Organ Nakli Uzmanlarndan Prof. Dr. Onur Yaprak, 28 Temmuz Dünya Hepatit Gününe ilikin önemli açklamalarda bulundu. Prof. Dr. Yaprak, hepatitin karacierin iltihabi durumunu, viral hepatitin ise iltihabn virüslerce oluturulduunu ifade ettiini belirterek çok sayda virüs karacierde hepatite yol açar ancak hepatitlere bal gelien ölümlerin yüzde 96sndan hepatit B ve C virüsleri sorumludur. Özellikle karacieri etkileyerek hepatit yapan 5 çeit virüs vardr. Bunlar hepatit A, B, C, D ve Edir. Viral hepatitler akut-kronik viral hepatit, siroz, karacier yetmezlii ve karacier kanserine sebebiyet vererek hastala hatta ölüme neden olabilir. Akut hepatit geçirenlerin çou ayaktan geçirir ve hepatit geçirdiinin farkna varmaz. Farkna varanlarda ise halsizlik, yüksek ate, kas ve eklem arlar, mide bulants, kusma, karn ars, deride ve göz aklarnda sarlk (tüm vakalarda görülmeyebilir), koyu renkte idrar gibi belirtiler gözlenebilir. Akut hepatit çok nadiren de kiiyi komaya sokacak ve karacier nakli ihtiyac douracak kadar iddetli de seyredebilir diye konutu.
EN AZ ÖLÜM ORANI HEPATT ADA
Ülkemizde karacier nakillerinin yaklak yüzde 60nn viral hepatitlere bal gelien karacier hastalklar nedeni ile yapldna dikkat çeken Yaprak, öyle devam etti:
Ülkemizde kronik karacier hastal, siroz ve karacier kanseri vakalarnn yüzde 50 ila 70i viral hepatitlere, en çok da hepatit B ve Cye baldr. Hepatit A enfeksiyonuna neden olan hepatit A virüsü az yoluyla kirli su veya yiyecek tüketilmesi ile bular. Kanalizasyon sular ile kirlenmi besinlerin çi ya da az pimi olarak yenilmesi en sk bulama yollardr. Hijyenik yaam ve el ykama alkanl ve alanma hepatit Adan korunmann temel yoludur. Hepatit A enfeksiyonu kroniklemez. Dier hepatit türlerine göre ölümcül sorunlara yol açmas daha nadirdir. Viral hepatitlerden ölümlerin ancak binde 8inden sorumludur.
3 TEMEL BULA YOLU BULUNUYOR
Dünyada ve Türkiyede ortalama her 3 kiiden birinin hepatit B enfeksiyonu geçirdiine iaret eden Yaprak, Dünyada 257 milyon, ülkemizde ise 3 milyon civar hepatit B taycs mevcuttur. Kronik Hepatit B enfeksiyonu olanlarn yaklak yüzde 25 ila 40nda karacier hastalna bal siroz ya da karacier kanseri geliebilmektedir. Hepatit Bnin 3 temel bulama yolu vard anneden çocua, kan ile temas ve cinsel iliki. Hepatit B için sterilize edilmemi araçlarla tbbi ya da di müdahaleleri yaplmas, kullanlm enjektör paylam, tra bça ve di frças gibi eyalarn ortak kullanm, güvensiz cinsel temas, sterilize edilmemi araçlarla dövme, piercing, manikür, pedikür uygulanmas da sk bilinen bula yollardr ifadelerini kulland.
HEPATT B TAIYICILARININ ANCAK 10DA BR FARKINDA
Hepatit B tayclarnn ancak 10da birinin tayc olduunun farkna vardna deinen Prof. Dr. Yaprak Genelde insanlar evlilik öncesi, check up srasnda ya da kan ba için kan örnei verdiklerinde haberdar oluyor. Hepatit B bulaan insanlarn yüzde 95i hastal ayaktan geçirir ve bak kazanr. Üstelik bu insanlarn çou hastal geçirdiini fark etmez. Bu durumda virüs de kandan temizlenir. Kalan yüzde 5 insanda ise hepatit Bye kar baklk olumaz ve tayclk devam eder. Buna kronik enfeksiyon diyoruz. Hepatit B doumda bularsa yüzde 90, be yana kadar bularsa yüzde 20 ila 30 ve erikinlerde bularsa yüzde 2 ila 5 civarnda kronikleir. Ülkemizde hepatit B 1998, hepatit A ise 2012 ylndan beri rutin alama programndadr dedi.
EN çOK KRONKLEEN HEPATT C
Prof. Dr. Onur Yaprak, hepatit Cli hastalarn yaklak yüzde 75inin kronikletiini belirterek, u deerlendirmede bulundu:
Bu oran hepatit Bden çok daha yüksektir. Hepatit Cnin temel bulama ekli kan yoluyladr. Hepatit C taycs bir kiinin kan ile temas sonras bular. Dünyada 71 milyon, ülkemizde 500 bin civarnda hepatit C taycs bulunduu düünülmektedir. Ülkemizde karacierde siroz ve kanserin hepatit Bden sonraki ikinci en büyük nedeni hepatit Cdir. Hepatit Cnin bir as henüz olmamakla birlikte son 5 ylda çkan ilaçlar ile yüzde 95 orannda kandan temizlenebilmektedir. D ya da Delta hepatiti ismini verdiimiz virüs ise sadece hepatit B hastalarn etkiler. Hepatit B olmayan birisinde hepatit D tek bana görülemez. Tpk hepatit B ve C gibi ayn enjektörün kullanlmas veya kan ya da kan ürünleri ile bular. Karacierde hepatit yapan virüsler arasnda dünya çapnda en az görülen fakat hastalk seyri en hzl olan türdür. Ülkemizde daha çok güney-dou Anadolu bölgemizde görülmekte olup hepatit Bli hastalarn ortalama yüzde 5i ayn zamanda Delta hepatiti de tarlar.
HAMLELKTE HEPATT E ENFEKSYONU çOK TEHLKEL
Prof. Dr. Onur Yaprak, hamilelikte Hepatit E enfeksiyonun çok tehlikeli olabileceine iaret ederek, Hepatit E virüsü kanalizasyon sularnn içme sularna karmas, dknn bulat yiyecek, içecekler ve kirli ellerle virüsün azdan alnmas ile bular. Genellikle kirli sularla yaylr, ancak, pimemi veya az pimi hayvansal ürünlerin yenilmesiyle de (domuz, yaban domuzu, geyik gibi enfekte hayvanlarn ürünleriyle, çi veya az pimi deniz ürünleriyle) bulaabilir. Hijyenik artlarn kötü olduu ülkelerde Hepatit E hastalk oran yüksektir. Nadiren kan nakli yoluyla da bulama tanmlanmtr. Hastalk gebelerde görüldüünde daha tehlikeli seyreder ve düük, erken doum karacier yetmezliine yol açabilir. Dünya genelinde ylda 20 milyon kiinin hepatit Eden etkilendii tahmin edilmektedir. Hepatit E viral hepatite bal ölümlerin yüzde 3.3ünden sorumludur. Viral hepatitler ile mücadele için bula yollar, kimlerin risk altnda olduu, hastaln komplikasyonlar ve uygun tedavi konusunda bilgilendirilerek farkndalk salanmas gerekmektedir diye konutu.