Adn daha sk duymaya baladmz blok-zincir (blockchain) teknolojisi, gelecek on yllara damgasn vuracak gibi görünüyor. Blok-zincir merkez olmayan bir bilgisayar anda, yaplan tüm ilemlerin ifrelenerek bir daha deitirilemeyecek ekilde adaki her bilgisayara kaydedilmesi esasna dayanyor ve günümüzde, kripto parann yan sra politika, hukuk, salk, gayrimenkul, finans, gda gibi birçok alanda da kullanlyor. Blok-zincire ve kullanm alanlarna ilikin bilgi veren Prof. Dr. A. Arif Ergin, blok-zincirin merkezi bir otoriteye bal kalmakszn, pek çok bilgisayarn bir arada çalt bir datk sistem olduunu belirtti. Eski bir kavram olan datk sistemi ise birbirleri ile koordineli olarak çalan pek çok ufak parçadan oluan sistemler olarak tanmlayan Prof. Dr. Ergin, Örnein vergi, finans ve hatta imece sistemleri gibi. Datk bir sistem aslnda çokluun gücünü kullanmak üzere kurgulanm bir sistemdir dedi.
PARA, BLG YA DA BELGE
Blok-zincirde benzersizliin ya da sahte olup olmadnn kontrolünün datk bir ortamda yapldn kaydeden Prof. Dr. Ergin, Bu bir para için olabilecei gibi az ya da çok kymetli herhangi bir bilgi veya belge için de uygulanabilir. Mesela son yllarda NFT (non-fungible token) ile sanat eserlerinin alnp satlmas bile gündeme oturdu. Benzer ekilde bir irketin tahrif edilmesini önlemek istedii önemli kaytlar da blok-zincirlerde tutulabiliyor diye konutu.
MERKEZDEN UZAKLAIYORLAR
Son on be yl içinde hesaplamalarn yan sra bilgi, belge ve kaytlarn datk olarak tutulmasnn da yaygnlatna iaret eden Ergin, Günümüzde datk yaplar merkez yönetimden uzaklama eilimi gösteriyor ve bunun geleceimizin ekillenmesinde daha fazla rol alaca açktr ifadelerini kulland.
Datk ilemlerin merkez bir otorite olmadan yaplmas fikrinin 1980li yllarda kripto paray ortaya çkardn dile getiren Prof. Dr. Ergin, sözlerini öyle sürdürdü:
Tüm bankaclk ilemleri elektronik ortamda yapldnda parann sahibinin kim olduu tamamen takip altndayken nakitte bu takip mümkün deil. Kripto parann çk elektronik ortamda sahiplii takip edilemeyen bir para biriminin oluturulmas düüncesine dayanyor. Parayla yaptnz tüm elektronik ilemler banka gibi merkez bir koordinasyon birimine dayanyor. Bu merkezlikten ve sahiplik beyan ilemlerinden datk sistemlerle çktlar. Kripto parann ve daha genel olarak blok-zincirin oluumu, datk hesaplama yeteneinin üzerine kurulmutur. Bu yüzden uzun süre kripto parann yasad iler için icat edildii iddia edildi.
MERKEZ SSTEMLERN ZAAFI
Merkezi sistemlerin en önemli zaaf hacklenebilir olmas diyen Ergin, öyle devam etti:
Ya çok sk yedekleyip güvenliini arttrmak için yüksek bütçe ayracaksn ya da blok-zincire geçip bilginin durduu bir merkez olmadan, merkez büyük bir sunucuya gerek kalmadan otomatik olarak kendini koruyan bir sistem kuracaksn, bilgilerin güvende olacak. Türkiyede de iini ciddiye alan, evraklarn ve varlklarn iyi korumak isteyen çok sayda irket blok-zinciri kullanmaya balad.
BLGSAYARINIZ SZ TATLDEYKEN DE çALIABLR
Yeterli donanma sahip pek çok ufak bilgisayarn birlikte (paralel) kullanlmasyla datk sistemin oluturulabileceini ve bu bilgisayarlarn, çeitli yazlmlar yüklenerek insansz olarak da çaltrlmaya devam edebileceini anlatan Prof. Dr. Ergin, böylece blok-zincir teknolojisinde var olan bilgisayarlardan da maksimum verim alnabileceini anlatt. Ergin, Örnein i yerinde duran bilgisayarlar, bir tatil olduunda kapatlr ve ilevsiz hale gelir. Ancak bunlar blok-zincirin birer bloklar olarak sisteme dhil edersek i yerine aldnz her bilgisayar yüzde 20-30 verimle çalrken verimi yüzde 100e yaklatracak ekilde çaltrabilirsiniz. Her bilgisayarn bir hesaplama gücü var ama bunlar geceleri ve tatilde bouna yatryoruz eklinde konutu.
Blok-zincir teknolojisinden, oy kullanmada da yararlanlabileceini anlatan Ergin, Oy hakk olan 60 milyon insann, herhangi bir hile olmadan oy kullanabilecei bir sistem de kurulabilir. Toplumsal ve kültürel olarak da evrilmemizi salayacak bir altyap da oluturabilir. Sadece bir irketin kaytlarnn borsa deeri ile ilgili deil mesele. Blok-zincir sistemlerinin tüm alanlarda kullanlmas noktasnda, eitimin de önemi ortaya çkyor. Eitimin çeitliliinin ve bak açlarnn gelimesi gerekir diye konutu.