Doulu ve Batl tarihçilerin ve yazarlarn eserlerinde kendisinden övgüyle söz ettii Selahaddin-i Eyyubi, Hicaz bölgesine verdii önem dolaysyla Hadimül-Haremeyn unvann kullanan ilk hükümdar oldu.
Selahaddin-i Eyyubi 1138 ylnda Tikrit ehrinde dünyaya geldi. Babas Tikrit, Balebek ve Dmak (am) valilikleri yapm Necmeddin Eyyub, amcas Nureddin Zenginin ordu komutan Esedüddin irkuhtu.
Bir ehzade gibi yetien ve iyi bir eitim gören Selahaddin, genç yalarda Haçllara kar yaplan seferlere katlarak am ahneliine kadar yükseldi.
Amcas irkuhun kumandasnda 1164 ve 1169 yllarnda Fatmi egemenliindeki Msra yaplan seferlere katlan Selahaddin, usta bir kumandan ve devlet adam olarak sivrildi. 1169da amcasnn ölümünün ardndan el Melikün-Nasr unvanyla vezir oldu.
Nureddin Mahmud Zenginin Msrdaki ordusunun kumandan olan Selahaddin, ayn zamanda Fatmi halifesinin veziri olarak bu iki önemli görevi üstlendi. Selahaddin, daha sonra Nureddin Zenginin vekili olarak Msr ve Msra bal yerleri müstakil bir hükümdar gibi yönetmeye balad.
Selahaddin, Msra hakim olunca kendisine ve Türklere kar direnen Fatmi çevreleriyle, onlar destekleyen Haçllar ve Bizansllarla mücadeleye giriti.
Msra tam anlamyla hakim olan Selahaddin orduyu yeniden tekilatlandrd. Sünni medreseleri ve yeni kurumlar açt. Fatmi bürokrasisini kademeli olarak tasfiye etti. Nureddin Zengiden gelen emir üzerine 1171de Fatmi hilafetine son verdi.
1170 ve 1173 yllarnda Selahaddin, Kudüs Haçl Krallna kar seferlere çkt.
1173de aabeyi Turan ah kumandasnda Yemen ve Hicaza düzenledii seferlerle bu ehirler devletin birer eyaleti haline getirildi.
Nureddin Mahmud Zengi 1174te ölünce yerine on bir yandaki olu el-Meliküs-Salih smail geçti. Selahaddin, el-Meliküs-Salihe bal kald ve onun adna hutbe okuttu, para bastrd.
Meliküs Salihin de genç yata ölümünün ardndan Selahaddin, 1181de Fratn dousuna geçti; Urfa, Harran, Rakka, Habur, Resülayn, Dara, Nusaybin gibi el-Cezire bölgesi ehirlerini ele geçirdi. Ardndan Diyarbakr alp Nureddin Muhammede verdi.
-Haçllarla mücadelesi
1183te Halepi ele geçirerek muhaliflerini etkisiz hale getirdii gibi büyük bir stratejik avantaj salad ve Kudüs yolu kendisine açlm oldu. Bu sebeple Halepin Selahaddinin eline geçmesi Haçllar telalandrd.
1185te çkt ikinci dou seferinde Erbil ve Meyyafarikin gibi önemli yerleri topraklarna katt. Musul Atabegleri onun hakimiyetini tand.
Selahaddin bir yandan devleti dalmaktan kurtarmak, Ortadouda slam birliini salamak için urarken bir yandan da Haçllarla mücadele etmek zorunda kalmt. Onun bu dönemde Haçllara kar ilk önemli seferi 14 Kasm-9 Aralk 1177 tarihleri arasnda gerçekletirdii Gazze-Askalan seferi oldu.
Sultan, Msrdan yaplan bu sefer srasnda dümann direncinin az olduunu görünce hemen Remleye doru ilerledi. Bu esnada Kral IV. Baudouin ile Renauld de Chatillon kumandasndaki Kudüs Krall güçlerinin ani basknna urad ve savaarak geri çekildi. Bu arada Haçllar, Flandre Kontu Philippe dAlsace kumandasnda Hamay kuattlar ancak kuatma püskürtüldü.
Selahaddin, Remle yenilgisinin yaralarn iki ay gibi ksa bir zamanda sarp Kahireden Dmaka hareket etti. Harimi kuatan Haçllar onun gelmesi üzerine geri çekildiler.
Haçllarn, am yoluna hakim bir noktadaki Beytülahzan denilen yerde kurduklar kaleyi kuatarak 24 Austos 1179da ele geçirdi. Haçllar bar istemek zorunda kald.
3-4 Temmuz 1187de Hittin denilen yerde Haçllarla yapt meydan savanda büyük bir zafer kazand. Haçl ordusu imha edildi, bir ksm esir alnd. Esirler arasnda Kral Guy de Lusignan ve Kerek-evbek bölgesi hakimi Renauld de Chatillon da vard.
-Kudüsün fethi
Selahaddin, bu zaferden sonra hzl bir fetih hareketine giriti. Filistinde Akka, Taberiye, Askalan, Nablus, Remle, Gazze dahil birçok kaleyi ele geçirdi. Birkaç hafta içinde büyüklü küçüklü elli iki ehir fethettikten sonra 20 Eylül 1187de Kudüsü kuatt.
Mirac mucizesinin yl dönümü olan 2 Ekim 1187 Cuma günü Kudüsü fethetti.
