Harran Üniversitesi (HRÜ) Makine ve Bilgisayar Mühendislii bölümleri bünyesinde kurulan HarranCFD grubundaki bilim insanlar, yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) öksürme veya haprma durumunda asansörde dalmn gösteren simülasyon yapt.
Harran CFD grubu, Harran Üniversitesi Yüksek Baarml Hesaplama Merkezinde 24 bilgisayarn bir araya getirilmesiyle oluturulan süper bilgisayar simülasyonu hazrlad.
Simülasyonla konutlarda yaygn olarak kullanlan 1x1 metre eninde 2,15 santimetre boyutlardaki bir asansörde 1,71 metre boyunda bir kiinin öksürmesi durumunda virüs partiküllerinin dalmlar tespit edildi.
HarranCFD grubu, yapt çalmay sanayi sektörüne aktararak bulac hastalklarn yaylma riskinin en yüksek olduu asansörlerde havalandrma sistemi gelitirmeyi hedefliyor.
Asansörde yaylmn simülasyona aktardlar
HRÜ Makine Mühendislii bölümünde görevli GAP Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimlilii Merkezi Koordinatörü Dr. Öretim Üyesi Zeynel Abidin Fratolu, sanayi odakl kurulan HarranCFDnin tecrübe ve yetkinliini sanayiye aktararak sorunlarn çözüm orta olmay planladn söyledi.
Bulac hastalklarn bula riskini azaltc yeni yöntem ve araçlar gelitirmeye çaltklarn dile getiren Fratolu, öyle konutu:
Son pandemi süreci bize gösterdi ki Kovid-19 gibi bulac hastalklar, hayat kesintiye uratma ve ekonomik açdan savalardan çok daha yüksek riskler içeriyor. Bundan dolay bulac hastalklarn bulama riskini azaltc yeni yöntem ve araçlarn gelitirilmesi ülkeler açsndan stratejik öneme sahip. Bizler de ülkemizin salgnla mücadelesine destek sunmaya çalyoruz. Yaplan aratrmalar virüsün partiküller halinde d yüzeylerde saatlerce canl kalabildiini göstermitir. Koronavirüs üst solunum yollarnda yüksek viral yükler meydana getirdiinden solunum, konuma gibi normal solunum davranlarnda dahi küçük damlack ve partiküller ile hzla yaylmakta. Koronavirüsün bulama riski açsndan asansör, snf, market, alveri merkezi gibi ortak yaam alanlar en riskli bölgelerdir. Bizler ne kadar tedbir alnsa dahi birçok insann kullanmak zorunda kald asansörü ele aldk. En riskli olan asansörlerde virüsün dalmnn simülasyonunu yaptk.
HEDEFMZ ASANSÖRLERDE HAVALANDIRMA SSTEMN GELTRMEK
Asansörlerde havalandrmann yetersiz olduuna dikkati çeken Fratolu, öyle devam etti:
Hazrladmz simülasyonla partiküllerin nasl dald ve havalandrmayla riskin nasl azaldn göstermeye çaltk. Virüsün yüzeye yapmas gibi tespitler yapmaya çaltk. Bu simülasyon çok büyük bir dosyadan oluuyor. Yaklak 369 GB boyutunda. çalmamz tamamen ücretsiz ve açk kodlu yazlmla yapld. Örnein bu yazlmlar süper bir bilgisayara yükleyip lisanl yazlmlar yapm olsaydk 100 bin dolar giderimiz olacakt. Biz bunu açk ücretsiz kodla gerçekletirerek bu maliyetten kurtulmu olduk. Hedefimiz bu tür yazlmlar sanayide yaygnlatrmak. Sanayideki projelerin bütçeleri neredeyse büyük maliyetli yazlmlara gidiyor. Bu açk kodlu yazlmlar yaygnlatkça maliyetlerin düeceine inanyorum.
SINIFTAK YAYILIMI ARATIRACAKLAR
Fratolu, bundan sonra bir örencinin öksürmesiyle koronavirüsün snftaki yaylmn aratracaklarn, örencilerin hangi pozisyonda oturmas veya snfn havalandrmasnn nasl olmas gerektiini anlatan bir simülasyon hazrlayacaklarn kaydetti.
HRÜ Bilgisayar Mühendislii Fakültesinde görevli TÜBTAK proje yürütücüsü Doç. Dr. brahim Berkan Aydilek ise Yüksek Hesaplamal Bilgisayar Merkezinde TÜBTAK destekli projeler yürütüldüünü, burada çok farkl alanlarda bilim adna ne gibi çalmalar yaplabilecei konusunda youn olarak çaltklarn ifade etti.