nsan Haklar Dernei (HD) Diyarbakr ubesi kence ve Kötü Muamele ile Mücadele Komisyonu, 2010-2019 yllar arasnda yaanan ikence ve kötü muamele ile ilgili rapor hazrlad. HD Diyarbakr ubesine yaplan bireysel bavurulardan derlenen verilerle hazrlanan raporu HD kence ve Kötü Muamele ile Mücadele Komisyonu üyeleri Ezgi Sla Demir ve Yakup Güven açklad.
690 K KAMU GÖREVLLERN DDETNE URADI
2010-2019 dönemini kapsayan rapora göre 690 kii, kolluk görevlileri ve infaz koruma memurlar bata olmak üzere kamu görevlilerinden fiziksel iddet gördüklerini beyan ederek HDye bavuruda bulundu. Raporda, HDye yaplan bavurularn on yllk verilerine de yer verildi. Fiziksel iddeti en fazla ve en yaygn biçimde kullanan kamu görevlileri sralamasnda infaz koruma memurlarnn yüzde 45 ile önde olduunun belirtildii raporda, infaz koruma memurlularn yüzde 39 ile polislerin, yüzde 10 jandarmann ve yüzde 1 ile korucular takip etti.
EN FAZLA BAVURU CEZAEVLERNDEN
Fiziksel iddetin en youn cezaevlerinde yaandnn belirtildii raporda, cezaevlerinde iddet gördüünü ifade eden bavuru saysnn 335 olduu belirtildi. Raporda, ikence ve kötü muameleye ilikin u tespitler sraland:
-2017 ylnda ikence ve kötü muamele bavurular cezaevlerinde younlamtr. Özellikle 2010-2014 yllar arasnda bu bavurularda sürekli olarak bir art olduu, 2017 ve 2018 yllarnda en yüksek rakamlara ulat görülmektedir. Cezaevlerinden ubemize yaplan bavurularda ikence/kötü muamelenin çounluu girilerde, çplak arama dayatmas yaplarak, ani kou basknlarnda, nakil esnasnda ring arac içinde gerçekletii belirtilmitir.
689 K SOKAK ORTASINDA DDETE MARUZ KALDI
-On yllk süreçte yaplan bavurulardan elde ettiimiz verilere göre kolluk kuvvetlerinin madur bavuruculara yönelik fiziksel iddeti youn olarak kulland iddia edilen mekanlar arasndan göze çarpan bir dier mekan ise sokak/kamuya açk alanlardr. 689 bavurucu arasndan 168i sokak ortasnda kolluk görevlilerince darp/kaba dayak/fiziksel iddete maruz kaldn belirtmitir. Gözaltna alnrken ikence ve kötü muameleye urad iddiasyla yaplan bavurusu says, 2019 ylnda en yüksek rakamlara ulamtr. Bu rakam ise son 10 yln en yüksek rakamdr. incelediimiz bavurularda gözaltna alnrken gerçekletii iddia edilen ikence ve kötü muamelenin çounluu, eve ilk giri annda, kameralarn olmad geçilerde, zrhl araçlarn/gözalt araçlarnn içerisinde yapld ifade edilmektedir.
FALN POLS OLDUU BAVURULAR FAZLA
-Polisin fail olduu iddiasyla derneimize son on ylda en fazla bavurunun yapld yl 2019 yl olarak kaytlara geçmitir. 2019 ylnda bavuru says 56ya ulam, onu takip eden yl 38 bavuru ile 2011 yl olmutur. Failin polis olarak belirtildii bavuru saysnn en az sayda olduu yl ise 18 bavuru ile 2017 yl olarak göze çarpmaktadr. Failin asker olarak belirtildii vakalara ilikin bavurunun en fazla olduu yl 17 bavuru ile 2017 yl olmu, 2011 ve 2015 yllarnda ise ubemize bu yönlü herhangi bir bavuru yaplmamtr. Failin korucu olarak belirtildii vakalara ilikin en çok bavurularn olduu iki yl srasyla 9 bavuru ile 2011, 7 bavuru ile de 2014 yllar olmutur. 2013, 2016 ve 2019 yllarnda bu konuda derneimize bavuru yaplmamtr.
GÜVENLKç POLTKALAR ARTTI, DDET YÜKSELD
-Derneimize fiziksel iddete ilikin yaplan bavurularda yllara göre dalgalanmalar mevcuttur. Özellikle yüz bavuru ile 2017 yl ve doksan dokuz bavuru ile de 2018 yl en fazla madurun bavuru yapt iki yldr. Bu yllar 82 bavuru ile 2019 yl takip etmektedir. Bu yllarda devlet ve hükümetin Kürt meselesinin demokratik ve adil yollardan çözümü için adm atmamas, insan haklar evrensel normlarndan uzaklamas, görece daha fazla otoriterleerek iddeti caydrc ve terbiye edici bir araç olarak kullanma çabas, kamu görevlilerinin vatandalara yönelik ar iddet kullanm bu yllarda artan vaka saysnn balca nedenleri olarak deerlendirilmektedir.
TALEP VE ÖNERLER
kence ve kötü muameleye ilikin bavurulardan oluan verilin detayl bir ekilde yer ald raporda u talepler srland:
kencecilere kar açlan soruturmalar etkin bir ekilde yürütülmeli, ikencede cezaszla son verilmelidir. Hükümet belli kademelerinde görev alan yetkililer tarafndan sarf edilen ve kencenin artmasna neden olan söylemlerden vazgeçilmeli, ikencecilerin yarg karar ile korunmas ve aklanmaya çallmas uygulamasna son verilmelidir.
BM kenceye Kar Sözlemeye Ek htiyari protokolün (OPCAT) gerei Türkiye tarafndan yerine getirilmeli gözalt birimleri ile cezaevleri bamsz heyetlerin denetimine açk hale getirilmelidir.
kence madurlarnn iç dünyalarnda maruz kaldklar travmann etkilerinin giderilmesi amac ile madurlar rehabilite programlarna dahil edilmeli ve kendilerine psikolojik destek salanmaldr.
kencecilerin yargland dosyalarda zamanam uygulamasna son verilmeli, ikenceciler hak ettikleri cezalarla cezalandrlmaldr.
Türkiye Cumhuriyet tarafndan bugüne kadar ikence eylemine maruz kalan madurlar ve ikencede yaamn yitirenlerin aileleri ve tüm toplumdan özür dilenmeli, bireysel hak ve özgürlüklerin önündeki tüm engeller kaldrlmaldr.