1187de Trablus Kontluu ve Antakya Prinkepsliine kar sefere çkan Selahaddin, Trablusama ait birkaç kale ile Antakya Prinkepslii topraklarnn çounu ele geçirdi.
Dier yandan Kudüsün ve birçok kalenin dümesi üzerine bütün Bat Avrupa ülkelerinin katld yeni bir Haçl seferi düzenlendi. Haçllar, 1189da Akkay kuattlar. Selahaddin ile Haçllar arasnda Akka önünde 2 yla yakn süren iddetli savalar yapld. Fransa Kral Philippe Auguste, Alman mparatoru Barbarossa, ngiltere Kral Arslan Yürekli Richard ordular ve donanmalaryla gelip savaa katldlar. Akka, 12 Temmuz 1191de Haçllarn eline geçti. Ancak Selahaddin, Haçllarn Kudüsü almak için yaptklar teebbüsleri boa çkard.
1 Eylül 1192de iki taraf arasnda 3 yl 8 ay süreli bar antlamas imzaland.
Selahaddin, Haçllarla antlama yaptktan ksa bir süre sonra 4 Mart 1193te amda vefat etti. Bu tarihte Msr, Libya, Yemen, Filistin, Suriye ile Malatya ve Ahlata kadar Dou ve Güneydou Anadoluda ve Hemedana kadar Kuzey Irakta onun adna hutbe okunuyordu.
-Bölgedeki ideolojik parçalanmaya son verdi
Selahaddin-i Eyyubi, geni bir alan kapsayan bir siyasi birlik kuran büyük bir devlet adam olarak tarihe geçti. Bu siyasi birlik Eyyubilerin ardndan Memlüklerle devam etti, 1517de Yavuz Sultan Selimin Kahireyi ele geçirmesiyle son buldu. Selahaddin, kuvvetli bir ordu, iyi çalan bir devlet tekilat kurup, Fatmi hilafetini ykarak bölgedeki ideolojik parçalanmaya son verdi.
Onun dier büyük baars, Kudüsü ve Haçllarn elinde olan birçok yeri kurtarmas olarak tarihte yerini ald. Kudüsü geri almas slam dünyasnn en ünlü kahramanlar arasnda yer almasn salad.
mar faaliyetleriyle yakndan ilgilenen Selahaddinin devrinde Filistin, Msr, Hicaz ve Yemende çok sayda medrese, zaviye, cami, köprü, kale, hamam ina edildi. Bunlarn en önemlileri Kahire surlar ile kalesi, Nil nehri üzerine yaptrd köprüler, Bahr-i Yusuf denilen kanallar, Akka ve Kudüsün tahkimi, Amr bin As Camisi, Kubbetüs-Sahra ve Mescid-i Aksann tamiri, Kahiredeki Salahiyye Hankah ve Salahi Hastahanesi olarak biliniyor.
Bu dönemde slam dünyasnn her tarafndan Eyyubiler ülkesine akn eden alimler ve talebeler çok sayda ilmi eser kaleme ald.
Onun faaliyetleri kendisinden sonra gelen devlet adamlarna örnek tekil etti, Suriye ve Msr slam dünyasnn önemli ilim merkezleri haline geldi. Hicaz bölgesine, özellikle Mekke ve Medineye önem veren Selahaddin-i Eyyubi, Hadimül-Haremeyn unvann kullanan ilk Sultan oldu.
stiklal Mar airi Mehmed Akif Ersoy onu arkn en sevgili sultan, Fransz tarihçi Champdor slamn en saf kahraman diye niteledi.
-Hulefa-yi Raidin devrini yeniden canlandran Sultan
Selahaddin, kaynaklarn ittifakla belirttiine göre dindar, merhametli, cömert, güler yüzlü, vakur, salam iradeli, mert ve heybetli bir kiiydi. Her konuda Nureddin Mahmud Zenginin takipçisi, onun balatt eserlerin tamamlaycs olarak, yeni bir devlet kurduunu bile iddia etmedi. Müslümanlar onun ahsnda ideal bir sultan, Haçllar gerçek bir slam kahraman gördü. Doulu ve Batl tarihçilerin, yazarlarn eserlerinde kendisinden övgüyle söz edildi.
Sultanl döneminde ayn kiilerle çalp, onlara deer verdi. Emirlerinden hiçbiriyle bir ihtilafa dümedi ve danmanlarnn görülerine daima önem verdi. Danmanlarndan Üsame bin Münkz onu Hulefa-yi Raidin devrini yeniden canlandran kii olarak anar.
Tarihçilerin anlattna göre Selahaddin zamann ya ilim ya cihad veya devlet ileriyle geçirirdi. Kuran- Kerimi ezberledi ve iyi bir eitim gördü. Arapça, Farsça, Türkçe ve Kürtçe biliyordu.
Selahaddin verdii sözü ne pahasna olursa olsun tutar, affetmeyi severdi. bn-i Cübeyr onun, Af konusunda hata etmek hakl olarak cezalandrmaktan daha çok houma gider. dediini nakleder. Eman verdii kiileri kesinlikle cezalandrmad. Haçllar onun bu yönünü çok takdir etti.
Ar derecede cömert olan Selahaddin, öldüünde özel hazinesinden sadece 1 Msr dinaryla 36 Nasri dirhemi çkt.