Yaygn olarak büyüme hastal olarak da bilinen akromegali çocuk ve ergen yata ya da yetikinlikte ortaya çkabiliyor. Nadir görülen metabolik bir hastalk olan akromegali, genellikle hipofiz bezinden kaynaklanan iyi huylu bir tümörün ar büyüme hormonu salglamas sonucu ortaya çkyor. Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalklar Uzman Doç. Dr. Özlem Halilolu, hastalkla ilgili tanda gecikmeye bal olarak, kalp yetmezlii, tansiyon yükseklii, diyabet ve baz kanserlerin de gelime riskinin arttna iaret etti.
TEDAV EDLMEZSE YAAM SÜRESN KISALTIYOR
Akromegalide görülen büyüme hormonunun ar miktarda salglanmasnn vücutta önemli hastalklara neden olduunu söyleyen Doç. Dr. Özlem Halilolu, Kalpte büyüme, kalp yetersizlii ve kalp damar hastalklar, yüksek tansiyon, eker hastal, beyin damarlar hastalklar bunlardan bazlarn oluturuyor. Ayrca kontrolsüz büyümeye bal olarak tiroid nodülleri ve barsakta polip oluumunda art ve kaln barsak, meme ve tiroid bezinin kötü huylu tümörlerinin görülme sklnn da artt gösterilmi dedi. Tüm bu nedenlerle akromegali hastalnn tedavi edilmemesi durumunda yaam süresini ksaltan bir hastalk olduuna iaret eden Doç. Dr. Özlem Halilolu, akromegali hastalnn çok belirgin semptom ve bulgular olmasna karn, aratrmalar hastaln tansnn semptomlarn balangcndan itibaren 5-10 yl kadar gecikebildiini belirtti.
BULGULARIN YAVA ORTAYA çIKMASI TANIYI GECKTRYOR
Geç tan konmasnn en önemli sebebinin hastaln yava ilerlemesi, bulgularn yava ortaya çkmas olduunu, hasta ve yaknlarnn özellikle fiziksel deiimleri fark edemediklerini anlatan Doç. Dr. Özlem Halilolu, u bilgileri verdi:
Belirtileri fark etmenin en etkili yollarndan biri eski fotoraflara bakmaktr. Eski fotoraflara bakldnda, örnein yüzdeki majör deiimler net olarak görülebilir. Bununla birlikte hastalar ikayetlerine göre ilgili branlardaki hekime bavuruyor. Örnein di problemleri için di hekimi, horlama problemleri için KBB veya göüs hastalklar uzmanlar, eklem problemleri için fizik tedavi veya ortopedi uzmanlar gibi. Dolaysyla bu uzmanlktaki hekimlerin de akromegali semptom ve bulgularn fark etmeleri önem tar.
YÜZÜKLER DAR GELR, AYAKKABI NUMARASI BÜYÜR
Doç. Dr. Özlem Halilolunun verdii bilgiye göre, büyüme hormonun ar salglanmas vücuttaki doku ve organlarda ar büyümelere yol açyor. Eer bu ar salglanma henüz büyüme tamamlanmam, kemiklerin uzamas sona ermemi çocukluk ve ergenlik çanda geliirse hastada ar boy uzamas (devlik) geliebiliyor. Bu durum, erikin yata, büyüme plaklarnn kapanmas sonras ortaya çktnda hastalarda el ve ayaklarda büyüme ve buna bal olarak yüzüklerin dar gelmesi, ayakkab numaralarnda büyüme gibi belirtilerle kendini gösteriyor.
Bununla birlikte hastann fiziksel görüntüsünde de deiikler ortaya çktn söyleyen Doç. Dr. Özlem Halilolu, sözlerine öyle devam etti:
Yetikinlerde yüz hatlarnda kabalama, çene ve alnda belirginleme, dilerde ayrma, seste kalnlama, dilde ve üst damaktaki yumuak dokularn ar büyümesine bal horlama ve uyku apne sendromu, cinsel fonksiyonlarda azalma, kemik ve kaslarda ar büyümeye bal kas-eklem arlar ve ar terleme bulgularna sk rastlanr. Ayrca hipofiz bezi tümörünün bas etkisine bal olarak ba ars, görme bozukluklar da görülebilir.
TANI LABORATUVAR TESTLER VE GÖRÜNTÜLEMELERLE KONUR
Akromegaliden üphe edilen hastalarda tan için laboratuvar testleri ve görüntüleme yöntemlerinin bir arada kullanldn anlatan Doç. Dr. Özlem Halilolu, Öncelikle kanda büyüme hormonu ve büyüme hormonunun etkisiyle karacierde sentezlenen insülin benzeri büyüme faktörü-1 (IGF-1) tetkiklerine baklr. Eer IGF-1 düzeyi yüksek tespit edilirse, tany dorulamak için eker yükleme testi ile büyüme hormonu düzeyi deerlendirilir. Bu tetkiklerin yan sra, hormonun salgland tümörü tespit etmek için hipofiz bezinin MR ile görüntülemesi yaplr diye konutu.
TEDAVDE ALTIN STANDART CERRAH
Laboratuvar ve görüntüleme tetkikleriyle akromegali tans kesinleen hastalarda ilk ve altn standart tedavi tümörün hipofiz bezinden cerrahi ile çkartlmas olduunu söyleyen Yeditepe Üniversitesi Kozyata Hastanesi Endokrinoloji Metabolizma Hastalklar Uzman Doç. Dr. Özlem Halilolu unlar anlatt:
Cerrahi sonras hormon kontrolü yeterli salanamayan hastalarda ilaç tedavileri veya ilaç tedavisi ve cerrahiye ramen kontrol altna alnamam akromegali hastalarnda tümör bölgesine Radyoterapi veya stereotaktik radyo cerrahi gibi tedavi yöntemleri kullanlabiliyor. Bu noktada önemli olan tany zamannda koyabilmektir. Erken tan için de toplumsal farkndaln artrlmas son derece önem tayor.