ç Hastalklar Uzman Prof. Dr. Tevfik Rfk Evrenkaya Yaz mevsimi tatil planlarnn yapld, sosyal mesafenin ksald ve dikkatin daha çok dald bir dönem. Toplumsal alanma orannn artyla birlikte Covid-19 tedbirleri konusunda biraz daha rahatz, daha serbest hareket ediyoruz. Ancak, Covid-19 salgn hala bir risk ve aslnda bu rahatla, sosyal mesafelerin ksalmasna da izin vermiyor! Bir yandan Covid-19un bulama riski devam ederken bir yandan da, yaza özgü enfeksiyon hastalklar hayatmz zorlatryor, kstlyor. Yaz enfeksiyonlarndan korunmak için baz kurallara mutlaka dikkat edilmesi gerekiyor diyor. Prof. Dr. Tevfik Rfk Evrenkaya; yazn en sk görülen bakteriyel, viral, paraziter ve mantar enfeksiyonlarndan korunmann yollarn anlatt, önemli uyarlar ve önerilerde bulundu.
DZANTER
Dkyla, iyi ykanmam ellerle ve besinler araclyla bular. Yüksek ate, kusma, kanl ishal, itah kayb ve krgnlk vardr. Korunmak için el ve tuvalet hijyenine özen gösterilmeli, meyve ve sebzeler bol sirkeli suyla ykanmaldr. Tedavisinde mutlaka bir hekimin düzenledii antimikrobiyal ilaçlar kullanlmaldr. Bazen hastanede tedavi gerekebilir.
BESN ZEHRLENMES
çounlukla stafilokok adndaki bakterilerin toksinleriyle oluur. Nadiren E.coli ve salmonella da neden olabilir. Stafilokok toksinleri en çok çi/pimi et, krema, dondurma ve açkta tutulan yiyeceklerde bulunur. Bulak besini yedikten 6-8 saat sonra kusma, ishal, krklk balar. Bu süreç gürültülü olsa da, yaklak 12 saat içinde kendiliinden tamamlanr. Antibiyotik tedavisine ihtiyaç yoktur. Kaybedilen sv ve elektrolitler az yolu ile ya da damardan takviye edilir.
ROTA VRÜSÜ
Rota virüsü özellikle 5 ya altndaki çocuklarda barsak iltihabna yol açan bir virüstür. Hastalk iddetli ate, ishal ve kusma ile kendini gösterir, dk ile bular, her mevsimde görülür. çok iddetli sv kaybyla ölüme neden olabilir. Özgül bir ilac yoktur, korunmak için a gelitirilmitir.
TURST DYARES
Seyahat, tatil, i gezisi gibi nedenlerle gezen kiilerde görülür. E.coli ya da giardia adl mikroplar ile hastalk oluur. Genellikle az gelimi corafyalara yaplan gezilerde daha sk görülmektedir. Tedavisinde antimikrobial ilaçlar kullanlr. Temel neden el, tuvalet hijyeni eksikliidir.
SALMONELLA ENFEKSYONLARI
En tipik örnei tifo ve paratifodur. Yüksek ate, krgnlk, ishal, eklem arlar, karn arlar sk görülür. Dk aracl ile bular. Araclar eller ve besinlerdir. Genellikle hastanede yatrlarak, antibiyotik desteiyle tedavi gerekir.
EL-AYAK-AIZ HASTALII
En sk çocuklarda görülen, yakn temas ile bulaan ve en sk coxakie ile enterovirüslerin neden olduu bir hastalktr. Adndan da anlalaca gibi azda çok arl yaralar, el ve ayak içlerinde arl ilikler ile karakterizedir. Özgül bir tedavisi yoktur. Tedavide ar kesiciler kullanlr.
KONJONKTVT
Göz akn döeyen konjonktivann iltihabdr. çok arldr. Genellikle ekovirüsler, enterovirüsler neden olur. Havuzlar, ortak kullanlan havlular, kirli eller ile bular. Üzerine genellikle bakteriyel enfeksiyon eklendii için, antibiyotikli göz damlalar ile tedavi yaplr.
SUççE
Varisella zoster virüsü etkendir, çok bulac bir hastalktr. Temas ya da hava yolu ile bular. Özgül bir tedavisi yoktur. 1995 ylndan bu yana etkin olarak alama yaplmaktadr.
KIRIM KONGO KANAMALI ATE (KKKA)
Viral bir hastalktr, özellikle Tokat-Kastamonu illerinde yaayan kenelerin araclk ettii ölümcül bir viral hastalktr. Özgül bir tedavisi yoktur. Isran keneyi geliigüzel çkartmamak ve mutlaka bir salk kuruluuna bavurmak gerekir.
LYME HASTALII
çok geni bir belirti grubu vardr, her sistemi tutar. Borrelia ad verilen bir mikroorganizma ile bular. Antibiyotik tedavisi ile baarl sonuçlar alnmaktadr.
DI KULAK YOLU HASTALIKLARI
Eksternal otit ya da yüzücü kula ad ile bilinirler. Yaz mevsiminde çok sk görülürler. Bakteri ya da mantar enfeksiyonlardr. çok arldr ve iitme kaybna neden olurlar. Yüzme, suya dalma, kula yabanc cisimle kartrma sonucunda oluurlar. Ar kesici ve antimikrobiyal kulak damlalar ile tedavi edilirler. Yüzerken kulak tkac kullanmak, kulak çöplerini d kulak yoluna sokmaktan kaçnmak gerekir.
DRAR YOLU ENFEKSYONLARI
Yaz mevsiminde, özellikle kadnlarda çok sk görülür. Kadnlarn idrar yollarnn ksa olmas, onlar bu enfeksiyonlara kar korumasz hale getirir. Havuz/sauna kullanm ve cinsel iliki sonrasnda sk rastlanr. Alt üriner sistem enfeksiyonlar mesane ile snrldr ve sistit adn alr. Üst üriner sistem enfeksiyonlarnda böbrek iltihab (pyelonefrit) oluur. Sistitler daha kolay ve ksa sürede tedavi edilirler. Prof. Dr. Tevfik Rfk Evrenkaya Kiisel hijyene özen göstermek, temizliinden emin olunan havuz ve tuvalet gibi yerlerden yararlanmak enfeksiyon olasln azaltr. Kadnlarda önden arkaya doru temizlenme vurgulanmaldr, böylece kendi kendine bulatrma engellenir. Enfeksiyonlar hangi mevsimde görülürse görülsün, engellemenin yolu kiisel ve çevresel hijyenden geçmektedir. Elleri bol sabunla ykamakla, bu enfeksiyonlar önemli ölçüde azaltmak mümkündür diyor.