Türkiyede ilk Kovid-19 vakasnn tespit edildii 11 Mart 2020den bu yana yaklak 14 milyon vaka görülürken, 94 bin kii hayatn kaybetti.
çinde ortaya çkan Kovid-19 virüsünün küresel salgna dönümesinin ardndan Türkiyede ilk vaka, 11 Mart 2020de görüldü. Türkiyede ilk vakann görüldüü 11 Mart 2020 ayn zamanda Kovid-19un Dünya Salk Örgütü (DSÖ) tarafndan küresel pandemi ilan edildii gün oldu.
Türkiyede Kovid-19 kaynakl ilk ölüm ise 17 Mart 2020de yaand.
Salgnla geçen 2 ylda dünyadaki birçok ülkedeki gibi Türkiyede de virüsün yaylmasn önleyebilmek için uçularn durdurulmas, sokaa çkma kstlamas, uzaktan eitime geçilmesi, kafe ve restoran gibi yerlerin geçici süreyle kapatlmas, kamuya açk etkinliklerin iptal edilmesi gibi çeitli önlemler devreye alnd.
Salgn günlük hayat alkanlklarn da deitirdi. Bu süreçte AVMler ile kurum ve kurululara girite HES kodu göstermek ve ate ölçümü yaptrmak zorunlu hale geldi. Devlet kurumu, i yeri, hastane gibi yerlere, otobüslere, duraklara Kovid-19la mücadelede yaplmas gerekenleri anlatan uyar afileri asld. Yurt dna seyahat edecekler veya hastalk belirtisi olanlar için PCR testi uygulamas balatld.
TÜRKYE LK KAPANMAYI NSAN 2020DE YAADI
Türkiyede ilk sokaa çkma kstlamas ise 10-12 Nisan 2020de 30 büyükehir ile akcier rahatszlklarnn sk görüldüü Zonguldakta uyguland. Sokaa çkma kstlamalar, vaka saylarnn pik yapt dönemlerde tekrarland.
2020deki en yüksek vaka says, 8 Aralkta 33 bin 198 olarak kaytlara geçti. Ayn yl en yüksek günlük vefat ise 259 kiinin yaamn yitirdii 23 Aralkta yaand.
AILAMA 2021DE SALGINA KARI EN GÜçLÜ SLAH OLDU
Kovid-19la mücadelede 2021de alar devreye girdi. 14 Ocak 2021de salk çalanlaryla balayarak 65 ya üstüyle devam eden alama programna hzla yeni ya ve meslek gruplar eklendi. 2 Nisandan itibaren BioNTech alarnn da uygulanmasna baland.
25 Haziran 2021 itibaryla 18 ya ve üzerindekiler, randevularn alarak Kovid-19 alarn olmaya balad.
Bugüne kadar 18 ya ve üstü nüfusta 146 milyon dozdan fazla a yapld.
MART AYINDA KONTROLLÜ NORMALLEME ADIMLARI ATILDI
Kontrollü normalleme admlarnn atld 2021 ylnda Kovid-19 kaynakl vaka saylarnda dönem dönem azalma ve artlar yaand.
Ocak 2021de en yüksek 14 bin 494 olan günlük vaka says, ubat 2021de 9 bin 572 oldu. Mart 2021de günlük vaka says 39 bin 302ye kadar yükseldi.
2 Mart 2021de kontrollü normalleme süreci balad. Bu kapsamda, illerdeki risk durumlarna göre sokaa çkma kstlamalar, yeme-içme yerlerinin hangi artlarda hizmet verebilecei ve hangi kademelerdeki örencilerin hangi artlarda yüz yüze eitime balayaca belirlendi.
EN YÜKSEK VAKA SAYISI NSANDA GÖRÜLDÜ
Bu süreçte nisan aynda vaka saylar hzl arta geçti. 16 Nisan 63 bin 82 vaka ile 2021de en fazla vakann görüldüü gün olarak kaydedildi.
Salgn süresince en fazla vefatn yaand gün ise 394 kiinin hayatn kaybettii 30 Nisan 2021 oldu.
Vaka saylarndaki bu art üzerine Kovid-19 tedbirleri kapsamnda 29 Nisan-17 Mays 2021 tarihleri arasnda kesintisiz sokaa çkma kstlamasn içeren tam kapanma dönemi uyguland.
Bu tarihlerde üretim, imalat, gda, temizlik, salk gibi alanlarda istisna tutulan kurulular hariç tüm i yerlerinin faaliyetlerine ara verildi, ehirler aras seyahatlerin tamam izne tabi oldu, anaokulu, kre, 8. ve 12. snflar dahil tüm kurumlarda yüz yüze eitime ara verildi, tüm snavlar ertelendi.
KADEMEL NORMALLEME LE YEN DÖNEME GEç
17 gün süren tam kapanmann ardndan kademeli normalleme dönemine geçildi. Bu süreçte sokaa çkma kstlamalar belirli saatlerle snrlandrlrken, restoran ve kafelerin paket servise geçmesi, huzurevlerinin ziyarete açlmas gibi uygulamalar peyderpey balad.
1 TEMMUZDAN TBAREN NORMAL HAYATA DÖNÜLDÜ
Türkiyede 1 Temmuzdan itibaren normal hayata dönüü salayacak yeni döneme geçildi.
