Epilepsinin sadece hastalar deil, hasta yaknlarn da etkileyen bir hastalk olduunu söyleyen Beyin ve Sinir Hastalklar / Nöroloji Uzman Prof. Dr. Fehim Arman, uzun süren ve düzenli takip gerektiren tedavinin doktor, hasta ve hasta yaknlarnn ibirliini gerektiren bir süreç olduunu vurgulad.
EPLEPS NEDR?
Epilepsi veya sara hastal, beyin sinir hücrelerinden kaynaklanan ani ve kontrolsüz elektrik yaylmas sonucu oluan nöbetlerle seyreden bir rahatszlktr. Nöbetler normal beyin fonksiyonlarn bozar, genellikle bilinç kayb ve kaslmalarla seyreder. Ancak bazen çok farkl ekillerde de ortaya çkabilir. Anormal elektrik faaliyetlerinin beynin hangi bölgesinde meydana geldiine göre deiik belirtiler verir. Her yata ortaya çkabilir.
Epilepsi beyni etkileyen bir hastalktr. Beyinde milyarlarca sinir hücresi (nöron) vardr. Beyin bu nöron dizileri tarafndan kontrol edilir ve dolaysyla hareket, duyu, konuma, düünce ve duygularn hepsi beyinden gelen sinyallere baldr. Nöronlarn çalmas elektriksel ve kimyasal sinyallerle kontrol edilmektedir.
Toplumda ortalama olarak her yüz kiiden birinde görülen bir hastalk olan epilepsi en çok çocukluk çanda ve 65 ya üzeri yetikinlerde görülür. Kadn ve erkeklerde rastlanma skl ayndr.
EPLEPSNN SEBEPLER
Beyni etkileyen herhangi bir bozukluk epilepsiye neden olabilir. Ya gruplarna göre farkllk gösteren, çok çeitli sebepleri vardr. çocukluk çanda rastlanan epilepsinin en önemli sebepleri arasnda; genetik faktörler, beynin geliimsel ve yapsal anormallikleri zor douma bal beynin oksijensiz kalmas, gebelikte geçirilen enfeksiyonlar yer alr.
YETKNLERDE EPLEPSNN SEBEPLER
Beyin tümörleri, kafa travmalar, enfeksiyonlar orta ya grubundaki yetikinlerde ortaya çkan epilepsinin en sk rastlanan sebepleri arasnda yer alr. Daha ileri ya grubunda ise, inme, beyin tümörleri ve Alzheimer hastal epilepsi sklnda arta sebep olur.
Yetikinlerde epilepsi hakknda bilmeniz gerekenler
EPLEPS NASIL TEHS EDLR?
Epilepsi beyni etkileyen bir hastalktr ve nöroloji uzman doktorlarn konusuna girer. Yaklak olarak her 20 kiiden biri, hayatnda bir kez nöbet geçirebilir. Her nöbet geçirene epilepsi tans konmaz. çünkü epilepsi tans koymak için nöbetlerin tekrarlyor olmas gerekir. Bu yüzden ilk nöbetten sonra hastay izleyerek 2. bir nöbet geçirirse epilepsi tans konarak tedavi verilir. Ya da tek bir nöbete ramen, EEG ve MR bulgular nöbetlerin tekrar etme olasln yüksek olduunu gösteriyorsa yine epilepsi tans konarak tedaviye balanr.
Epilepsi tansn tek bir test yaparak tanya gidilebilen bir rahatszlk deildir. Öncelikle hastann ayrntl tbbi öyküsü alnr ve mümkün olduunca nöbetin nasl cereyan ettii sorgulanr. Epilepsi tans koymak için baz hususlar önemlidir ve doktor bunlar açkla kavuturmak için u sorulara cevap arayacaktr.
Nöbetler kaç yanda balad?
Nöbetler çocukluk dönemi ve yallkta en sk ortaya çkar.
Nöbetin geleceini anladn m Anladysan ne hissettin?
Nöbetleri öncesinde dejavu, koku hissi gibi aura denen nöbet balangç belirtiler görülmesi epilepsi lehinedir.
Nöbet esnasnda yere dütün mü, kaslmalar oldu mu yoksa cansz bir ekilde yere mi dütün?
Epilepsi nöbetlerinde çounlukla tüm vücutta kaslmalar olur, cansz gibi yere ylmas daha çok senkop dediimiz baylmalarda görülür, ancak farkl ekillerde nöbet türleri de vardr.
Nöbet esnasnda bilinç kayb oldu mu? Nöbet esnasnda konuulanlar anlayp cevap verebildin mi?
Bilinç kayb olmas epilepsi nöbeti lehinedir, ancak epilepsi ile karan sinir krizi nöbetlerinde genellikle hasta her eyi duyup cevap veremediini söyler. Bilinç kayb olmayan nöbet türleri de vardr.
Nöbet ne kadar sürdü?
Epilepsi nöbetleri genellikle 2-3 dakikadan uzun sürmez, daha uzun sürmesi durumunda daha çok sinir krizi ihtimali akla gelir.
Nöbet esnasnda yüzde solukluk oldu mu?
Epilepsi nöbetleri esnasnda hastann rengi solar.
Nöbetten sonra ne hissettin?
Nöbet sonras bir süre uyku hali olur, kendine geldiinde yorgunluk ve kas arlar hisseder.
Dilini srd m, idrar kaçrd m?
Kaslmalara bal dil srma ve bilinç kayb esnasnda idrar kaçrma görülmesi epilepsiyi destekleyen bulgulardandr.
Düüp yaraland m?
Epilepsi nöbetinde bilinç kayb esnasnda kii düüp yaralanabilir.
Ailede epilepsi öyküsü var m?
Ailede epilepsi olmas tany destekleyen bir bulgudur.
Nöbeti tetikleyici bir etken var myd? (Alkol, ilaç, uykusuzluk)
Görüldüü gibi tipik bir nöbette epilepsi tansn koymak kolay olabildii gibi bazen de tan koymakta zorlanlr. Ayrntlar iyi deerlendirilmezse tanda yanlabilinir. Epilepsi tan yanllklarnn sk rastland bir durum olup, bazen baka hastalk belirtileri epilepsi zannedilirken, dier yandan epilepsisi olan bir kiiye yanllkla baka tanlar konabilmektedir.
Bunun nedeni epilepsinin çok farkl türlerinin olmas, farkl tipte nöbetlerle kendini göstermesidir. Bundan dolay epilepside yanl tan konma oranlar çok yüksektir.
Epilepsi ile kartrlabilen kalp hastalklar (ritm bozukluklar), migren, panik atak, uyku bozukluklar gibi baka hastalklardan ayrt etmek için itinal incelemeler gerekir.
EEG, video-EEG, MR, BT gibi görüntüleme teknikleri ve baz kan tahlilleri de tan koymay kolaylatrr.