Anayasa Mahkemesi, Tanzanyal eine açt boanma davas 2003te sonuçlanan, kar tarafa tebli edilemediinden 17 yldr boanma karar kesinlemeyen bu nedenle de yeniden evlenemeyen vatandan bireysel bavurusunda evlenme hakknn ihlali karar verdi.
Yüksek Mahkemenin Resmi Gazetede yaymlanan kararna göre, bavurucu S.A, Tanzanya vatanda ile 1997de Türkiyede evlendi. Evliliinin ilk günlerinden beri yaadklar geçimsizlik nedeniyle einden ayrldn ve einin 1998den beri kendisini aramadn belirten S.A, 2000de boanma davas açt.
Asliye Hukuk Mahkemesi, 2003te taraflarn boanmalarna karar verdi ancak karar Tanzanyadaki ee tebli edilemedi.
Bavurucu, farkl tarihlerde Mahkemeye birçok kez dilekçe sundu ve tebligat ilemlerinin akbetini sordu. Dileri Bakanl tarafndan Adalet Bakanlna gönderilen yazda, talebin defalarca ülkenin ilgili bakanlna iletildii fakat herhangi bir cevap alnamad ve ülkedeki sistemsel sorunlar nedeniyle alnmasnn mümkün olmad belirtildi.
Bavurucu, boanma kararnn kesinletirilmemesi üzerine 2017de Anayasa Mahkemesine bireysel bavuruda bulundu. S.A, boanma kararnn yurt dndaki ee tebli edilmemesi ve bu suretle nüfus kaytlarnn boanma karar dorultusunda düzeltilmemesi nedeniyle evlenme hakknn ihlal edildiini ileri sürdü.
MAHKEMENN DEERLENDRMES
Anayasa Mahkemesi, bavurucunun Anayasann 20 ve 41. maddelerinde güvence altna alnan evlenme hakknn ihlal edildiine karar verdi.
Yüksek Mahkemenin gerekçesinde, boanma davalarnn makul bir zaman diliminde tamamlanmas ve kiilerin evlenmelerine engel olan nedenlerin ortadan kaldrlmas konusunda idari ve yargsal organlardan beklenen admlarn atlmamas nedeniyle evlenme hakknn özünün zedelenecei belirtildi.
Somut olayda, boanma davasnn sonucunun Türkiyede bulunmamas nedeniyle davalya tebli edilemedii, dolaysyla kesinletirme ilemlerinin yaplamad ifade edilen gerekçede, karar tarihinin üzerinden on yedi yl geçmesine ramen bavurucunun medeni durumunda bir deiiklik yaplamad aktarld.
Bavurucunun, mahkemenin kendisinden talep ettii hususlar hzl ve eksiksiz ekilde yerine getirdii, süreci titizlikle takip ettii aktarlan gerekçede, Dileri Bakanl tarafndan yaplan giriimlerin ise Tanzanyadaki sistemden ve davalnn adresindeki eksiklikten dolay sonuçsuz kald bildirildi.
Süreç içindeki resmi yazmalar dikkate alndnda, bu konudaki giriimlere, tebligata ilikin adli evrakn gönderildii 2004te deil 2007de baland belirtilen gerekçede, unlar kaydedildi:
2003te verilen boanma kararnn kesinletirilmesi amacyla, ilanen tebligat gibi 7201 sayl Kanunda ve ilgili yönetmelikte açkça düzenlenen alternatif hukuki çarelerin uygulanmas konusundaki taleplerin derece mahkemesince dikkate alnmad görülmütür. Üstelik bu yönde sunulan 2010 ve 2015 tarihli dilekçeler hakknda herhangi bir deerlendirme yaplmamtr. Bu balamda, boanma davasnda verilen kararn kesinletirilmesine ilikin yaplmas gereken ilemlerin sürüncemede brakld ve bavurucunun ileri sürdüü ilanen tebligat gibi esasl hukuki çarelerin hayata geçirilmesi konusunda derece mahkemelerince gerekli özenin ve dikkatin gösterilmedii kanaatine varlmtr.
Dolaysyla boanma davasnda verilen kararn kesinletirmesine ilikin ilemlerde gerekli özen yükümlülüü evlenme hakknn özünü zedeleyecek ekilde ihmal edilmi ve ilemler makul bir sürede tamamlanmamtr. Açklanan gerekçelerle evlenme hakknn özünü zedeleyen hukuki belirsizlikler hzl ve etkili bir idari ve yargsal süreç yürütülerek giderilmediinden, özel hayata sayg hakk kapsam içinde olan evlenme hakknn usul boyutunun ihlal edildii sonucuna varlmtr.
hlalin sonuçlarnn ortadan kaldrlmas için dosyann mahkemesine gönderilmesine, bavurucuya 50 bin lira manevi tazminat ödenmesine karar verildi.