Pazartesi-cumartesi günleri saat 22.00den sabah 05.00e kadar olan ve pazarlar ise tam gün uygulanan sokaa çkma kstlamas ile snrlama süresince uygulanan ehirler aras seyahat kstlamas tamamen sona erdi.
Ayrca tüm i yerleri açl kapan saatleri çerçevesinde faaliyet göstermeye balad, ehir içi veya ehirler aras tüm toplu tama araçlarndaki yolcu says snrlandrmasna son verildi. Düün, sünnet, nian ve kna gibi etkinlikler serbest hale geldi.
Uzaktan eitim sürecinin ardndan örenciler, 6 Eylülde tüm kademelerde haftada 5 gün ve yüz yüze eitime geri döndü.
Devlet, Kovid-19 salgnnn olumsuz etkilerini en aza indirmek amacyla bu süreçlerde esnaf ve sanatkarlar ile dezavantajl vatandalara yönelik birçok sosyal destek programn devreye ald.
YERL AI TURKOVAC DEVREDE
Tüm bu gelimeler içinde Türkiye yerli asn üretmeye yönelik çalmalarn da aralksz sürdürdü. Bu kapsamda, Türkiye Salk Enstitüleri Bakanl (TÜSEB) ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Aratrma Kurumunun (TÜBTAK) desteiyle yürütülen a çalmalar arasnda en hzl ilerleyeni, Erciyes Üniversitesince gelitirilen inaktif Kovid-19 as oldu.
Gelitirme çalmalarna Nisan 2020de balanan yerli ann Faz-3 kapsamndaki ilk dozu, 22 Haziran 2021de yapld. Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoan bu tarihte yerli inaktif Kovid-19 asnn adnn TURKOVAC olduunu açklad.
Türkiye laç ve Tbbi Cihaz Kurumu, 22 Aralk 2021de TURKOVAC için acil kullanm onay verdi. Salk Bakan Fahrettin Koca, anlurfadaki a üretim tesisinden yaplan programda TURKOVACn seri üretimine balandn bildirdi.
TURKOVACn ülke genelindeki ehir hastanelerinde uygulanmas ise 30 Aralk 2021de balad. 81 ildeki ehir hastanelerinin yan sra eitim ve aratrma hastaneleri de 8 ubat itibaryla sürece dahil oldu.
Ayrca TURKOVACn devam eden klinik çalmalar kapsamnda 24 Ocakta iki doz BioNTech asndan sonra TURKOVAC uygulanmas, 18 ubatta ise 16-18 ya grubundaki ergenlerde etkinlii ve güvenirliinin deerlendirilecei çalma hayata geçirildi. TURKOVACn hatrlatma dozu Faz-3 klinik çalmas, 9 Mart itibaryla Azerbaycanda da balad.
KRONK HASTALAR VE 65 YA ÜSTÜNDEKLER çN MOLNUPRAVR LACI
ABD ve Avrupadaki baz ülkelerde Kovid-19 hastalarnn tedavisinde kullanlan Molnupiravir ilac, ubatta Türkiyede de tedavi rehberine alnd.
Bu kapsamda, hastaln ar seyretme riskinin bulunduu kronik hastalar ile 65 ya üstündekilere Kovid-19 semptomlarnn ortaya çkt ilk 5 gün içinde Molnupiravir verilmeye baland.
OMCRONLA VAKA SAYILARI EN YÜKSEK SEVYEYE çIKTI
Öte yandan 2021de Kovid-19un dünya genelinde yaylmas sonucu urad mutasyonlar, farkl ülkelerde Alfa, Beta, Delta, Gama ve Omicron varyantlarnn ortaya çkmasna neden oldu.
Vaka saylarnda hzl yükselilere neden olan bu varyantlar, Türkiyede de görüldü.
Aralk 2021de 16 bin 910a kadar düen günlük vaka says, ayn ay Türkiyede Omicron varyantnn görülmesinin ardndan tekrar yükselmeye balad.
Omicron varyantnn hasta yapc özelliinin düük olmasna ramen yüksek bulaclnn etkisiyle günlük vaka says Ocak 2022de 94 bin 783e, 4 ubatta 111 bin 157ye kadar çkt. Bu rakam salgnn bandan beri kaydedilen en yüksek günlük vaka says oldu. Bu yln en yüksek günlük vefat says ise 15 ubatta 309 olarak kaydedildi.
Türkiyede 2 yl geride brakan Kovid-19 salgnnda bugüne kadar 14 milyon vaka görülürken, 94 bin kii yaamn yitirdi.
AçIK HAVADA MASKE TAKMA ZORUNLULUU KALKTI
ubatn ilk haftasnda pik noktasna ulaan vaka saylar, bu tarihten itibaren tekrar azalmaya balad. Günlük vaka says ubatta 49 bin 792ye, martta 27 bin 671e kadar dütü.
Salk Bakan Fahrettin Koca, 2 Martta Kovid-19 vakalarnn düüe geçtiini belirterek, salgnla mücadelede uygulanan maske kural, HES kodu ve PCR testi gibi tedbirlerle ilgili alnan yeni kararlar açklad.
Bu kapsamda yeni dönemde maske takma zorunluluu açk havada kaldrld, kapal ortamlarda ise havalandrma ve mesafe kuralna göre uygulanmaya balad.
Ayrca, kurum ve kurululara giriteki HES kodu uygulamasna, hastalk belirtisi olmayanlardan PCR testi istenmesine ve okullarda iki vakann görüldüü snflarn kapatlmasna son verildi.