Batmann Kozluk (Hezo) ilçesinde Artuklular döneminden kalma 8 asrlk tarihi Pisyar Köprüsü de 12 Eylül 1980 askeri darbesinden nasibini ald. Askeri darbeden sonra keyfi bir ekilde zamann darbeci askerleri tarafndan mermi ve toplarla tahrip edildii bilinen tarihi Pisyar Köprüsü, kaderine terk edilmi bir ekilde ayakta kalma mücadelesi veriyor.
Tarihi pek Yolunun geçmiteki önemli geçi güzerghlarndan biri olan tarihi Pisyar Köprüsü, Kozluk ilçesi Alçl (Noren) köyü Garzan çay üzerinde ina edilen ve geçmite kervanlarn Garzan çaynn Dousundan Batsna geçmeleri için kesme talarla yaplm bir geçi güzergh görevini görüyordu.
Doal ve beer yollarla zamanla yok olmaya mahkm olan köprü, en büyük tahribat ise 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra gördü. 1980 ile 1985 yllar arasnda zamann askeriyesi tarafndan köprünün keyfi bir ekilde top ve mermi yamuruna tutulduunu aktaran vatandalar, köprünün günümüze ulaan 2 ayayla ayakta kalma mücadelesi verdiini anlattlar.
Köprünün bat ayann güney yüzündeki iki satrlk Arapça kitabe günümüze kadar ulaabilmi ancak son derece harap olduundan kitabenin önemli bir ksm okunamamtr.
Yukar ve Aa Alçl köyünün birbirine balantsn salayan köprünün üstünde günümüzde bir tel köprü yapld görülüyor.
Köylülerin, birbirleriyle daha da yaknlamak ve hayvanlarnn geçii için yaptklar örenilen tel köprü de zamanla ykma urayarak tehlike oluturuyor.
Tarihi köprüyü merak ettiklerini ve görebilmek için geldiklerini söyleyen vatandalardan Ahmet Zariç: Kozluun Alçl (Noren) köyünde tarihi bir köprünün olduunu iittik ve bu tarihi köprüyü görebilmek için arkadalarmzla birlikte ziyarete edelim ve köylülerden köprü hakknda bilgi sahibi olalm dedik. Köylülerden anladmz kadaryla bu köprü baya tarihi bir geçmie sahip ve Artuklulardan kalma bir köprüdür. Gördüümüz kadaryla baya büyük ve güzel bir köprü yaplm. dedi.
Batda tarihi eserlere verilen ehemmiyet Douda da verilsin
Bat tarafnda gördüümüz kadaryla bir yerde tarihi bir yap varsa oradaki yetkililer yok olmasn diye o tarihi eseri koruma altna alyor diyen Zariç: Fakat maalesef Dou tarafnda bu uygulamay göremiyoruz. Batda verilen bu ehemmiyetin Douda da verilmesini istiyoruz. Bakyoruz ki tarihi köprü ve eserlerimiz çok fakat koruma altna alnmad için zamanla ykma uruyor. Bu tür tarihi deerlerimize sahip çkmalyz. çünkü bu tarihi eserler orada memleketin ve toplumun varlnn delilidir. Ve bu delili geçmiten gelecee yanstr. Bu tür tarihi eserler yok olduu zaman insan burada herhangi bir medeniyet yaam çkarmnda bulunamaz. ifadelerini kulland.
Askerler tarafndan kurun yamuruna tutularak tahrip edilmi
Tarihi köprünün 1980 darbesinden sonra büyük bir tahribata uradnn altn çizen Zariç, yetkililer tarafndan tarihi deerlere sahip çklmas gerektiini dile getirdi.
Zariç, unlar söyledi: Buradaki vatandalardan duyduumuz kadaryla, üstünde bulunduumuz bu Artuklular döneminden kalma köprü, 1980 ylndaki darbeden sonra askerler tarafndan kurun yamuruna tutulmu. Ve bu tarihi köprü bu hale gelmi. Önceden bu köprü bu ekilde deildi. Daha güzel, aslna uygun ve ihtiamlyd. Fakat o dönem gelip bu ekilde tahrip etmiler. Biz istiyoruz ki yetkililer bu tarihi eserlere sahip çksnlar. çünkü buradaki vatandan elinde yapabilecei bir ey yok. Tamamen bu anlamda imkn yönetimin, buradaki yetkililerin elindedir. Nasl ki Bat tarafnda bu tür deerlere sahip çklyor, biz istiyoruz ki Dou tarafnda da bu tür deerlere sahip çklsn. Buralarda da nam salm medeniyetler yaam ve arkalarnda büyük tarihi eserler brakmlardr.
Tarihi Pisyar Köprüsünün kaderine terk edildiini gördük
Tarihi köprüyü görebilmek için Batmandan geldiklerini belirten bir baka vatanda Yunus Uluç ise tarihi Pisyar Köprüsünün kaderine terk edildiini gördüklerini söyledi.
Tarihi eserlerin geçmii günümüze tayan deerler olduunu vurgulayan Uluç: Tarihi Pisyar Köprüsünün kaderine terk edildiini gördük. Hakikaten gelip gördüümüzde bu memlekette tarihi deerlere ne kadar önem ve ehemmiyet verildiini görebilmek mümkün. Tarihi eserler geçmii günümüze tayan deerlerdir. Bu tarihi eserlerimizi millet ve devlet olarak el ele koruma altna almal ve sahip çkmalyz. Batmanmz da tarihi kültürel miraslar açsndan zengin bir bölge. Bu eserlerimiz tamamen yok olmadan koruma altna alnmaldr. eklinde konutu.
Az tannan bir Orta ça köprüsü
Sanat tarihi alannda önemli çalmalarda bulunan Prof. Dr. Hüseyin Rahmi Ünal, 2010da Pisyar Köprüsünde yapt bir aratrma sonucundan köprünün Az tannan bir Orta ça köprüsü olduunu belirtti.
Evliya çelebinin dilinden Pisyar Köprüsü
Ünlü Seyyah Evliya çelebi ise bu köprüleri Han olarak adlandrmakta ve yolcularn konakladn beyan etmektedir. çelebi, Bu kaplarn iç ksmnda, sada ve solda, köprünün temeli ile ayn hizada, hanlar vardr. Gelenler ve gidenler, sadan soldan geldiklerinde, (bu hanlarda) misafir edilirler. Köprünün kemeri altnda, çok sayda hücre vardr. Demir pencereli kapal balkonlarda konuklar elendirirler. Konuklardan bazlar kemerin kar tarafndaki insanlar ile sohbet eder, bazlar da balk a ve oltayla balk avlarlar. Bu köprünün sanda ve solunda da çok sayda pencereli hücreler vardr. Davranlar güzel üstad niyet ederek, köprünün kemerine arlk binmesin diye, bu örnek alnacak köprünün içini bo brakp kat kat pencereli ve avlulu (?) hücreler ina etmitir. Bu köprünün sandaki ve solundaki korkuluklar, Nahcvan çeliindendir. Demirci ustas, bütün gücünü harcam, usta elinden çkm ebekeli korkuluklar yapmtr. Böylece oymacln bütün hünerlerini ortaya koymutur. Bu benzersiz köprünün Hazzo tarafndaki handa Hazzo Beyinin adamlar, geçen tüccardan vergi alrlar. Meyafarikin tarafndaki handa () Beyinin adamlar vergi alrlar. Ancak bu han dediimiz binadan dta herhangi bir iz yoktur. Köprünün iki aya altnda büyük hanlardr. fadelerini kullanyor. (