Ülkemiz koullarnda birçok insanda bu testin sonucu pozitiftir.
Sadece akcieri deil bütün organlar etkileyebilir
Tüberküloz solunum yoluyla alnd için en sk akcierlerde hastalk yapar, ama bunun dnda vücudun dier bütün organlarnda tüberküloz hastalna yol açabilmektedir. Böbrek karacier, dalak, göz, beyin zarnda yani bütün organlarda görülebilmektedir. çocuklarda ise özellikle tüberküloz menenjitler ekline ortaya çkmaktadr. Ayrca mediasten ad verilen akcier ve kalbin bulunduu boluk içerisindeki lenf bezlerini ya da bütün vücuttaki lenf bezlerini de tutabilmektedir. Boaz bölgesine yerleen Larenks tüberkülozu da hastaln en sk bulaan türlerindendir. Akcier zarnda sv toplamas, iltihap ya da yine akcierde kavite de denilen yara eklinde olabilmektedir.
Tedavi süresi en az 6 aydr
Tüberküloz tedavisi özel antibiyotiklerle yaplmaktadr. Bu antibiyotikler zatürre ve ya da normal üütmeler için kullanlan antibiyotikler deildir. Tüberküloz mikrobuna etki eden 4 çeit antibiyotik bulunmaktadr ve bu ilaçlar uygun doz ve sürede kullanlmak zorundadr. Tüberküloz tedavisi en az 6 ay sürmektedir, doktorun yönlendirmesi ile bu süre daha da uzayabilmektedir. Kullanlan ilaçlarn takibi çok önemlidir. Verem sava dispanserlerinde tedavi takibi yaplmaktadr.
Evinize güne ve temiz hava girsin
Tüberkülozun ve dier akcier hastalklarnn iyilemesinde en önemlisi istirahattir. Doru beslenme ve uyku düzeninin önemi çok büyüktür. Bol sv tüketilmelidir. Sigaradan ve alkolden uzak durulmas gerekmektedir. Aslnda tedavide esas olan kiinin ilaçlarn her gün uygun dozda ve düzenli olarak içmesidir. Temiz hava da çok önemlidir. Tüberküloz hastalarnn evinin iyi havalandrlmas gerekmektedir. Güne nlar da tüberküloz mikrobunu öldürmektedir. Havasz ve oksijeni az yerlerde bu mikrop daha çabuk çoalmaktadr.
Eksik tedavi tüberküloz hastaln dirençli hale getirir
Bazen ilaca dirençli tüberküloz enfeksiyonlar ortaya çkabilmektedir. Yanl ya da eksik ilaçlarla ve yetersiz sürede tedavi gören kii tam iyileemez ve mikrop tekrar etkinleir, böylelikle hastalk ilaçlara dirençli hale gelmektedir. Dirençli hale gelen mikroplar bakalarna bulaarak bu hastal yaymaktadrlar. Eer kii ilaca direnç gösteren bir mikropla hastalandysa o zaman normal tedavide kullanlan temel 4 ilaç yetmeyebilir. laca dirençli mikroplar için etkili ilave bir takm ilaçlara ihtiyaç olmaktadr. Normal tedaviyle geçmeyen tüberküloz hastalnda ilaç direnç testleri yaplarak mikrobun ilaçlara direncini görüp ona göre uygun ilaç deiimleri yapmak gerekmektedir.